Ҫак кунсенче Польшӑри Сӑлупуҫ (пол. Słubice) хулинче вырӑнти «Коллегиум Полоникум» ӑслӑлӑхпа дидактика лапамӗн директорӗн пуҫарӑвӗпе Википедине халалланӑ пӗрремӗш палӑк уҫӑлнӑ.
Монумент 1,7 метр ҫӳллӗш. Унта — тӑватӑ кӗлетке, вӗсем Википеди паллине тытса тӑраҫҫӗ. Унӑн авторӗ — «Коллегиум Полоникум» студенчӗ, эрмен йӑхӗнчен тухнӑ Мигран Акопян. Палӑк Сӑлупуҫшӑн вӗренӳ пӗлтерӗшлӗ вырӑнта пулнине кӑтартать.
Палӑка тумашкӑн 62 пин злотых (27 пин доллар) тухса кайнӑ. Ӑна вырӑнти хыснаран уйӑрнӑ. Палка уҫнӑ ҫӗрте «Викимедиа» фондӑн темиҫе уйрӑмӗн элчисем пулнӑ.
Паянхи куна Википедисӗр куҫ умне кӑларма та йывӑр. Вӑл — тӗнче тетелӗнчи энциклопеди, ӑна Америкӑри усламҫӑ Джимми Уэйлс 2001 ҫулта хута янӑ. Википеди — тетелти чи пысӑк проект. Унта тӗнче тетелӗнчи сообществӑсем 280 чӗлхепе ҫырнӑ 30 миллион ытла статья. Поляксен уйрӑмӗнче 1 миллион ытла статья, вӑл пысӑкӑшӗпе Википединче — 12-мӗш.
Пӗлтӗр ЮНЕСКО Уэйлса Википедине тунӑшӑн Нильс Борӑн ылтӑн медалӗпе чысланӑ. 2003 ҫулта Джимми Уэйлс «Викимедиа» фонд тунӑ.
Вӑрнар районӗнчи шкулсен вӗрентекенӗсем акӑлчан чӗлхине лайӑхрах тӗшмӗртес тӗллевпе Аслӑ Британин тӗп хулине Лондона кайса килеҫҫӗ. Унтан ачасене лайӑхрах калаҫма вӗрентеҫҫӗ.
Юлашки ҫулта Лондонра ют чӗлхене вӗрентекен 3 учитель пулнӑ: Маргарита Савельева (Ярмушкари шкул), Мира Агилова (Вӑрнарти 2-мӗш шкул), Тамара Васянина (Кульцаври шкул). Вӗсем пурте акӑлчан чӗлхине 30 ҫул ытла вӗрентеҫҫӗ. Лондонра вӗсем 1-2 эрне пурӑннӑ.
Шкулта ачасем акӑлчан чӗлхине вӗренеҫҫӗ, ку предметпа ППЭ те кӗртеҫҫӗ. Ку йӑлтах — ытти патшалӑх ҫыннисемпе хутшӑнас, вӗсен культурипе историне вӗренес тӗллевпе. Вӗрентекенсем ют ҫӗршывра пулсан Тӑван ҫӗршыв тата хаклӑрах туйӑнма пуҫланине палӑртаҫҫӗ.
Мира Агилова аслӑ класс ачисене аслӑ Британи пирки каласа кӑтартасшӑн.
Кун пек саккуна хальлӗхе Эстони парламенчӗ йышӑннӑ. Енчен ӑна ҫӗршывӑн президенчӗ алӑ пуссан вӑл 2016 ҫултан вӑя кӗрӗ. Ҫӗнӗлӗхе ырласа йышӑнакансем ку саккун обществӑна пӗр-пӗринпе тӳсӗмлӗрех пулма хистет иккен тата сывлӑхлӑ пултарать-мӗн.
Ҫапах та халӑхӗ саккуна тӗрлӗрен йышӑнать-мӗн. Обществӑн кӑмӑл-сипет пахалӑхӗсене пӑсать тесе кӑмӑлсӑрланакансем те пур иккен. Ку ыйтӑва референдума кӑларма сӗнекенсем те пулнӑ, анчах депутатсем ун пек аппаланассине хирӗҫленӗ.
