Паян, раштав уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, Раҫҫей Федерацийӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Олег Николаев ҫур ӗмӗрхи юбилейне уявлать.
Вӑл Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Чурпай районӗнче ҫуралнӑ. Малтан Шупашкарти строительство техникумӗнче, унтан И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче экономиста вӗреннӗ. Хӑй вӑхӑтӗнче Германире стажировкӑра пулнӑ. Пӗр ӗҫрен те пӑрӑнман вӑл: водитель те пулнӑ. хӑрушсӑрлӑх службин специалисчӗ те, техник-строитель те, тӗп бухгалтер та. Директор ҫумӗ, Пӗчӗк бизнесӑн лизинг компанийӗн пуҫлӑхӗ, Чӑваш Ен Экономика министерствинче предпринимательствӑна аталантаракан департамент ертӳҫи, министр ҫумӗ пулса, каярах банк тытӑмӗнче тӑрӑшнӑ.
Хӗрлӗ Чутай чӑвашне РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Анатолий Аксаков Фейсбукра саламланӑ.
Шупашкарти Ф.П. Павлов ячӗллӗ музыка училищи 95 ҫул тултарнине уявлама хатӗрленет. Ӑна Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче раштав уйӑхӗн 12-мӗшӗнче палӑртӗҫ.
Юбилей ячӗпе пултарулӑх форумӗ тата концерт иртӗ. Вӑл 11 сехет те 30 минутра пуҫланӗ.
Форума илемлӗх вӗрентӗвӗн специалисчӗсем, музыкӑна хӑнӑхтаракан преподавательсемпе педагогсем, музыка учителӗсем, ҫавӑн йышши тата ытти специалистсем хутшӑнӗҫ. Ӑсталӑх сехечӗсемпе хӑтлавсенче музыка тата ӳнер шкулӗсенче цифра хатӗрӗсемпе усӑ курасси, вӗсене вулавӑш фончӗсене пуянлатасси тата ытти ҫинчен каласа кӑтартӗҫ. Музыка тата ӳнер шкулӗсене вӗрентӳре кирлӗ музыка инструменчӗсемпе тивӗҫтересси ҫинчен те калаҫӗҫ.
Юбилей концерчӗ форум хыҫҫӑн, 16 сехетре пуҫланса 18 сехетчен пырӗ.
Шупашкарти 1-мӗш ҫӑкӑр савучӗ нумаях пулмасть 85 ҫулхине савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уявланӑ. Юбиляр-предприятие саламлама тӳре-шарапа депутатсем йышлӑн пуҫтарӑннӑ.
Республикӑри сумлӑ предприяти уявне хутшӑннӑ Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев савута ырласа Инстаграмра та ҫырса хунӑ. «Пӗр йыш, пӗр ҫемье пек ӗҫлет Шупашкарти 1-мӗш ҫӑкӑр савучӗ», — тенӗ Михаил Игнатьев. Предприятире хӑй темиҫе хут та пулнине, мухтавлӑ коллективра тӑрӑшакан чылай ҫынна палланине асӑнса хӑварнӑ.
Предприяти, чӑн та, самана саккӑрла ҫаптарнӑ вӑхӑтра та ҫухалса кайман. Савута Елена Бадаева чылай ҫул ӑнӑҫлӑ ертсе пырать. Маттур чӑваш хӗрарӑмӗ тахҫанах тивӗҫлӗ канура пулин те юратнӑ ӗҫе чунтан парӑнса пурнӑҫлать кӑна мар, самана таппипе тан утать. Ҫавна май савут продукцийӗн ассортименчӗ те, техӗм шӑршӑллӑ та кӑпӑшка ҫӑкӑр-булкӑна сутасси те ӑнӑҫлӑ пулса пырать.
Чӑваш патшалӑх юрӑпа ташӑ ансамблӗн ертӳҫине Юрий Васильева ЧР Культура министерствин «За достижения в культуре» (чӑв. Культурӑри ҫитӗнӳсемшӗн) кӑкӑр ҫине ҫине ҫакмалли паллӑпа чысланӑ. Коллективӑн ытти хӑш-пӗр артистне вара Чӑваш Республикин Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн Хисеп хучӗсемпе, Тав хучӗсемпе хавхалантарнӑ.
Раштав уйӑхӗн 6-мӗшӗнче юрӑпа ташӑ ансамблӗ 95 ҫулхи юбилейне Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн сцени ҫинче уявланӑ.
