Чӑваш Ен вице-премьерӗ — ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов Тӑвай районӗнчи шӑматкунлӑха хутшӑнни ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Кун пирки вӑл Фейсбукра пӗлтернӗ. Сӑнӳкерчӗксенче Сергей Геннадьевич ҫырмана тасатни, вӑл ял ҫыннисемпе калаҫни, вӗсемпе пӗрле апатланни сӑнланнӑ.
Ял хуҫалӑх министрӗ шухӑшланӑ тӑрӑх, тасалӑх хуҫалантӑр тесен вараламалла мар. Ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Чӑваш Ен Наци радиовӗн тӳрӗ эфирӗнче Тӑвай районӗнчи Енӗш Нӑрваш ялӗнчен Надежда Петровна ятлӑ хӗрарӑм шӑнкӑравланӑ. Вӑл ял вӗҫӗнчи ҫырма йӑлари хытӑ каяшпа тулнине пӑшӑрханса пӗлтернӗ. Ҫав вӑхӑтрах ҫӳп-ҫап контейнерӗсем пур, анчах вӗсем пушӑ иккен, мӗншӗн тесен ял ҫыннисем йӑлари хытӑ каяша ӗлӗкхиллех ҫырмана йӑтаҫҫӗ-мӗн.
Министр тӳсейменнипе вырӑна тухса кайнӑ, ял ҫыннисемпе шӑматкунлӑха хутшӑннӑ.
Паян республикӑн кӑнтӑр енче, Улатӑр районӗнче, ҫӗре юр витнӗ. Ҫурҫӗр енчен унашкалли пулман. Кӗҫех пире 10 куна тӑсӑлакан канмалли кунсем кӗтеҫҫӗ. Ҫанталӑк мӗнпе савӑнтарӗ?
Ҫу уйӑхӗнчи ҫанталӑка СуперУйӑх витӗм кӳрӗ. Тепрехинче вӑл ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Ҫӗр патне ҫывхарӗ. Ку уйӑхӑн иккӗмӗш пайӗнче ҫанталӑк каллех улшӑнса тӑрассине пӗлтерет. Ҫапах хальхи пек сивӗ пулмӗ.
Уйӑх варринче типӗ те ӑшӑ ҫанталӑк тӑрӗ, ҫуллахи пек 25 градусах ҫитӗ. Ҫу уйӑхӗн пӗрремӗш кунӗсенчех ӑшӑтма тытӑнӗ. Анчах ҫиллӗрех пулӗ, ҫумӑр ҫукалӗ. Сывлӑш температури 20 градуса ҫитӗ.
Паян ӑшӑ, ыран та лайӑх ҫанталӑк пулӗ. Анчах кӗҫех ҫанталӑк улшӑнассине, юр ҫума пултарассине пӗлтереҫҫе синоптиксем.
Паян тата ыран 13-18 градус ӑшӑ тӑрӗ. Эппин, ҫанталӑкпа киленсе юлӑр. Шӑматкун каҫхине сивӗтме тытӑнӗ, ҫумӑр ҫӑвӗ. Вырсарникун та ҫумӑр ҫӑвӗ, аслати авӑтма пултарӗ, ҫил вӑйланӗ.
Тунтикун каҫхине ҫӗрле шӑнтма пултарать. Эрне пуҫламӑшӗнче сивӗ ҫанталӑк тӑрӗ. Акан 29-30-мӗшӗсенче 13-18 градус таран ӑшӑтӗ. Анчах ҫу уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче каллех ҫанталӑк пӑсӑлӗ, ҫил вӑйланӗ, хушӑран ҫумӑр ҫӑвӗ. Ун чухне 8-13 градус ӑшӑ тӑрӗ.
Паян Чӑваш Республикин ҫутҫанталӑк пурлӑхӗпе экологи министрӗн ҫумне ҫирӗплетнӗ. Пукана Сергей Чепурнова шанса панӑ. Ӗҫлӗ хута республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче вырнаҫтарнӑ.
Сергей Чепурнов йӑлари хытӑ каяша турттарассишӗн яваплӑ «Экоцентр» предприятире гендиректорӑн ҫумӗнче ӗҫленӗ.
Ҫутҫанталӑк пурлӑхӗпе экологи министрӗн ҫумӗ пулнӑ Николай Косулина ӗҫрен кӑларнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: хушӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев ака уйӑхӗн 7-мӗшӗнче алӑ пуснӑччӗ.
Чӑваш Енре виҫӗ кун ҫуллахи пек шӑрӑх ҫанталӑк тӑчӗ. Кӑнтӑрти районсенче сывлӑш 24 градус таранах ӑшӑннӑ, 30 градус ӑшӑ пек туйӑннӑ. Кунашкалли республикӑра 50 ҫула яхӑн пулман.
Паян вара кӑштах сивӗрех. Канмалли кунсенче 12-17 градус ӑшӑ тӑрӗ-ха, ҫил лӑпланӗ. Ыран хӗвел пӑхӗ, вырсарникун вара пӗлӗтленӗ. Тунтикун татах сиветӗ. Ҫӗрле «минус» пулӗ, кӑнтӑрла хӗвел пӑхать пулин те 6-11 градус ӑшӑ тӑрӗ. Ҫил те вӑйланӗ, ҫеккунтра 18 метр хӑвӑртлӑхпа вӗрӗ.
Эрне варринче те сивӗ пулӗ, ҫумӑр ҫӑвӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ака уйӑхӗн 22-мӗшӗнчен ӑшӑтма тытӑнӗ, 12-17 градус пулӗ.
