Шупашкарта Германин Чӑваш Енри кунӗсем кӑҫал каллех иртнӗ. Хальхи шучӗпе — саккӑрмӗш.
Вӑл хулари В. Маяковский ячӗллӗ тӗп вулавӑшра уҫӑлнӑ.
«Нимӗҫ культурипе литературине юратакансемшӗн чӑн-чӑн уяв пулчӗ», — тесе ҫырать кун пирки «Хыпар» хаҫат. Пухӑннисене Шупашкарти вулавӑшсен пӗрлӗхӗн пуҫлӑхӗ Евгений Бондарев, «Содружество» фонд ертӳҫи Михаил Кузьмин саламланӑ. Михаил Кронидович «Полигон» пултарулӑх лапамне Нимӗҫ кино фестивальне пурне те йыхравланӑ.
2015 ҫул Чӑваш Енре К.В. Иванов ҫулталӑкӗ пулнине шута илсе уяв каҫӗнче вилӗмсӗр «Нарспи» поэмӑн сыпӑкӗсем нимӗҫле янӑранӑ. Ӑна Шупашкарти машинӑсем тӑвакан колледж студенчӗ вуланӑ.
Германин Чӑваш Енри кунӗсенче хула ҫыннисем валли курса тӗлӗнмелли чылай пулнӑ: куравсем, лекцисем, Раҫҫей тата нимӗҫ специалисчӗсем хутшӑннӑ семинарсем, киносеанссем.
Шупашкар ҫывӑхӗнчи ҫӗрсем хакли паллӑ-ха. Атӑл хӗрринчех тенӗ пек вырнаҫнӑ Ҫӗктер поселокӗ илемлӗ тӑрӑхра ларать те унта ҫӗр туянса ҫурт-йӗр ҫавӑрас шухӑшлӑ пуянсем сахал мар.
Чӑваш Енӗн Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен министерстви ҫитес уйӑхӑн 29-мӗшӗнче Ҫӗктерккӗри ҫӗре аукцион урлӑ тара парассине пӗлтернӗ. 46,3 пин тӑваткал метр йышӑнакан лаптӑкшӑн малтанласа 10,6 миллион тенкӗ ыйтаҫҫӗ. Аукцион аукционах ӗнтӗ: кам ытларах сӗнет, ҫавӑ ҫӗрӗн вӑхӑтлӑх хуҫи пулса тӑрӗ. Ҫӗре 5 ҫуллӑха тара парӗҫ. Ҫав вӑхӑтра ҫӗрӗн ҫӗнӗ хуҫин ҫурт-йӗр туса ӗлкӗрмелле.
Аукцион урлӑ сутакан ҫӗр ҫинче ҫурт-йӗр тума ирӗк параҫҫӗ. Анчах уйрӑм лаптӑкшерӗн мар. Комплекслӑ. Ун пеккисене юлашки вӑхӑтра тӗрлӗ ҫӗрте хӑпартма тытӑнчӗҫ.
Юлашки вӑхӑтра тематика туйӗсем час-часах ирттерме пуҫларӗҫ. Хашӗ-пӗри туя ӗлӗкхилле, чӑвашла йӗркелет.
Ку, паллах, ырӑ пулӑм. Ара, хальхи йышши туйсенче йӑла-йӗрке ҫухалнӑпа пӗрех вӗт. Ҫамрӑксем ӗлхи йӑласем патне таврӑннине вара ырламалла ҫеҫ.
Ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Шупашкарти мӑшӑрлану керменӗнче чӑвашла туй иртнӗ. Чӑваш тӗрриллӗ кӗпе тӑхӑннӑ Рувимпа Ирина Мӑшӑрлану керменне чӑваш кӗввипе кӗнӗ.
Ҫӗнӗ мӑшӑра ҫемье ҫаварнӑ ятпа чи малтанах хӑнасем, наци тумне тӑхӑннӑскерсем, саламланӑ. Пӗтӗмпе ҫав кун 43 мӑшӑр алӑ пусса ҫемье ҫаварнине ҫирӗплетнӗ.
Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн илемлӗх ертӳҫи Валерий Яковлев Раҫҫей наци премийӗн лауреачӗ пулса тӑнӑ.
«Ылтан маска» фесиваль президенчӗ Георгий Тараторкин наци премийӗн лауреачӗсемпе паллаштарнӑ май ҫапла каланӑ: «Вӗсем пурнӑҫне театра парнеленӗ». Ҫав лауреатсен йышӗнче Валерий Яковлев та пулнӑ.
Шел те, чыславра Валерий Яковлев тата Майя Плисецкая пулайман. Валерий Яковлев ҫав вӑхӑтра сипленнӗ-мӗн. Анчах «Ылтӑн маска» чыслава унӑн мӑшӑрӗ Нина Яковлева актриса кайнӑ.
Шӑпах Нина Яковлева наградӑна Шупашкара илсе килнӗ. Кӑҫал театр ӳнерне пысӑк тӳпе хывнӑшӑн номинацире Армен Джигурханян актер, Майя Плисецкая балерина, нимӗҫ режиссерӗ Петр Штайн ҫӗнтернӗ. Валерий Яковлевшӑн вӗсемпе пӗр ретре тӑрасси те пысӑк чыс.
