Чӑваш Ен сывлӑх сыхлавӗн министр ҫумӗ Татьяна Богданова каласа панӑ тӑрӑх пирӗн республикӑра ӑста тухтӑрсем ҫителӗксӗр иккен. Раҫҫейӗн ытти кӗтесӗсенче тухтӑрсен йышӗ ҫителӗксӗррине кура вӗсем унта куҫса каяҫҫӗ имӗш. Шупашкарта, тӗслӗхрен, пӗр-пӗр ҫын сипленме килсен кӗтнӗ тухтӑра тупаймасӑр та пултарать — лешӗ Мускавра ӗҫе пуҫӑннӑ.
Чӑваш Енре тухтӑрсем ҫителӗклӗ, вӗсен йышӗ Раҫҫейри вӑтам кӑтартуран пысӑкрах. Ял тӑрӑхӗсенчи лару-тӑру кӑна кӑшт йывӑр — унта пенсие тухнӑ ӑстасем чылай иккен. Унсӑр пуҫне Чӑвашра хӑш-пӗр специалистсем ҫителӗксӗр — вырӑнти педиатрсем, пӗтӗмӗшле практика тухтӑрӗсем. Поликлиникӑсенче офтальмологсем, отоларингологсем сахал, стеционарсенче — хирургсем, анастезиологсем, ача-пӑча хирургӗсем, аккушер-генекологсем.
Ыйту ҫивӗчех мар пулӗ те, ҫавах та министрествӑра ку тӗлӗшпе ӗҫлесшӗн — ҫулталӑкра республикӑра 300 ҫӗнӗ ӑстаҫӑ вӗренсе тухать пулсан ҫуррине те пулин малашне вӗренӳ учрежденисене тӗллевлӗ йышӑнма палӑртаҫҫӗ. Ытти тӑрӑхсене ан тарччӑр тесе вӗренсе тухакансем валли малтанах ятарлӑ ӗҫ вырӑнӗ тупса хурасшӑн.
Кӗркуннен пӗрремӗш кунхине вӗренекенсемпе студентсем валли хӑйӗн алӑкӗсене пӗтӗмӗшлӗ пӗлӳ паракан 490 шкул, 11 пуҫламӑш профессилӗ вӗренӳ учрежденийӗ, 26 (пӗтӗмпе вӗсем — 31) вӑтам профессилӗ вӗренӳ учрежденийӗ тата 12 аслӑ пӗлӳ паракан учреждени уҫӗ. Авӑн 2-мӗшӗнче вара уяв линейкине 5 вӑтам профессилӗ вӗренӳ учрежденийӗпе 9 аслӑ пӗлӳ паракан учрежденийӗ ирттерӗ.
Пӗлӳ кунне уявланӑ ҫӗрте тата ҫамрӑксем йышлӑ ҫӳренӗ вырӑнсенче йӗркене 800 яхӑн полици ӗҫченӗ тытса пырӗ. Унсӑр пуҫне ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхне 100 ытла яхӑн ҫул-йӗр хурал службипе, патшалӑх инспекци йӗркелесе пырӗ.
Сиссе те юлаймарӑмӑр ҫуллахи кунсем хыҫа та юлчӗҫ. Кӗркунне ҫитнӗрен ӳсекен ӑру пӗлӳ илме вӗренӳ учрежденийӗсене ҫул тытрӗ. Вӗренӳ ҫулӗн пахалӑхне ӳстерес тӗллевсемпе республикӑра тӗрлӗ саккун проекчӗсем пурнӑҫа кӗнӗ. Вӗсенчен пӗри вӑл — шкулсене ҫӗнӗ автобуссемпе тивӗҫтересси.
Кӗҫнерникун, ҫурлан 29-мӗшӗнче Шупашкарти Хӗрлӗ тӳремре Республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев республика шкулӗсене 22 шкул автобусӑн уҫҫисене панӑ. Савӑнӑҫлӑ мероприятире Чӑваш Енӗн вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов, Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов тата Хула кунӗнче массӑллӑ ирхи вӑй-хал хусканӑвне йӗркелеме пулӑшнӑ волонтёрсем хутшӑннӑ.
