Чӑваш Енре миҫе хӑмӑр упа пурӑнать? Нумаях пулмасть вӗсене шутланӑ. Хальхи вӑхӑтра республикӑра 37 упана шута илнӗ.
Тӳрех палӑртмалла: упасене Чӑваш Енри Хӗрлӗ кӗнекене кӗртнӗ, вӗсене тытма юрамасть. Упасене ҫурлан 16-мӗшӗнчен пуҫласа юпан 1-мӗшӗччен шутланӑ. Чӗрчунсене сыхлакан дирекци инспекторӗсем утаманӑн малти урин ҫӗр ҫинчи йӗрӗсене сӑнанӑ, вӗсене танлаштарнӑ. Ҫапла майпа 37 упана шута илнӗ.
Улатӑр районӗнче – 16, Шупашкар районӗнче – 9, Шӑмӑршӑ районӗнче 6 упа пурӑнать. Пӗлтӗрхипе танлаштарсан, кӑҫал утамансен йышӗ ӳснӗ. 2019 ҫулта 20 упа кӑна пулнӑ.
Юлашки кунсенче урамра чӑннипех те кӗрхи ҫанталӑк хуҫаланать. Ӗнер ҫил вӑйланчӗ, сывлӑш температури 2 градус ҫеҫ ӑша пулчӗ. Эппин, кӗҫех юр та ҫума тытӑнӗ. Кун пирки синоптиксем те систереҫҫӗ.
Ахӗртнех, пӗрремӗш юр юнкун ӳкӗ, ҫӗрле 5 градус таран сивӗтӗ. Эрнекун тата шӑматкун ҫумӑр нумай ҫӑвассине систереҫҫӗ. Сывлӑш температури 7-12 градус ӑшӑ пулӗ. Анчах ӑшӑ нумайлӑха килмӗ, кӗҫех юр ӳкме тытӑнӗ.
Юпа уйӑхӗн вӗҫӗнче тата чӳк пуҫламӑшӗнче типӗ ҫанталӑк тӑрӗ. Анчах ӑшӑ килессе кӗтмелли ҫук, ҫӗрлесерен те шӑнтӗ.
Паян Атӑл леш енче «Вӑрмана упрар» пӗтӗм ҫӗршыври акци иртнӗ. Унта студентсем, «Симӗс хула» экологи организацийӗн пайташӗсем тата ыттисем хутшӑннӑ.
Шупашкар вӑрман хуҫалӑхӗн Йӑлӑмри 22-мӗш кварталӗнче икӗ гектар ҫине 10 пин хыр хунавӗ лартнӑ.
Хальхи вӑхӑтра 2010 ҫулхи пушарта ҫунса кайнӑ лаптӑкран 95 процентне ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратнӑ.
Йӑлӑмра паян пулнӑ Чӑваш Ен Элтеперне Олег Николаева Шупашкар вӑрман хуҫалӑхӗн директорӗ Александр Воробьев хунав туса илеҫ ӗҫ епле пынипе паллаштарнӑ. Республика ертӳҫи теплица тума сӗннӗ. Ҫӗнӗлле ӗҫлеме пуҫласан хамӑра ҫеҫ, ытти региона та хунавпа тивӗҫтерме пултарӑпӑр тесе шухӑшлать вӑл.
Синоптиксем мӗн калаҫҫӗ-ха? Ӑшӑ ҫанталӑк пире татах савӑнтарӗ-и? «Чӑваш Енри ҫанталӑк» проект синоптикӗсем акӑ мӗн пӗлтереҫҫӗ.
Ҫитес кунсенче ҫил вӑйланӗ, ҫулҫӑ тӑкӑнӗ. Ҫил ашӑ пулӗ, термометр 15-20 градус ӑшӑ кӑтартӗ. Юпан 12-мӗшӗнче каҫхине ҫил лӑпланӗ. Ӑшӑ ҫанталӑк ҫитес эрнекунччен тӑрӗ. Ун хыҫҫӑн сивӗтӗ.
Ҫитес эрнере канмалли кунсенче чӳк уйӑхӗнчи пек сивӗ ҫанталӑк хуҫаланӗ. Юпан 21-22-мӗшӗсенче ҫумӑр вӑйлӑ ҫӑвӗ, йӗпе юр ӳкме пултарӗ. Ҫӗр ҫийӗн юр ларма та пултарӗ.
Чӑваш Енри Пахчаҫӑсен союзӗн ертӳҫи Юрий Соколов Челябинск хулине 70 пин хыр хунавӗ, 2-шер пин чӑрӑшпа юман, 800 ҫӑка парнеленӗ. Хунавсене пахчаҫӑ Мускав облаҫӗнчи тата Чӑваш Енри пахчасенче ӳстерет. Ыркӑмӑллӑх акцийӗпе Челябинск хулине вӑл ӗнер, юпа уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, пырса ҫитнӗ. Унсӑр пуҫне кӗпӗрнаттӑра вӑл 20 кедрпа 50 юман парнеленӗ.
«Хулара Космонавтсен аллейине уҫма сирӗн ертӳҫӗсем ирӗк парсан эпӗ 120 кӑвак чӑрӑш илсе килнӗ пулӑттӑм», – тенӗ Юрий Соколов «74.RU» онлайн-медиа журналисчӗсене.
Вырӑнти ертӳҫӗсем ҫеҫ мар, Челябинск ҫыннисем те Юрий Соколова тав тӑваҫҫӗ. «Ҫын-тӑк ҫын! Пирӗн хушӑра ҫавӑн пек ҫынсем пулсанччӗ!», «Пур пек ҫавӑн пек ҫынсем!!! Йывӑҫсем чӗрӗлччӗр кӑна, пысӑк тав ӑна!», «Чӑвашсем – ӗҫчен халӑх. Маттурсем. Шупашкарта питӗ таса!», — тесе ҫырнӑ вӗсем.