Аса илтерер: пӗлтӗр Валерий Яковлев 75 ҫул тултарнӑ. 50 ҫулне вӑл театра парнеленӗ. Унӑн спектаклӗсене халӑх юратса курать. Вӑл «Ылтӑн маска» фестивальте икӗ хут жюри пулнӑ. Халӗ ав хӑй те ку хисепе тивӗҫнӗ.
Ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнчен пуҫласа Шупашкарта пушара хирӗҫле йӗрке туса хурасси пирки эпир пӗлтернӗччӗ. Ун пеккине Патӑрьел районӗнче те йышӑнни пирки Инкеклӗ ӗҫсен министерстви пӗлтернӗ. Ятарлӑ йӗркепе пурӑннӑ вӑхӑтра ҫынсен вӑрманта кӑвайт чӗртме тата ҫӳп-ҫап ҫунтарма юрамасть.
Йӗркене пӑхӑнмасан пуҫран шӑлмӗҫ. Айӑплисене административлӑ майпа ҫирӗп явап тыттарасси пирки асӑрхаттараҫҫӗ. Штрафӗ пӗчӗк мар. Уйрӑм ҫынсене саккун 2 пин тенкӗрен пуҫласа 4 пин таран штрафлама ирӗк парать, должноҫри ҫынсене — 15 пинрен пуҫӑнса 30 пин таран. Предприяти-организацисем ҫаклансан 400 пин тенкӗрен пуҫласа 500 пин тенкӗ таран штрафлама юрать.
Пушара хирӗҫле тапхӑр Патӑрьелте те, Шупашкарти пекех, ҫу уйӑхӗн ҫурриччен пырӗ.
Ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче «Кӗмӗл cacӑ» фестивалӗ иртнӗ. «Кӑҫал ҫӗршыври экономика йывӑртарах лару-тӑрурине пула маларах конкурс ирттерме май ҫук та пек туйӑннӑччӗ. Пытармалли ҫук, аякран килекен ҫамрӑксене пурӑнма вырнаҫтарасси, ҫитересси, ҫӗнтерӳҫӗсем валли парнесем илесси тата ытти нумай тӑкак саплаштармалла-ҫкe. Анчах та Чӑваш наци конгресӗн ертӳҫисем ҫине тӑнипе ырӑ пулӑма пӑрахӑҫланма naмapӗҫ», — тесе пӗлтерет конгресӑн пресс-служби.
Йӗркелӳ ӗҫӗceм кӑшт каярах пуҫланнине пула конкурса хутшӑнакансен йышӗ пӗлтӗрхинчен сахалрах пулнӑ-мӗн. Ҫапах та ҫӗршыври тӗрлӗ хулапа республикӑран Шупашкара 22 ҫaмpӑк ҫитнӗ. Кӑҫалхи «Кӗмӗл cacӑ» фестивале Пушкӑрт Республикинче пурӑнакан йӑхташӑмӑрсем хастар хутшӑннӑ. Bӗceм темиҫе ҫaмpӑк юрӑҫа суйласа илсе инҫе ҫулшӑн саплаштарма май тупнӑ. Ҫав вӑхӑтрах Самар тӑрӑхӗнчен, чӑвашсем унта нумай пулсан та, nӗp юрӑҫ та килмен.
Tӳpeсем хушшинче Раҫҫей тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ, «Уяв» ансамбль ертӳҫи Зинаида Козлова, Сарӑтури консерваторие вӗренсе пӗтернӗ, халӗ ЧНКн вице-президенӗ пулса тӑрӑшакан Валерий Клементьев, конгресӑн культура комитечӗн ертӳҫи Елена Османова юрӑҫ, Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, «Пӗртӑван Малинасем» ансамбль ертӳҫи Ирина Угаслова, Культура училищинче вӑй хуракан Сергей Казаков хореограф пулнӑ.
«Пӗтӗм чӑвашсен диктанчӗ» акцин сумӗ ҫулран-ҫул ӳсет тесен те йӑнӑш мар пулӗ. Кӑҫал та унта нумаййӑн хутшӑннӑ. Шупашкарта Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнине халалланӑ диктанта виҫӗ вырӑнта ҫырнӑ.
Кӑҫал Пӗтӗм чӑвашсен диктантне республикӑри 1000 ытла ҫын хутшӑннӑ (ку хисеп ҫак хыпар ҫӑлкуҫне ӗненес пулсан, тӗрӗссипе вара кашни районта 400-500-шар ҫырнӑ, Шупашкар районӗнче кӑна 2000 ытла текен сас-хура ҫӳрет — ЧХС асӑрхаттарӑвӗ). Ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче чӑваш ҫыравҫин Лионид Маяксен хайлавӗн сыпӑкне вуланӑ, пухӑннисем ӑна ҫырнӑ. Маяксен хайлавӗнчи сыпӑка конкурс комиссийӗн 10 ӗҫрен суйласа илнӗ. Текст Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнине халаллани пулнӑ.