Михаил Игнатьев вӗрентекенсене тата шкул ачисемпе вӗсен ашшӗ-амӑшӗсене ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ ҫывхарнӑ ятпа саламланӑ тата «Шкул автобусӗ» проекта пурнӑҫа кӗртнӗрен республикӑра 60% автобус ҫӗнӗлнине палӑртнӑ, кӑҫал шкулсем пурӗ 44 автобуспа хуҫаланнӑ имӗш.
Унсӑр пуҫне Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов Хула кунӗнче массӑллӑ ирхи вӑй-хал хусканӑвне 28 250 ҫын хутшӑннине пӗлтернӗ, ҫапла вара ҫак кӑтарту Раҫҫей тата Европа рекордне кӗнӗ.
Шкул пӗтерекенсене физкультура вӗренӳ предмечӗпе пӗрлӗхлӗ патшалӑх экзаменне тытарас ыйтӑва ҫитес кунсенче патшалӑх канашлӑвӗ татса парӗ. Ҫак саккун проектне Самбо халӑхсем хушшинчи федераци президенчӗ, Физкультура тата спорт ГД комитетӑн пайташӗ Василий Шестаков пуҫарса ярса вӗренӳ министрӗ Дмитрий Ливанов патне ярса панӑ. Ҫитес вӑхӑтра Шестаков хатӗрлесе ҫитернӗ проектпа паллаштарма шантарнӑ. Ун шухӑшӗпе шкул пӗтерекенсен ӳт-пӗвӗ енчен ҫирӗп пулмалла, ку вара ҫамрӑксене ҫара илес ыйту пахалӑхне лайӑхлатӗ тата пулас ШӖМ ӗҫченӗсене хатӗрленӗ ҫӗрте те пӗлтерӗшлӗ витӗм кӳрӗ.
Чӑваш кӗнеке издательстви чӑваш тата вырӑс шкулӗсем валли ҫӗнӗ кӗнекесем кӑларнӑ. Ҫав шутра 2-мӗш тата 3-мӗш класра вӗренмелли «Чӑваш чӗлхи» учебникӗсене, 5-мӗш классен «Тӑван литературине», 8-мӗшсен «Тӑван енне» асӑнма пулать.
Шкул тулашӗнче вуламалли «Ылтӑн ҫӳпҫерен» 2-мӗш классен кӗнеки «Литература вулавӗ» кӗнекен тӑсӑмӗ шутланать.
Учительсене пулӑштӑр тесе кун ҫути кӑтартнӑ «Чӑваш чӗлхипе литератури олимпиадине ирттересси» пособи тестсенчен, ыйтусенчен, олимпиада валли хатӗрлемелли текстсенчен тӑрать иккен.
Чӑваш кӗнеке издательствин редакторӗсем шкулсене кирлӗ ытти кӗнекене кӑларассипе те нумай ӗҫлет иккен. Акӑ, М. Моро тата ытти автор 1-4-мӗш классем валли хатӗрленӗ икӗ пайлӑ учебника пичете хатӗрленӗ.
Икӗ пайран тӑракан «Пирӗн тавралӑх» кӗнекене 3-мӗш тата 4-мӗш классем валли юсаса ҫӗнетсе хатӗрленӗ. Пӗлӗве ачасем хӑйсем тӗллӗн тӗрӗслемелли страницӑсемпе те пуянлатнӑ.
Чылай кӗнеке валли ӗҫ тетрачӗсем хатӗрленӗ. «Вӗренекенӗн уйрӑм маршручӗ» текен серипе те кӗҫех кӗнекесем кун ҫути курмалла.
Кӗнекесене Чӑваш Енӗн Вӗренӳ министерстви заказ панипе кӑлараҫҫӗ иккен.