Тутарстанра пӗчӗк карапсен патшалӑх инспекцийӗн ӗҫченӗсем Чӑваш Енри катер Атӑл тӑрӑх юхса пынине асӑрхаса тӑраҫҫӗ.
Асӑннӑ хатӗр хӗлле шӑнса ларнӑ та халӗ пӑр ирӗлнӗ май шывпа юхса кайнӑ. Пӑр вӑйлӑ юхнӑан ун патне пырса кӗме хальлӗхе май ҫук.
«Ярославец» катерта ҫынсем пулман. Вӑл Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Кушник ялӗ ҫывӑхӗнчи причалта ларнӑ.
Халӗ катер Тутарстанри Зеленодольск хули тӗлне пырса ҫитнӗ. Вӑл унти Атӑл улӑ сарнӑ чукун ҫул кӗперӗ тӗлӗнче.
Катер ҫыран хӗрне пырса чарӑнсан ӑна хуҫи пырса илсе килӗ.
Синоптиксем кӑҫал ҫулла мӗнлерех ҫанталӑк пулассине калама пултараҫҫӗ. Паллах, ку 100 проценчӗпех пӗр килмесен те пултарать.
Ытти чухнехине сӑнанӑ тӑрӑх, юрлӑ хӗлле хыҫҫӑн шӑрӑх ҫулла килет. Хальхи ака уйӑхӗнчи ҫанталӑк та ҫакна ҫирӗплетет. Ҫу уйӑхӗ те шӑрӑх та типӗ пуласса шантараҫҫӗ. Анчах пӗрремӗш декада пуҫламӑшӗнче кӑштах сивӗтет.
Ҫӗртме уйӑхӗнче ӑшӑ, анчах ҫумӑрлӑ пулӗ. Утӑ уйӑхӗ кашни ҫулах тенӗ пекех шӑрӑх килет. Кӑҫал та вӑл ҫаплах пулӗ. Ку уйӑхра ҫанталӑк тропикӑна аса илтерӗ: шӑрӑх ҫанталӑкра шӑпӑртатса ҫумӑр ҫӑвӗ.
Ҫурла уйӑхӗн вара пуринчен те ирттерӗ, 30 градусран шӑрӑх тӑрӗ. Ҫумӑр сахал ҫӑвӗ, ҫавӑнпа ҫӗр типӗ. Юлашки декадӑра ҫеҫ ҫумӑр ҫума тытӑнӗ.
Хула урамӗсенче ҫеҫ мар, пахчасенче те ҫуркунне эпир йывӑҫ вуллине шурататпӑр.
Анчах кӑҫал ҫуркунне Шупашкарта вӗсене тӗкӗнмӗҫ. Ҫакӑн пирки хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков Фейсбукра пӗлтернӗ. Вӑл ҫырнӑ тӑрӑх, Варламов блогер «100 советов мэру» кӗнекере «Ҫуркунне йывӑссене шуратмалла-и? Ҫук!» — тенӗ иккен.
«Кӗнекене вулатӑп та хӑш шухӑшпа килӗшетӗп, хӑшӗнпе — ҫук», — палӑртнӑ Алексей Ладыков. Йывӑҫ вуллине шуратмалла мар тенине вӑл ырласа йышӑннӑ.
Йывӑҫ вуллине шуратма уйӑракан укҫана йывӑҫ-тӗм лартма уйӑрас тесе йышӑннӑ. Кун валли ҫулсерен 290 пине яхӑн тенкӗ тӑкакланӑ.
Ҫитес эрнере Чӑваш Енре ҫанталӑк тӑрук ӑшӑтассине пӗлтереҫҫӗ синоптиксем.
Халӗ те ӑшӑ-ха, юр куҫ умӗнчех ирӗлсе пӗтет. Анчах тепӗр эрнинче тата ӑшӑрах, 20 градус, пулать.
Ыран, шӑматкун, ҫумӑр ҫӑвӗ. Анчах сывлӑш температури 4-9 градус пулӗ. Вырсарникун хӗвел пӑхӗ, хушӑран ҫумӑр ҫума пултарӗ. Тунтикун ӑшӑ фрончӗ килет, термометр 11-16 градус кӑтартӗ.
Ытларикун вара 20-25 градус таранах ӑшӑтӗ. Ку ҫу уйӑхӗнчи ҫанталӑк пекех. Анчах эрне вӗҫне каллех сивӗтме пултарӗ.
Ака уйӑхӗннче ӑшӑ е сивӗ пулӗ? Синоптиксем вӑтам температура 5 градус ӑшӑпа танлашассине пӗлтереҫҫӗ.
«Чӑваш Енри ҫанталӑк» проект авторӗсем пӗрремӗш декадӑра ҫумӑр нумай ҫӑвассине калаҫҫӗ. Анчах ӑшӑ кунсем те часах килӗҫ. Акан пӗрремӗш декади вӗҫлениччен сывлӑш 15-17 градус таран ӑшӑнӗ. Ҫавна май юр хӑвӑрт ирӗлӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ака уйӑхӗн 10-мӗшӗ тӗлне юр пӗтӗ.
Анчах уйӑх варринче каллех сивӗтӗ, юр ҫума пултарӗ. Ҫавӑнпа водительсене кустӑрма шинине унччен улӑштарма сӗнмеҫҫӗ.
Виҫҫӗмӗш декада пуҫламӑшӗнче 20 градус таран ӑшӑтӗ. Ҫав кунсенче вӑтам температура 8 градуспа танлашӗ, ҫавна май хутса ӑшӑтмалли сезона вӗҫлеме пултарӗҫ.
+14.7 °C