Шупашкара Василий Чапаевӑн мӑнукӗн ывӑлӗ килнӗ. Пӗччен мар. Хӑйӗн икӗ ҫулти ывӑлӗпе.
Чапаев династине кӗрекенсем Шупашкара ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче ҫитнӗ. Вӗсем хаклӑ парнепе илсе килнӗ. Хулари Чапаев музейне вӗсем дивизин легендарлӑ командирӗн Василий Ивановичӑн аслӑ ывӑлӗн ҫар тумне парнеленӗ.
«Ку – ҫулла вӗҫнӗ чухне тӑхӑннӑ костюм. СССРа вӑл ленд-лизпа лекнӗ, ӑна лётчиксене тата командирсене панӑ.
Пирӗн несӗлӗмӗрсене асра тытнӑшӑн тав тӑватӑп», – тенӗ Александр Чапаев.
Шупашкарти Чапаев музейӗ 1974 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче уҫӑлнӑ. Вӑл хута кайнӑранпа 50 ҫул ҫитнӗ. Ыран музей юбилейне паллӑ тӑвать.
Уява Василий Чапаевӑн мӑнукӗн мӑнукӗ ҫемйипе пӗрле килӗ. Александр Чапаев музея парне парассине пӗлтернӗ. Вӑл кӗтмен парне пулӗ, ун пирки ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнче кӑна паллӑ пулӗ. Ҫакна кӑна систернӗ: парне Василий Чапаевӑн аслӑ ывӑлӗпе Александр Чапаевпа, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫипе ҫыхӑннӑ.
Сӑмах май, нумаях пулмасть Чапаев музейӗнче юсав тата реэкспозици тунӑ.
Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ музейра чӑваш халӑх поэчӗ Ҫемен Элкер ҫуралнӑранпа 130 ҫул ҫитнине халалланӑ мероприяти иртнӗ.
Унта хутшӑннӑ педагогика наукисен кандидачӗ, профессор, Юлия Дмитриева Александр Васильев композитор Ҫемен Элкерӗн «Хӗн-хур айӗнче» поэми тӑрӑх опера хатӗрлессипе ӗҫлени ҫинчен пӗлтернӗ.
Пысӑк Упакассинчи тата Йӗпреҫри шкул ачисем поэтӑн сӑввисене вуланӑ. Нина Ерилеева тата Раиса Евграфова краеведсем тӑван тӑрӑхӗсенче поэта халалласа ирттерекен мероприятисем ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Шупашкарти комплекслӑ социаллӑ центрӑн «Надежда» хорӗ юрӑсем шӑрантарнӑ.
Юбилярӑн мӑнукӗ Людмила Эльгер пуҫтарӑннисене хӑйӗн ҫывӑх ҫыннине асра тытнӑшӑн тав туса сӑмах каланӑ.
Куславкка тӑрӑхӗнчи «Чӗмсӗр чикӗсен строительствине халалласа» мемориала ҫынсем Ҫӗнтерӳ кунӗнче тӳлевсӗр кӗрсе курайӗҫ. Ҫав кун экскурсисем те иртӗҫ. Вӗсем 13 тата 15 сехетре пуҫланӗҫ.
Куславкка тата Вӑрмар тӑрӑхӗсенчи шкул ачисем валли 11 сехетре паттӑрлӑх урокӗ ирттерӗҫ.
Музей хальхи вӑхӑтри мультимеди аппаратури пуртан видео тара аудио файлсем кӑтартӑпӑр. Хӑнасене эпир яланах хавас», – тенӗ Чӑваш наци музейӗн ӑслӑлӑх ӗҫченӗ, мемориал экскурсовочӗ Ирина Михайлова.
Куславккари Н.И. Лобачевский музей-ҫуртне ҫӗнӗ оборудованипе пуянлатӗҫ.
Музей директорӗ Мария Солдатихина пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗлтӗр учреждени музее техника енчен пуянлатмалли конкурса хутшӑннӑ. «Пирӗн заявкӑна Раҫҫейӗн Культура министерстви ырларӗ, 5 миллион тенкӗ укҫа уйӑрса пачӗ», — пӗлтернӗ музей директорӗ.
Унсӑр пуҫне 2024 ҫулта пурлӑхпа техника никӗсне ҫирӗплетме республика хыснинчен 10 млн тенке яхӑн уйӑрса панӑ.
«Ку укҫапа музей сӗтел-пукан, ҫав шутра экспонатсене упрамалли тата кӑтартмалли хатӗрсем, ҫутӑ диодлӑ экран, проектор тата интерактивлӑ киосксем, кирлӗ ытти борудовани тата программа туянӗ», — каласа кӑтартнӑ республикӑн культура министрӗ Светлана Каликова.
Ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче чӑваш халӑх поэчӗ Ҫемен Элкер (1894-1966) ҫуралнӑранпа 130 ҫул ҫитнине халалласа литература каҫӗ иртӗ. Ӑна Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗ йӗркелет. Литература каҫӗ 14 сехетре пуҫланӗ. Ҫав кунах музей «Ушкӑн ҫӑлтӑрӑн асли» курав уҫма палӑртать. Вӑл поэтӑн кӗнекисемпе тата сӑнӳкерчӗкӗсемпе паллаштарӗ.