Уява ансамбль пултарулӑхне пысӑка хурса хаклакан куракансем, тӗрлӗ шайри тӳре-шара пырса ҫитнӗ.
Чӑваш Ен Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн саламне ЧР Министрсен Кабинечӗн Ертӳҫин ҫумӗ — сывлӑх сыхлав министрӗ Владимир Викторов ҫитернӗ. Вӑл коллектива ҫӗнӗ автобуссен уҫҫине те тыттарнӑ.
Патӑрьел районӗнчи Татмӑш ялӗнче пурӑнакан Лидия Царева ӗнер 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Сумлӑ уявпа саламлама ӑна тӑванӗсем, тӳре-шара килнӗ, РФ Президенчӗн Владимир Путинӑн саламлӑ ҫырӑвне илсе ҫитернӗ.
Лидия Царева Комсомольски районӗнчи Нӗркеҫ ялӗнче нумай ачаллӑ ҫемьере ҫуралнӑ. Пулас мӑшӑрӗпе Йӑванпа вӑл лармара паллашнӑ. Ҫамрӑксем пӗрлешнӗ, туй хыҫҫӑн икӗ кунран упӑшкине финн вӑрҫине илсе кайнӑ. Вӑрҫӑра вӑл 1943 ҫулччен пулнӑ, амансан киле таврӑннӑ.
Литюкпа Йӑван 5 ачана пурнӑҫ парнелесе воспитани панӑ. Мӑшӑр 57 ҫул пӗрле пурӑннӑ, ҫемье пуҫӗ 1996 ҫулта пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Халӗ кинемейӗн 8 мӑнук, вӗсен 13 ачи пур. Лида аппа ывӑлӗн Петьӑн ҫемйипе пурӑнать.
Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа ноябрь уйӑхӗн 16-мӗшӗнче 120 ҫул ҫитрӗ. Ҫав ятпа Пушкӑртстанри Ҫтерлӗри 6-мӗш вулавӑшра чӑвашсен аслӑ поэтне асра тытса литературӑпа музыка каҫӗ иртнӗ. Ҫакӑн пирки «Урал сасси» хаҫатра Лариса Коротаева пӗлтернӗ.
Уявра Пушкӑрт патшалӑх университечӗн Ҫтерлӗри филиалӗн пушкӑрт тата тӗрӗк филологи факультечӗн 1-мӗш курс студенчӗсем кӑвар чӗреллӗ поэтӑмӑра асӑнса унӑн кун-ҫулӗнчи ӗҫӗ-хӗлӗсем ҫинчен каласа кӑтартнӑ, вилӗмсӗр сӑввисене вуланӑ. Аслӑ шкулта вӑй хуракан Л.А. Афанасьевапа Л.В. Коротаева доцентсем Ҫеҫпӗл Мишшин пархатарлӑ ӗҫӗсене, вӑл чӑн-чӑн патриот пулнине асӑнса хӑварнӑ. Геннадий Челпир сӑвӑҫ поэтӑн халӑхшӑн тунӑ манӑҫми ӗҫӗсене, А.П. Червякова поэтшӑн чун юрри пулнине палӑртса хӑварнӑ, хӑй ҫырнӑ сӑвви-юррисемпе паллаштарнӑ.
Уявра ЧНКА представителӗсем, ҫыравҫӑсем пулчэнӑ. «Савни» ансамбль (ертӳҫи – О.А. Иванова) программӑна илемлӗ юрӑсемпе пуянлатнӑ. «Сеспель» кинокартинӑн пӗр сыпӑкне курнӑ. Литературӑпа музыка каҫӗнче пултарулӑх ӑмӑртӑвӗсем иртнӗ.
Ноябрӗн 29-мӗшӗнче Иккассинчи пултарулӑх ҫуртӗнче пирӗн ентеш, ҫыравҫӑ, куҫаруҫӑ, тӗпчевҫӗ, вӗрентекен Николай Васильевич Шупуҫҫынни (Васильев) ҫуралнӑранпа 130 ҫул ҫитнине халалласа «Поэт каллех утать ялтан яла» ятлӑ асӑну каҫӗ иртрӗ. Ял халӑхӗ , килнӗ хӑнасем малтанах Н.В.Шупуҫҫыннин пурнӑҫӗпе пуларулӑхне халалланӑ куравпа паллашрӗҫ.. Кунта Николай Васильевич ҫинчен хатӗрленӗ тӗпчев ӗҫӗсем, хаҫатра ҫырса кӑларнӑ статьясен пуххи, фотоальбомсем.