Сӑмах май каласан, арҫынпа арҫына, хӗрарӑмпа хӗрарӑма пӗрлешме ирӗк паракан саккуна пуҫласа Данире йышӑннӑ. Ку вӑл 1989 ҫулхи юпна 1-мӗшӗнче пулнӑ. 2008 ҫулта Венгрире йышӑннӑ. Анчах унти Конституци сучӗ ӑна пӑрахӑҫланӑ. Паян Европӑри чылай ҫӗршывра ҫавӑн пек саккунсем вӑйра тӑраҫҫӗ.
Ӑсчахсем шухӑшланӑ тӑрӑх, хӗвел энергийӗ 2050 ҫул тӗлне электричествӑн тӗп ҫӑлкуҫӗ пулса тӑрӗ. Унӑн хакӗ вара питӗ йӳнӗ пулӗ-мӗн.
Ку мӗнпе ҫыхӑннӑ-ха? Ку хатӗр валли тӑкаксем хӑвӑрт чакаҫҫӗ иккен. Пӗтӗм тӗнчери энергетика агентствин пуҫлӑхӗ Мария ван дер Хувен каланӑ тӑрӑх, халӗ Австралире, Голландире, Италире, Германире хӗвел энергийӗн 1 вачӗшӗн 0,8 доллар тӳлеҫҫӗ. 2008 ҫулта вара вӑл 4 доллар тӑнӑ. Эппин, ӑсчахсем 2050 ҫул тӗлне вӑл пачах йӳнелессе ӗнентереҫҫӗ: 3 цент.
2050 ҫул тӗлне ҫутӑ энергийӗ инвесторсене илӗртӗ-мӗн. Темиҫе теҫетке ҫултан вара электроэнергин тӗп ҫӑлкуҫӗ пулӗ-мӗн.
Астрономсем Ҫӗртен 124 ҫутӑ ҫул аяккарах вырнаҫнӑ тӗлӗнмелле планетӑна тупса палӑртнӑ. Унӑн условлӑ ячӗ — «Шыв тӗнчи».
Планетӑн официаллӑ ячӗ — GJ1214b. Ӑсчахсем пӗлтернӗ тӑрӑх, унти атмосфера пӑс евӗр. «Шыв тӗнчи» пирӗн планетӑран 2,5 хут пысӑкрах, 7 хут ҫӑмӑлрах.
Астрономсен шухӑшӗпе, вӗсем унччен нихҫан уҫман планетӑн тӗсне тупса палӑртнӑ. Ҫав планета ытларах шывран тата паллӑ мар материалтан тӑрать. Ӑна ӑсчахсен палӑртма тивӗ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, планета ҫинчи шыв пысӑк температурӑна пула «вӗри пӑра» ҫаврӑнма пултарать.
Планетӑна Чилири, Аслӑ Британири, Швейцарири, Америкӑри ӑсчахсен ушкӑнӗ уҫнӑ.
Компьютер вӑййисене шухӑшлака кӑларакан «Creative Assembly» компани Лондонра ҫӗнӗ вӑйӑ кӑтартнӑ. «Total War» ятлӑскерӗн ҫӗнӗ пайне хунсемпе вӗсен пуҫлӑхне Атиллӑна халалланӑ.
Проектӑн официаллӑ сайтӗнче «Total War: Attila» вӑйӑри пай 395-мӗш ҫулта пуҫланнине пӗлтернӗ. Вӑл самант Хӗвеланӑҫ Рим империне выҫлӑх аптӑратма пуҫланипе, чир-чӗр тата граждан вӑрҫи тапхӑрӗпе пӗр килнине ӑнлантарса панӑ. Ҫав вӑхӑтра Тухӑҫри ҫеҫенхирте ҫӗнӗ вӑй амаланса аталанма пуҫлать. Миллионлӑ лаша ҫарне Атилла ертсе пырать. Ҫав ҫар Рима хирӗҫ тӑрать.