Ҫемен Элкер 1894 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнче хальхи Йӗпреҫ муниципаллӑ округне кӗрекен Апакасси ялӗнче ҫуралнӑ. Вырӑнти пуҫламӑш шкулта учительте, каярах «Канаш» хаҫатра тата «Сунтал» журнлата, Чӑваш кӗнеке издательствинче илемлӗ литература енӗпе аслӑ редакторта тӑрӑшнӑ.
Ҫемен Элкер — поэт, прозаик, драматург, публицист.
Пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Чӑваш тӗррин музейӗнче «Сказания Шри-Ланки (Tales of Sri Lanka)» курав уҫӑлнӑ.
Ӑна уҫма Шри-Ланкӑн Раҫҫей Федерацийӗнчи чрезвычайлӑ тата тулли пайталлӑ элчи Джанита Абевикрема Лиянаге профессор, Раҫҫейӗн Ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министерствин Чулхулари представительствин Чӑваш Енри уйрӑмӗн ертӳҫи Александр Погодейкин, Чӑваш Енӗн культура министрӗ Светлана Каликова, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн ректорӗ Игорь Кожанов, Чӑваш наци музейӗн директорӗ Ирина Меньшикова хутшӑннӑ. Курав валли элчӗ посольствӑран 25 экспонат илсе килнӗ.
ЧППУра вара Шри-Ланкӑн центрне уҫнӑ.
Пуш уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Чӑваш тӗррин музейӗнче Василий Димитриев историк ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалласа «В поисках кладов истории» (чӑв. Истори пуянлӑхне шыраса) курав уҫӑлӗ. Вӑл Василий Димитриевич ӗҫӗсемпе тата унӑн япалисемпе паллаштарӗ, чӑваш халӑх истоорине учёнӑй епле курнине уҫӑмлатса парӗ.
Василий Димитриев пирки ӗҫтешӗсем чӑваш медиевистикин патриархӗ тенӗ, мӗншӗн тесен вӑл чӑваш тӗнчин вӑтам ӗмӗрне тӗпченӗ. Архивсемпе вулавӑшсенче нумай ларса вӑл ҫӗнӗ фактсене, документсене асӑрханӑ. Сӑмахран, феодализм тапхӑрӗнчи чӑвашсен историйӗпе паллаштаракан документсене Мускаври, Питӗрти архивсенче тупнӑ. Ҫавсене тӗпе хурса Шупашкар пирки пуҫласа хӑҫан асӑннине пӗлме пултарнӑ.
Пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче пуҫласа Чӑваш наци музейӗ «Ялан янӑра, чӑваш чӗлхи!» ятпа чӑваш чӗлхи уйӑхлӑхне ирттерме палӑртса хунӑ. Вӑл шӑп та лӑп пӗр уйӑха тӑсӑлӗ.
Уйӑхлӑх вӑхӑтӗнче тӗрлӗ темӑпа экскурсисем, занятисемпе ӑсталӑх лаҫҫисем ӗҫлӗҫ. Вӗсем культура епле йӗркеленнипе, ҫырулӑхпа чӑваш литератури епле пуҫланса кайнипе паллаштарӗҫ.
Наци музейӗн ӗҫченӗсем руна паллисем ҫинчен каласа кӑтартӗҫ, «Уяв» тата «Киремет карти», «Чӑваш Енӗн асамлӑ ҫырӑвӗсем» интерактивлӑ занятисем, «Вупӑр» вӑйӑ ирттерӗҫ.
Ҫеҫпӗл Мишши музейӗ, Литература музейӗ, Чӑваш тӗррин музейӗ те кӑсӑклӑ программӑсем хатӗрлесе хунӑ.
Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче иртнӗ эрнере Алексей Талвире халалланӑ литература каҫӗ иртнӗ тата «Кивелми кӗнекесен авторӗ» курав уҫӑлнӑ.
Алексей Филиппович 1909 ҫулхи пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Пӑва уесӗнчи Аслӑ Патӑрьел вулӑсӗнчи Аслӑ Патӑрьелте (халӗ Патӑрьел муниципаллӑ округне кӗрет) ҫуралнӑ. Мускаври М. Ломоносов ячӗллӗ патшалӑх университетӗнче вӗреннӗ.
Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче вӑл взвод командирӗ, рота политрукӗ, «Комсомольская правда» хаҫат корреспонденчӗ пулнӑ. Кайран СССР халӑхӗсен тӗп издательствин чӑваш секцйӗнче, ВЛКСМ Теп комитетӗнче пропагандӑпа агитаци пайӗнче пичет инструкторӗнче, «Коммунизм ялавӗ» хаҫатӑн корреспондентӗнче, Чӑваш АССР Писательсен союзӗн правленийӗн писателӗнче ӗҫленӗ.
Алексей Талвир пултарулӑхӗнче Чӑваш Енри индустриализаци тӗп вырӑн йышӑннӑ. Ҫав вӑхӑтрах унӑн «Пӑва ҫулӗ ҫинче» повеҫӗ халӑхра уйрӑмах анлӑ сарӑлнӑ, ӑна темиҫе чӗлхепе куҫарса пичетленӗ.
+1.3 °C