Ӗнер, ҫурлан 22-мӗшӗнче, Шупашкара вӗренӳ тата ӑслӑлӑх ӗҫӗн пайне сыхлакан федераллӑ службӑн ҫӗнӗ ертӳҫи Сергей Кравцов килсе ҫитнӗ. Талӑк хушшинче вӑл Чӑваш Республикин Элтеперӗпе Михаил Игнатьевпа тӗл пулнӑ, ача ҫурчӗпе психологи-вӗренӳ реабилитацийӗпе коррекци центрне кӗрсе тухнӑ. Унсӑр пуҫне ӗнер республика тӗп хулинче вӗрентекенсен конференцийӗ иртнӗ, Сергей Кравцов унта та тухса калаҫнӑ.
— Чӑваш Республикинчи вӗренӳ системи лайӑх аталану кӑтартать, унсӑр пуҫне федераллӑ проектсенчен нумайӑшне те хутшӑнать. Сирӗн тӑрӑхра пуҫтарнӑ сӑнава ҫӗршывӑн ытти хуласемпе ялсенче те усӑ курма мелле пулӗ, — тенӗ ертӳҫӗ.
Сергей Кравцовпа Михаил Игнатьев республикӑра вӗренӳ системине аталӑнтарас ыйтӑва татса панӑ. Республика Элтеперӗ вӗрентекенсен шалу укҫи мӗнлерех ӳсни ҫинчен ӑнлантарса панӑ тата ҫӗнӳ вӗренӳ ҫулӗ тӗлнӗ пӗтӗм шкул ачасене йышӑнма хатӗр пулассине шантарса каланӑ.
7-мӗш интернет педканаш чӑваш чӗлхипе литературине, культурипе историне вӗрентекенсене йыхравлать. Вӑл ҫурлан 26-мӗшӗнче ӗҫлеме пуҫлать те авӑн уйӑхӗн 29-мӗшӗччен пырать. Ӑна Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ йӗркелет. Интернетри канашлу pkanash.chv.su адреспа ӗҫлет
Вӗрентекенсен тӗтел форумне ҫулсерен ҫӗршер ҫын хутшӑнать. Вӗсен хисепӗ кӑҫал та нумай пуласса шанатпӑр, форумра ҫӗнӗ ҫивӗч ыйтусем хускатасса, вӗсене татса памалли ҫул-йӗре пӗрле шырасса шанаҫҫӗ канашлӑва йӗркелекенсем.
Сӑмахӑмӑр «Раҫҫей пӗрлӗхӗшӗн» истори курсӗ пирки-ха. Раҫҫейӗн Вӗренӳ министерстви шкулта историе вӗрентмелли концепцие хатӗрлеме конкурс ирттересси пирки пӗлтернӗ. Тендерӑн пӗтӗмӗшле хакӗ 11,4 миллион тенкӗпе танлашать-мӗн.
Концепцие хатӗрлекенсен Раҫҫей халӑхне пӗтӗҫтерес тата ҫӗршывӑн хӑрушсӑрлӑхне тивӗҫтерес тесе (ку шухӑша конкурс условийӗнче палӑртнӑ) ӑслӑлӑхпа тӗпчев ӗҫӗ ирттермелле иккен.
Аукционта кам ҫӗнтерни кӑҫалхи юпа уйӑхӗн 2-мӗшӗнче паллӑ пулӗ. Мӗнпур ӗҫе вара килес ҫулхи ҫу уйӑхӗн 30-мӗшӗччен вӗҫлемелле.
Проектра Раҫҫейӗн историне «унӑн регионӗсен историйӗ» урлӑ вӗренмелле тесе каланӑ-мӗн-ха. Анчах, «Ирӗклӗ сӑмах» интернет-хаҫат асӑрханӑ тӑрӑх, 39 страницӑллӑ документра чӑвашсемпе тӗрӗк халӑхӗсен несӗлӗсем пирки кӗскен кӑна асӑнса хӑварнӑ иккен. «Пирӗн эрӑчченхи I ӗмӗрти Хӗвелтухӑҫ Европа» текен пайра «Хӗвелтухӑҫ Европа, Ҫӗпӗр тата Инҫет Хӗвелтухӑҫ ҫӗршывӗсемпе халӑхӗсем. Хасар каганачӗ. Атӑлҫи Пӑлхар. Тӗрӗк каганачӗсем» текен пункт пур кӑна-мӗн.