Аса илтерер: Шупашкарта диктанта И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУра, ЧР Вӗренӳ институтӗнче, Н.Никольский ячӗллӗ педагогика колледжӗнче ҫырнӑ. Текста Чӑваш наци радиовӗпе тӳрӗ эфирта та ҫырма май пулнӑ.
Чӑваш диктантне «Хыпар» Издательство ҫурчӗн малтанхи директорӗ-тӗп редакторӗ Алексей Леонтьев йӗркелеме шутланӑ. Кун пирки «АиФ» корреспондентне Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен ӗҫченӗ Андрей Кузнецов пӗлтернӗ.
Паян, ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, Шупашкарта оперӑпа балет театрӗнчен инҫех мар пӑтӑрмах пулнӑ. ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Олег Таланов Мускав проспекчӗпе урапапа пынӑ. Унта вӑл юраман ҫӗрте сулахаялла пӑрӑннӑ та транспорт хирӗҫ килекен ҫул ҫине тухнӑ.
Ҫапла депутат урапана пырса тӑрӑннӑ. Лешӗн водительне, суранланнӑскере, пульницӑна илсе кайнӑ.
Аварие курнӑ ҫынсем каланӑ тӑрӑх, «халӑх тарҫи» ӳсӗр пулнӑ. Анчах вӑл медосвидетельствовани тухма хирӗҫленӗ. Константин Ишутов блогер пулни-иртнине видео ӳкернӗ. Унта депутат ҫул-йӗр правилине пӑснине тунман, анчах унта никам та суранланманнине, тепӗр водитель киле хӑйех кайнине пӗлтернӗ.
Олег Таланов медосвидетельствовани тухма хирӗҫленӗ, наркологире медэкспертиза тухма шантарнӑ. Хальлӗхе пӗтӗмлетӳ ҫук.
Паян, ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ, ЧР Вӗренӳ институчӗ, «Хыпар» хаҫат, Чӑваш наци радиовӗ, Чӑваш наци телекуравӗ, Чӑваш наци конгресӗ, И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУ, И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ пӗтӗм чӑваш диктантне ирттернӗ. Ӑна кӑҫал Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнине халалланӑ.
Патӑрьел районӗ ку акцие хастар хутшӑннӑ темелле. Вӗсем чӑвашла мӗнле ҫырнине тӗрӗсленӗ. Районти вӗренӳ, социаллӑ аталану, хыпарлавпа тивӗҫтерӳ тата архив пайӗ районти вӗрентекенсемпе вӗренекенсене ҫак акцие хутшӑнма сӗннӗ.
Патӑрьел районӗнче паян пӗтӗм чӑваш диктантне 543 ҫын хутшӑннӑ. Вӗсен йышӗнче чӑваш тата вырӑс чӗлхипе литературине, акӑлчан чӗлхине вӗрентекенсем, вулавӑш ӗҫченӗсем, 8–11-мӗш классенече ӑс пухакансем пулнӑ. Вӗсем пурте Чӑваш наци радиовӗпе вуланӑ текста ҫырнӑ, унтан ӗҫсене сканерласа Шупашкара ярса панӑ.
Ыран Чӑваш Ен тата чӑваш халӑхӗ Чӑваш чӗлхи кунне уявлӗ. Унта ҫыхӑннӑ мероприятисем эрне пуҫламӑшӗнчех пуҫланнӑ ӗнтӗ, ытларах пайӗ паян иртӗ. Чӑваш Республики пирӗн тӑван чӗлхене хисеплеме, ӑна упрама тата аталантарма майсем туса памалла. Кун пирки «Чӗлхесем пирки» саккунра ҫырса хунӑ. Чӑваш Енӗн Элтеперӗ вара чӑваш халӑхӗн шанчӑкне ҫухатмасӑр ӗҫлеме тупа тунӑ. Ку вара Чӑваш Республикин Конституцине хӳтӗлессипе, саккунсене пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлӗп тенипе тан.
Шел те, юлашки вӑхӑтра хӑш-пӗр ыйту тавра вара чӑваш халӑхӗн пурнӑҫне, культурине упрасси тата аталантарасси пирки шута илме пӑрахаҫҫӗ. Сӑмах кунта чӑваш чӗлхи пирки, вӑл патшалӑх чӗлхи пулнӑ май унпа пӗр тан усӑ курасси пирки. Эктор Алос-и-Фонт Шупашкарта тупса палӑртнӑ тӑрӑх нумай пулмасть хӑш-пӗр ҫуртсем ҫине ҫӗнӗ табличкӑсем ҫакнӑ. Кӑна вӑл «Пӗртанлӑх» кун кӗнекинче палӑртнӑ. Ленин проспекчӗн 47-мӗш, Мир проспекчӗн 82а, Мир проспекчӗн 78д ҫурчӗсем ҫине табличкӑсене вырӑсла кӑна ҫакнӑ. Вӗсем унччен пулман имӗш.
+19.3 °C