Ҫӗнӗ вӑййа компьютер вӑййине юратакансем патне килес ҫулхи нарӑсра ҫитерме палӑртаҫҫӗ.
«Ирӗклӗ сӑмах» интернет-хаҫат хунсен тата пӑлхарсен тематики юлашки вӑхӑтра компьютер вӑййисенче анлӑ вырӑн тупнине палӑртать. Пӑснӑ чӑваш чӗлхипе калаҫакан Атилла сӑнарӗ, ав, «Civilization» паллӑ стратегин «Gods & Kings» пайӗнче те пур. Ӑна 2012 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗнче кӑларнӑ. Тепӗр ҫулхи ҫу уйӑхӗнче «Paradox Interactive» швед компанийӗ «Crusaders Kings II» стратегине хушнӑ та Атӑлҫи пӑлхарсемшӗн вылямалла утса панӑ.
Ӗнер Аслӑ Британири Шотландире референдум иртнӗ — вырӑнти халӑх малашне уйрӑммӑн е пӗрле пурӑнасси пирки хуравланӑ. Сасӑсене шутласа тухнӑ хыҫҫӑн уйрӑлас кӑмӑллисем сахалтарах пулнине палӑртнӑ. Аслӑ Британине пӑхӑнма пӑрахассишӗн пурӗ 44,6% сасӑланӑ, малашне те пӗрле пурӑнассишӗн — 55,4%.
Уйрӑлма кӑмӑллакансем Шотландин 4 тӑрӑхӗнче кӑна ҫӗнтернӗ — Глазго, Ҫурҫӗр Ланакшир, Анӑҫ Дамбартоншир тата Данди. Ытти 28 тӑрӑхӗнче пӗрлехи патшалӑхра юлассишӗн ытларах сасӑланӑ. Сасӑлава пурӗ хутшӑнма пултаракан ҫынсенчен 84,5% килнӗ. Каласа хӑварас пулать, ку референдум валли влаҫрисем чи кӗҫӗн сасӑлавҫӑ ҫулне 16 ҫул таран чакарнӑччӗ.
Ҫӗнтерӳҫӗсене Дэвид Кэмерон саламлама та ӗлкӗрчӗ ӗнтӗ. Ҫавах та шотландсем питех те выляса яман теме пулать — Аслӑ Британин ҫурҫӗр пайӗнче вырнаҫнӑ тӑрӑхӑн парламентне аслӑрах полномочисем пама шантараҫҫӗ. Ку вара экономика тӗлӗшӗнчен те пулӑшу кӳрӗ.
Ҫӗршывӑн Президенчӗ Владимир Путин Крыма ертсе пыма виҫӗ кандидата сӗннӗ. Ҫав шутра асӑннӑ республикӑн пуҫлӑхӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Сергей Аксенов та пур.
Крымӑн Патшалӑх Канашне сӗннӗ кандидатурӑсен шутӗнче ҫавӑн пекех — хальхи вӑхӑтра унта экологипе ҫутҫанталӑк ресурсӗсен министрӗнче ӗҫлекен Геннадий Нараев тата Патшалӑх Думин депутачӗ Александр Терентьев.
Крыма Аксенов кӑҫалхи ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнчен ертсе пырать. Нараев пирки каласан, вӑл Раҫҫейре ҫуралнӑ, темиҫе аслӑ пӗлӳллӗ-мӗн. Халӗ вӑл — Крымӑн улттӑмӗш созыври Аслӑ Радин депутачӗ. Терентьев Казахстанра ҫуралнӑ. Симферопольти наци университетӗнче пӗлӳ илнӗ, «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» партире тӑрать.
Путин ҫавӑн пекех Севастополӗн саккун кӑларакан пухӑвне те кандидатсем сӗннӗ. Вӑл ҫынсем — хулан кӗпӗрнаттӑрӗ пулма. Кандидатсен шутӗнче — Севастополе хальхи вӑхӑтра вӑхӑтлӑх ертсе пыракан Сергей Меняйло, унти саккун кӑларакан пуху депутачӗ Василий Пархоменко тата Севастополь кӗпӗрнаттӑрӗн канашҫи Олег Росляков.