Антонина Михайловна Михайлова, библиотека ертӳҫи, асӑну каҫне Стихван Шавли ҫырнӑ «Шупуҫҫынни» ятлӑ сӑввипе уҫрӗ. Залра пухӑннӑ ял халӑхне пирӗн ентеше хисеплесе килнӗ хӑнасемпе паллаштарчӗ. Ҫыравҫӑн пултарулӑхне хак парса Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнчен филологи ӑслӑлӑхӗсен тухтӑрӗ, профессорӗ Родионов Виталий Григорьевич, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗчен доценчӗ Софронова Ирина Владимировна тухса калаҫрӗҫ. Тӗл пулӑва ҫавӑн пекех Шмелева Н.П тата А.Л. Шпаннагель поэтсем хутшӑнчӗҫ .
Ҫырмапуҫ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Рамиль Гаязетдинович Гельметдинов пӗрле пухӑнса Н.В.Шупуҫҫыннин кунне паллӑ тунипе кӑмӑллӑ пулнине палӑртрӗ, хӑнасене хисеплесе килнӗшӗн тав турӗ.
Шупашкарта кун кунлакан Екатерина мӑшӑрӗпе 70 ҫул ҫума-ҫумӑн кун кунланӑ. Хӗрарӑм халӗ 105 ҫул тултарнӑ. Юбилейне вӑл тӑванӗсемпе паллӑ тунӑ, тӳре-шара та саламлама килнӗ.
Екатерина 1914 ҫулта ҫуралнӑ. 5 ҫулта чухне вӑл амӑшӗсӗр тӑрса юлнӑ, ҫывӑх ҫынни тифпа чирлесе вилнӗ. 20 тултарсан ашшӗпе ӗмӗрлӗхех сывпуллашнӑ, вӑл вӑрманта сарӑмсӑр вилнӗ.
Екатеринӑн мӑшӑрӗ Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче Волохов фронтӗнче ҫапӑҫнӑ. Упӑшки 2013 ҫулта пурнӑҫран уйрӑлнӑ, кун хыҫҫӑн Екатерина Шупашкара пурӑнма куҫнӑ.
Чӑваш патшалӑх художество музейӗнче Геннадий Айхине халалланӑ интерактивлӑ курав хатӗрлеҫҫӗ. Ӑна чӳк уйӑхӗн 29-мӗшӗнче 16 сехетре савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫма палӑртнӑ.
Курава «Границы образа. Поэты и художники круга Айги» (чӑв. Сӑнар чиккисем. Айхи ҫумӗнчи поэтсемпе художниксем) ят парӗҫ. Ӑнӑ Чӑваш халӑх поэчӗ Геннадий айхи ҫуралнӑранпа 85 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Курав поэзипе живопиҫрен тӑрӗ. Ун валли Мускаври икӗ поэтӑн: Андрей Черкасовӑн тата Николай Звягинцевӑн — сӑввисене суйласа илнӗ. Унсӑр пуҫне музейре упранакан Шупашкарти, Парижри тата Мускаври художниксен: Анатолий Миттовӑн, Пётр Петровӑн, Игорь Улангинӑн, Георгий Фомиряковӑн, Владимир Яковлевӑн, Игорь Макаревичӑн, Николай Дронниковӑн, Игорь Вулохӑн — ӳкерчӗкӗсем пулӗҫ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче пурӑнакан Лидия Стекольщикова 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Унӑн ҫуралнӑ кунӗ чӳкӗн 10-мӗшӗнче пулнӑ.
Лидия Стекольщикова пурнӑҫӗнче историри чылай пулӑма курнӑ. Вӑл – Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗн тӑлӑх арӑмӗ. Юбиляр Хӗрлӗ Чутай шкулӗнче 30 ҫул ытла вӑй хунӑ, ачасене физика предметне вӗрентнӗ.
Вӑрҫӑ пуҫланнӑ чухне хӗр институтра вӗреннӗ, ун чухнех хапрӑкра ӗҫленӗ. Вӑрҫӑ ҫулӗсенче окоп чавма кайнӑ. Кайран санитаркӑна вӗреннӗ, 1941 ҫулхи раштав уйӑхӗнчен пуҫласа аманнӑ салтаксене пулӑшнӑ, кашни уйӑхра юн панӑ.
+7.3 °C