Ҫанталӑк сивӗтрӗ. Анчах синоптиксем каллех савӑнтараҫҫӗ – ку эрне варринче Чӑваш Ене тепӗр хутчен ӑшӑ килӗ.
Ыран сывлӑш температури 12-17 градус таран ӑшӑнӗ. Анчах ҫиллӗрех пулӗ, ҫавӑнпа ӑшӑрах тумланма ан манӑр. Эрнен иккӗмӗш ҫурринче термометр кантӑрла 18-20 градус кӑтартӗ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, сивӗ пирӗн пата уйӑх варринче таврӑнӗ. Ун чухне пирӗн пата Скандинави антициклонӗ килӗ. Ҫумӑрпа пӗрле юр ҫӑвас хӑрушлӑх та пур. Синоптиксем палӑртнӑ тӑрӑх, юпа уйӑхӗн вӗҫӗнче каллех ӑшӑ та типӗ ҫанталӑк тӑма пултарӗ.
Урамра кӗркунне, ҫанталӑк вара тӗлӗнмелле илемлӗ тӑрать: ӑшӑ, ҫил ҫук, ҫумӑр ҫумасть. Синоптиксем ҫанталӑк кӗҫех пӑсӑласса систереҫҫӗ. Анчах кӗр парни татах пулӗ.
Шӑматкун ӑшӑ тӑрӗ, вырсраникун вара сивӗтме тытӑнӗ, ҫӗрле тӑм ӳкме пултарӗ. Ҫитес эрне пуҫламӑшӗнче татах 2-3 градус сивӗтӗ, ӑмӑр ҫанталӑк пулӗ. Ҫапах ҫумӑр юнкун кӑна ҫӑвӗ. Ытти кун типӗ пулӗ. Кун пек ҫанталӑк канмалли кунсемчченех тӑрӗ.
Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, юпан 10-мӗшӗсем тӗлне каллех 15-20 градус таран ӑшӑтма пултарӗ. Ку нормӑран 6-7 граду пысӑкрах.
«Раҫҫей йывӑҫӗ – 2020» конкурс паян, юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, вӗҫленнӗ. Унта Дагестанри авалхи платан ҫӗнтернӗ. Вӑл 39 пин те 82 сасӑ пухнӑ. Конкурса тӑратнӑ 12 йывӑҫ хушшинче чӑваш юманӗ те пулни ҫинчен Чӑваш халӑх сайчӗ темиҫе те пӗлтернӗччӗ.
Муркаш районӗнчи Ильинка вӑрман хуҫалӑхӗнче ӳсекен ватӑ юман иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ. «Ҫыхӑнура» порталта ҫырнӑ тӑрӑх, «влаҫсем пулӑшни те чӑваш юманне ҫӗнтерме пулӑшайман». Хӑш-пӗр ача пахчинче ӗҫлекенсем юманшӑн сасӑлама чӗнсе хӑйсен кӑмӑлӗпе урама та тухнӑ-мӗн. Тӗрлӗ МИХӑн тӗнче тетелӗнчи ушкӑнӗсенче юман пирки, сӑмах май, нумай пӗлтерчӗҫ. Апла пулин те пирӗн тӑрӑхри йывӑҫ иккӗмӗш вырӑнпа ҫырлахӗ. Уншӑн 25 пин те 720 ҫын сасӑланӑ.
«2020 ҫулхи Раҫҫейри йывӑҫ» пӗтӗм ҫӗршыври конкурса чӑваш юманӗ хутшӑннине эпир маларах пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: хӑватлӑ та мӑнаҫлӑ ҫак йывӑҫшӑн rosdrevo.ru сайтра сасӑлама пулать. Унӑн номерӗ — тӑваттӑ.
Юмана тӑван халӑхӑмӑр атте тесе каланӑ. Конкурса хутшӑнакан лаштра юман Муркаш районӗнчи Ильинкӑри вӑрман хуҫалӑхӗнче ӳсет. Унӑн ҫӳллӗшӗ – 24 метр, вуллин сарлакӑшӗ – 182 сантиметр. Вӑл 369 ҫулта.
Сасӑлав https://rosdrevo.ru/russian-tree-of-the-year/ сайтра иртет. Вӑл юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче вӗҫленет. Хальлӗхе чӑваш юманӗ иккӗмӗш вырӑн йышӑнать.
«Карчӑк ӑшши» хӑҫан пулать? Синоптиксем вӑл хӑҫан килессине палӑртнӑ.
Чӑваш Енре хальлӗхе циклон хуҫаланать. Ҫапах Мускаври пекех япӑх ҫанталӑк пулмасть. Шӑматкун ҫанталӑк сивӗ тӑрӗ-ха, ҫумӑр ҫӑвӗ. Авӑнӑн 20-21-мӗшӗсенче те сивӗ кунсем пулӗҫ. Термометр 7-12 градус ҫеҫ кӑтартӗ. Анчах ҫил ҫеккунтра 15 метр хӑвӑртлӑхпа вӗрнӗрен тата сивӗрех пек туйӑнӗ. Вырсарникун юрпа ҫумӑр ҫума пултарӗ.
Тунтикун ҫумӑр ҫумӗ. Ытларикун ҫил кӑнтӑр енчен вӗрӗ, ҫанталӑк 18-20 градус таран ӑшӑтӗ. Авӑнӑн 22-29-мӗшӗсенче сывлӑш температури нормӑран пысӑкрах пулӗ. Юпан пӗрремӗш декадинче те ылтӑн кӗркунне хуҫаланӗ.
+13.3 °C