Асаилтеретпӗр, Крым Раҫҫее кӑҫал куҫрӗ. Ку йышӑнуа хӑш-пӗр патшалӑхсем кӑна килӗшрӗҫ пулин те ирӗн патшалӑх унта туллин хуҫаланать.
Тӗрӗсрех, вӗсене тапӑнма уйрӑмах ҫӑмӑл. Ҫапла пӗтӗмлетнӗ Positive Technologies компани тӗпчевӗ вӑхӑтӗнче.
Пӗтӗмпе 500-е яхӑн веб-сайта хакланӑ. Ку шутра — банксенне, массӑллӑ информаци хатӗрӗсенне, патшалӑх учрежденийӗсенне, промышленноҫ предприятийӗсенне тата телекоммуникаци компанийӗсенне сӑнанӑ.
Сайтсен 62 процентине амантма ҫӑмӑллине асӑрханӑ. Икӗ ҫул каялла тӗрӗсленӗ чух ҫак цифра пӗчӗкрех пулнӑ иккен.
Амантма уйрӑмах ҫӑмӑл сайтсен шутне МИХсенне кӗртнӗ. Вӗсенчен 80 процентне сиенлетме йывӑр мар иккен.
Банк пулӑшӑвӗ кӳрекенсене илсен укҫа-тенкӗ тытӑмӗсенчен пӗри те пур енчен хӑрушӑ темелле мар иккен.
Сиенлетекен чи анлӑ сарӑлнӑ меслет — сценарисене сайтсем хушшинче пурнӑҫлани. Иккӗмӗш вырӑнта — усӑ куракансен паролӗсемпе идентификаторӗсене ҫителӗксӗр хӳтӗлени.
Программа чӗлхине илсен PHP чӗлхипе хатӗрленисене сиенлетес хӑрушлӑх уйрӑмах пsсӑк иккен. Ун йышшисенчен 76 проценчӗ шанчӑксӑррине асӑрханӑ. Java никӗсӗ ҫинче хатӗрленисенчен 70 процентне сиенлетес хӑрушлӑх пур, ASP.NET чӗлхипе хатӗрленисенчен — 55 проценчӗ.
Паянтан пуҫласа Европа пӗрлешӗвӗнче 1600 ваттран хӑватлӑрах тусанҫӑтӑшсене (пылесоссене) лавккасенче сутма, туса кӑларма тата ытти патшалӑхсенчен кӳрсе килме чарнӑ. Саккун кӑларакансен шухӑшӗпе ку 2020 ҫул тӗлне 19 тераватт-сехет перекетлеме май парӗ. Ку виҫе 4 электростанци хӑвачӗпе танлашать имӗш.
Еврокомисси пӗлтернӗ тӑрӑх ҫак вӑхӑтччен сутакан тусанҫӑтӑшсен вӑтам хӑвачӗ 1800 Вт-па танлашнӑ. Уйрӑмах юлашки кунсенче суту-илӳ хӗрӳ пынӑ — 1600 ваттран хӑватлӑраххисем ытти кунсемпе танлаштарсан 50% ытларах сутӑннӑ. 2000 ваттлисене вара пушшех те туянса пӗтернӗ.
Тепӗр 3 ҫултан саккун тата та вӑйлӑланӗ — 2017 ҫулхи авӑнӑн пӗрремӗшӗнчен пуҫласа 900 ваттран хӑватлисене сутма юрамӗ. Ҫак саккуна ҫыракансен шухӑшӗпе тусан пуҫтарасси аппарат хӑвачӗпе пӗрре те ҫыхӑнман имӗш. Тусанҫӑтӑшсене хӗстереҫҫӗ пулсан кофемашинӑсене ирӗк парасшӑн — вӗсен хӑватне унччен чарни электроэнергие ытлашшиех перекетлемест иккен.
+26.3 °C