Ӗнер Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑн тӗп хулинчен аякра вырнаҫнӑ муниципалитетсенче пулнӑ.
Аса илтерер, хальхи вӑхӑтра районсемпе хуласем иртнӗ ҫулхи ӗҫ-хӗле пӗтӗмлетеҫҫӗ. Пӑрачкав тата Улатӑр районӗсенче, ҫавӑн пекех Улатӑр хулинче ун пек пухусем иртнӗ. Пӗтӗмлетӳллӗ ларуччен Михаил Васильевич вырӑнти муниципалитетрах вӗсен ертӳҫисемпе тата сити-менеджерсемпе тӗл пулнӑ, ӗҫлӗ ыйусене сӳтсе явнӑ.
«Правда ПФО» интернет-хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, Пӑрачкав салинче отчетлӑ пуху пуҫланиччен 15 минут маларах ҫеҫ суйлав пирки аса илтерекен баннер вырнаҫтарнӑ. Кун пирки вӗсене хӑйсен шанчӑклӑ ҫӑлкуҫӗсем систернӗ имӗш.
«Выбираем будущее» (чӑв. Пуласлӑха суйлатпӑр) баннера васканипе-ши реклама щичӗн пӗр енне ҫеҫ ҫакса хунӑ, щитӑн тепӗр енӗ ҫара тӑрса юлнӑ иккен.
Кӗҫех манпа сирӗн патшалӑх ертӳҫине суйлама тивӗ. Халӑха ертсе пырассине малашне кама шанса парасси пирки пуҫ ватмалла пулӗ. Кун пирки хулипех реклама баннерӗсем пӗлтереҫҫӗ, суйлама хутшӑнма йыхравлаҫҫӗ. «Выбираем президента — выбираем будущее!» — тесе чӗнеҫҫӗ.
Мӗншӗн-ха ҫак баннерсем йӑлт вырӑсла? Мӗншӗн-ха ҫак йыхравсенче пӗр чӑваш сӑмахӗ те ҫук? Кун пирки пирӗн сайтра хыпар та пурччӗ-ха. Мӗншӗн вырӑсла кӑна тесе ыйтсан ЧР Тӗп суйлав комиссийӗн ҫыруҫи Сергей Тарасов ҫапла хуравланӑччӗ: «Халӗ федерацин суйлав кампанийӗ пырать. Ӑна РФ Тӗп суйлав комиссийӗ йӗркелет, ҫавӑнпа пӗтӗм материала, пӗлтерӳсене, видео- тата аудиороликсене Мускавра хатӗрлеҫҫӗ, эпир вӗсен трансляцийӗсене тивӗҫтеретпӗр. Енчен те регион шайӗнчи суйлав пулас-тӑк информаци материалӗсене эпир хамӑрах хатӗрлӗттӗмӗр, ҫав шутрах — чӑвашла та».
«Выбираем президента — выбираем будущее!» тенине чӑвашла куҫарсан «Президента суйлани — пуласлӑха палӑртни!» теме пулать. Апла-тӑк, президента суйлама пире вырӑсла ҫеҫ чӗнеҫҫӗ пулсан хамӑр пуласлӑха пуҫлӑхсем вырӑс чӗлхипе кӑна ҫыхӑнтарнине пӗлтермест-и ку?
Ҫӗнӗ Шупашкарта нарӑс уйӑхӗн 27-мӗшӗнче ҫӗрле ҫӗршыв президентне суйланма тӑратнӑ Павел Грудининӑн суйлав умӗнхи баннерӗ ҫухалнӑ. Ӑна кам сӳсе кайнӑ — хальлӗхе паллӑ мар. Кун пирки «Ман хула Шупашкар» (выр. «Мой город Чебоксары») портал хыпарлать.