Раҫҫейӗн пӗрлехи истори учебникне хатӗрлес шухӑша ҫӗршыв Президенчӗ Владимир Путин палӑртнӑ.
Авӑнӑн 1-мӗшӗнче уявлакан Пӗлӳ кунӗ кӑҫал кану кунне — вырсарникуна — лекет. Ҫакна пула Чӑваш Енӗн вӗренӳ министерстви шкул ачисемпе студентсене, ашшӗ-амӑшӗсене тата вӗрентекенсен пӗрлешӗвне «Пӗлӳ кунне хӑҫан палӑртмалла?» ыйтӑва татса пама шаннӑ. Ӑна валли ятарлӑ ыйтӑм та уҫнӑ, унта асӑннӑ ыйтун икӗ хуравне сӗнне:
► Авӑнӑн 1-мӗшӗ (вырсарникун) (кану кунне вара шӑматкуна, авӑнӑн 7-мӗшне куҫарса);
► Авӑнӑн 2-мӗшӗ (тунтикун).
Чӑваш Республикин влаҫ органӗсен порталӑн тӗп страницинче тата вӗренӳ министерствийӗн тетелӗнче утӑн 30-мӗшӗнчен пуҫласа ҫурлан 20-мӗшчен интрактивлӑ ыйтӑма пуре 35 пин ытла ҫын хутшӑннӑ. Унта хутшӑнакансен 87% Пӗлӳ кунне ҫулсерен ҫирӗпленнӗ йӗрке тӑрӑх, авӑнӑн 1-мӗшӗнчех ирттермелле тесе сасӑланӑ. Ытти 13% вара уява авӑнӑн 2-мӗшӗнче ирттерме ыйтнӑ.
Ҫынсен шухӑшне тӗпе хурса Чӑваш Ен министерстви вӗренӳ учрежденийӗсене Пӗлӳ кунне вырсарникун, авӑнӑн 1-мӗшӗнче ирттерме сӗнет, уншӑн вӗренӳ заведенийӗсене шӑматкун, авӑнӑн 7-мӗшӗнче канма ирӗк параҫҫӗ.
Паянхи кунсенче лайӑх пурӑнма ҫынсем валли хӑтлӑ условисем туса панӑ. Анчах та ҫав хушӑрах тӗрлӗ сӑлтавсене пула сусӑр тӑрса юлнӑ ҫынсем шел пулин те пурнӑҫ тивӗҫтеревӗпе туллин усӑ кураймаҫҫӗ. Ҫак ыйтӑва татса парассипе вара патшалӑх ҫулсерен ҫӗнӗ йышӑнусем ҫирӗплет.
Кӑҫал «Доступная среда» (чӑв. «Меллӗ вырӑн») патшалӑх программине пурнӑҫа кӗртес тӗллевпе чӑваш влаҫӗ сусӑр ачасане вӗрентес ӗҫре 36 000 000 тенкӗ тӑкаклама планланӑ. 12 500 000 тенкӗ укҫана республика хыснинчен уйӑрма палӑртнӑ, ҫак суммӑнах федераллӑ хыснинчен уйӑрса парӗҫ. Унсӑр пуҫне стажировка программипе выляса илнӗ грант укҫине те — 11 000 000 тенкӗне — ҫак паха ӗҫе ярӗҫ.
— Ҫак укҫа ятарлӑ техника хатӗрӗсене туянма кайӗ. Вӗсен пулӑшӗвӗпе сусӑр ачасем тивӗҫлӗ пӗлӳ илме пултарӗҫ, — палӑртать республикӑн вӗренӳ тата ҫамрӑсен политикин министрӗ Владимир Иванов.
Паянхи кун республикӑн лаптӑкӗсенче 4 840 яхӑн сусӑр ача пурӑнать, вӗсенчен 1 150 — шкул ҫулне ҫитмен ачасем.
— Ачасем пӗлӳ илччӗр тесен шкулсенче тивӗҫлӗ майсем пулмалла. 2012 ҫулта 20 шкулта ҫавӑн йышши ӗҫсене тунӑ, кӑҫал вара 10 шкула улшӑнусем пырса тивӗҫ, — пӗлтерет Владимир Иванов.
+12.3 °C