Баннер ҫухални ҫинчен Раҫҫей Федерацийӗн Патшалӑх Думин депутачӗ Валентин Шурчанов Facebook халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче ҫырнӑ. Хайхи баннера пӗр талӑк маларах ҫеҫ, нарӑсӑн 26-мӗшӗнче, Промышленность урамӗнче, «ОЖДХ» чарӑну патӗнче, вырнаҫтарнӑ пулнӑ. Ҫакӑншӑн пӑшӑрханакансем, тӗплӗ тӗрӗслев ирттерме ыйтса, Раҫҫей тӗп суйлав комиссийӗн пуҫлӑхӗ Элла Панфилова, Чӑваш Енӗн тӗп суйлав комиссийӗн пуҫлӑхӗ Александр Цветков, Чӑваш Енӗн шалти ӗҫсен министрӗ Сергей Неяскин ячӗпе кирлӗ хутсем ҫырнӑ та ӗнтӗ. Йӗрке хуралҫисем ҫитес вӑхӑтрах ӗҫ-пуҫа тӗпчеме тытӑнӗҫ.
Кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗнче иртекен РФ Президенчӗн суйлавӗнче Шупашкарти 125 суйлав участокӗнче суйлав бюллетенӗсене тишкерекен ятарлӑ комплекссем вырнаҫтарӗҫ. Хальхинче ҫӗнӗ йышши «КОИБ-2017» комплекспа усӑ курӗҫ. Кун пирки «Хыпар» хаҫат журналисчӗ Ирина Клементьева «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче пӗлтернӗ.
Ятарлӑ комплекссем бюллетеньсене сканерласа сасса шутлама кирлӗ. Хальхи «КОИБ» унчченхисенчен лайӑхрах-мӗн.
Суйлавпа ҫыхӑннӑ самантсемпе Раҫҫей Тӗп суйлав комиссийӗн пайташӗ Антон Лопатин тата Чӑваш Республикин Тӗп суйлав комиссийӗн председателӗ Александр Цветков паян каласа кӑтартнӑ. Вӗсем Шупашкарта пӗрлехи пресс-конференци ирттернӗ.
Раҫҫей Федерацийӗн Тӗп суйлав комиссийӗ Чӑваш Енри суйлавҫӑсен списокне епле йӗркеленине тӗрӗслӗ. Аса илтерер, кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Раҫҫей Президентне суйлӑпӑр. Суйлав кампанийӗ пуҫланчӗ ӗнтӗ. Ҫакӑ республикӑри массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче те, федераци шайӗнчи МИХсенче те сисӗнет.
«РИА-Новости» пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Ене РФ Тӗп суйлав комиссийӗн ревизорӗсем килмелле. Ҫакӑн пирки комисси ертӳҫин ҫумӗ Николай Булаев пӗлтернӗ иккен.
Аса илтерер, Чӑваш Енре пурӑнакансем кӑҫалхи Президент суйлавӗн кунӗнче Мускавра тата Мускав облаҫӗнче пулассине йышлӑн пӗлтернине эпир хыпарланӑччӗ. Федераци МИХӗсенчен пӗри хыпарланӑ тӑрӑх, Мускав облаҫӗнче Чӑваш Енри 652 ҫын сасӑласшӑн. Ҫакна Николай Булаев шанмасӑртарах йышӑннӑ. «Лару-тӑру хӑмпӑлчӑланса тӑрать, ӑна тӗрӗслеме тивет», – тенӗ вӑл.
РФ Президенчӗ суйлав умӗн амнисти хатӗрлекенччӗ. «Ҫуран ҫӳрекенсен» пӗрлӗхӗн пуҫлӑхӗ Соколов пӗлтернӗ тӑрӑх, хальхинче те амнисти пулать. Кун пирки «Газета.ру» хыпарлать.
Ҫавна май «Ҫуран ҫӳрекенсен» пӗрлӗхӗ РФ Президенчӗ Владимир Путин патне ҫыру ҫырнӑ. Унта ҫынна вилмеллех таптанӑ, кӑмӑл-сипет тӗлӗшӗнчен сиен кӳнӗшӗн компенсаци тӳлемен водительсене амнистирен хӑтарма ыйтнӑ.
Пӗрлӗх хастарӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, 2015 ҫулхи амнисти вӑхӑтӗнче ҫул-йӗр ҫинчи инкекшӗн тӗрмене лекнӗ водительсем компенсаци тӳлес мар тесе ҫакӑнпа усӑ курнӑ. Вӗсем приставсемпе полицейскисенчен тарса ҫӳреҫҫӗ.
Пӗрлӗх пайташӗсен шухӑшӗпе, амнистипе ирӗке тунӑскерсем хаклӑ ваккат тытаҫҫӗ, суд итлевне 5–7 ҫуллӑха тӑсаҫҫӗ. Ҫав тапхӑрта ҫул-йӗр ҫинче шар курнӑ ҫынсен тӑванӗсен тӗрӗслӗх шырамашкӑн вӑй та, чӑтӑмлӑх та юлмасть-мӗн.
Чӑваш Енре пурӑнакансем кӑҫалхи Президент суйлавӗн кунӗнче Мускавра тата Мускав облаҫӗнче пулассине йышлӑн пӗлтернӗ. Ку хыпара Раҫҫейӗн Тӗп суйлав комиссийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Николай Булаев каланине «Московский комсомолец» хаҫатра нарӑсӑн 12-мӗшӗнче ҫырса кӑтартнӑ. Мускав облаҫӗнче Чӑваш Енри 652 ҫын сасӑласшӑн иккен.
Николай Булаев Чӑваш Ен ҫыннисем ҫав кун ҫӗршывӑн тӗп хулине тата облаҫне талпӑннине шанмасӑртарах йышӑнни сисӗнет. «Лару-тӑру хӑмпӑлчӑланса тӑрать, ӑна тӗрӗслеме тивет», – тенӗ иккен РФ Тӗп суйлав комиссийӗн пайташӗ.
Палӑртар, кӑҫалхи суйлавра ҫын хӑй пропискӑра тӑман вырӑнта та сасӑлаять. Ку мелпе усӑ курас тесен территорири суйлав комиссине е патшалӑх тата муниципалитет пулӑшӑвӗсене кӳрекен нумай функциллӗ центра кӑрлач уйӑхӗн 31-мӗшӗччен паспортпа каймаллаччӗ. Ҫак уйӑхӑн 25-мӗшӗччен заявление участокри кирек хӑш суйлав комиссийӗнче йышӑнаҫҫӗ. Ыйтса ҫырнине Патшалӑх пулӑшӑвӗсен пӗрлехи порталӗ урлӑ та ҫитерме юрать. Кун пеккине пуш уйӑхӗн 12-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ.
«Шупашкарта тата Ҫӗрпӳ районӗсенче ҫӳрерӗм, пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗнче суйлав пуласси ҫинчен ниҫта та пӗлтерӳсем курмарӑм. Лавккасенче, киосксенче Президент суйлавӗ пирки пӗр экземпляр саккун та асӑрхамарӑм — вырӑсла та, чӑвашла та. Чӑваш Республикин Тӗп суйлав комиссийӗ саккуна, пӗлтерӳсене чӑвашла кӑларма укҫа ыйтнӑ-ши? Чӑваш радиовӗпе те, телекуравӗпе те пӗлтерӳсем вырӑсла ҫеҫ», — ҫапла ыйтса ҫырнӑ иккен республикӑра тухса тӑракан «Хыпар» хаҫата Алексей Бойков ятлӑ ҫын.
Журналистсем ыйту хуравне шыраса Чӑваш Енӗн Тӗп суйлав комиссийӗпе ҫыхӑннӑ. Асӑннӑ суйлав комиссийӗн секретарӗ Сергей Тарасов ку ыйтӑва анлӑн хуравланӑ-ха. Чӑвашла пӗлтерменнин тӗшши ҫакӑнта-мӗн: «Халӗ федерацин суйлав кампанийӗ пырать. Ӑна РФ Тӗп суйлав комиссийӗ йӗркелет, ҫавӑнпа пӗтӗм материала, пӗлтерӳсене, видео- тата аудиороликсене Мускавра хатӗрлеҫҫӗ, эпир вӗсен трансляцийӗсене тивӗҫтеретпӗр. Енчен те регион шайӗнчи суйлав пулнӑ тӑк информаци материалӗсене эпир хамӑрах хатӗрлӗттӗмӗр, ҫав шутрах — чӑвашла та», — ӑнлантарнӑ ЧР Тӗп суйлав комиссийӗнче.
Ҫитес уйӑхӑн 10-мӗшӗнче Пӗрлехи сасӑлав кунӗ иртмелле. Аса илтерер, ун чухне чӑваш парламентне тата вырӑнти хӑй тытӑмлӑхсен пухӑвне 70 депутата суйламалла. Суйлав 21 муниципалитетра иртмеллине те эпир пӗлтернӗччӗ.
Вырӑнти хӑй тытӑмлӑха депутатсене Улатӑрпа Ҫӗмӗрле хулисенче, Хӗрлӗ Чутай, Сӗнтӗрвӑрри тата Елчӗк районӗсенче суйлама тивмӗ.
Шупашкарта РФ Патшалӑх Думине депутата Леонид Черкесов суйланнӑ хыҫҫӑн пушаннӑ юлнӑ вырӑна черетлӗ «халӑх тарҫине» палӑртӗҫ. «Тарҫӑ» пулма хальлӗхе «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партирен Владислав Григорьев усламҫӑ, РФКП-рен – Николай Перцев усламҫӑ, РЛДП-тан – РФ Патшалӑх Думин депутачӗн пулӑшуҫи Кристина Алексеева, «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫейрен» – юрист бюровӗн пуҫлӑхӗ Алексей Григорьев, Пенсионерсен партийӗнчен Сергей Зотов техник тата тепӗр виҫӗ кандидат суйлав кӗрешӗвне хӑйсем тӗллӗн тухнӑ: ниҫта та ӗҫлемен Александр Арланов тата икӗ Александр Борисов. Юлашкинче каланисенчен пӗри – электросварщик, тепри ниҫта та ӗҫлемест.
Канаш хулинчи Депутатсен пухӑвне депутата 14 ҫын суйланасшӑн тапаҫланать, Ҫӗнӗ Шупашкара — 11, Улатӑр районне – 5, Канаш районне —10, Пӑрачкав районне — 4, Ҫӗрпӳ районне — 5, Шупашкар районне — 11, Шӑмӑршӑ районне — 10, Етӗрне районне — 16.
Шупашкарта Раҫҫейри паллӑ оппозиционерӑн Алексей Навальныйӗн штабӗ уҫӑлнӑ. Мероприятие ҫамрӑк ҫынсем пухӑннӑ, политикпа сӑн ӳкерӗннӗ, калаҫнӑ.
Алексей Навальныйпе тӗлпулу ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнче «Ҫӗнӗ хула» микрорайонта иртнӗ. Вӑл штаб уҫӑлнӑ ятпа иртнӗ. Навальный Раҫҫейри влаҫ мӗнле япӑх пулни пирки, хӑйӗн ҫинчен 40 минут каласа кӑтартнӑ.
Навальный 2018 ҫулта Раҫҫей Президенчӗн суйлавне хутшӑнасшӑн. Анчах вӑл пуҫиле майпа явап тытнӑ. Ҫакӑ ӑна суйлава хутшӑнма чарать. Алексей Навальный 2017 ҫулта «Он вам не Димон» (чӑв. Вӑл сирӗншӗн Димон мар) фильм тухнӑ хыҫҫӑн каллех чапа тухнӑ.
Навальный штабӗ Франко урамӗнчи кивӗ йывӑҫ ҫуртра вырнаҫӗ.
+2.3 °C