Ҫӗнӗ Шупашкарти каяш суйламалли полигонра кайӑксем те ӗҫлеҫҫӗ. Вӗсем — кӑйкӑрпа канюк. Ҫунатлӑ туссен тӗллевӗ — «Ситиматик» предприятире ытти кайӑка хӑратса тӑрасси.
Кӑйкӑрпа канюк чарлансене, ҫӑхансене, чанасене, уҫӑ вырӑнта пуҫтарӑнма юратакан ытти кайӑка хӑваласа яраҫҫӗ. Мӗншӗн тесен лешсем ҫӳп-ҫапа салатаҫҫӗ, тавралӑха варалаҫҫӗ, чир-чӗр сарма пултараҫҫӗ.
Патӑрьел тӑрӑхӗнче каяш уйӑракан комплекс тума пуҫласшӑн. Халӗ ун валли территорие хатӗрлеҫҫӗ.
Комплекс 2,5 гектар лаптӑк ҫинче вырнаҫӗ. Ӑна 2026 ҫул вӗҫлениччен туса пӗтермелле.
Пирӗн республикӑра «Экономика замкнутого цикла» (чӑв. Хупӑ цикл экономики) федераци проекчӗпе каяш уйӑракан виҫӗ комплекс тумалла.
Ҫулла вӗҫленчӗ, ҫанталӑк вара ҫаплипех ҫуллахи пек ӑшӑ-ха. Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, паян кунӗпех уяр пулӗ, ҫӗрле тата ыран ирхине ҫумӑр ҫӑвӗ, аслати авӑтма пултарӗ. Ыран термометр 20-25 градус ӑшӑ кӑтартӗ.
Юнкун вара пӗлӗтленӗ, ҫумӑрлӑ ҫанталӑк пуҫланӗ, ҫил вӑйланӗ, ҫавна май 11-13 градус ӑшӑ пек кӑна туйӑнӗ.
Канмалли кунсенче ҫумӑр ҫума чарӑнӗ, хӗвел тухӗ, 17-22 градус таран ӑшӑтӗ. Ахӑртнех, «карчӑк ӑшши» пуҫланӗ, вӑл авӑн уйӑхӗ варриччен тӑсӑлӗ.
Синоптиксем авӑн уйӑхӗ мӗнле пулассине пӗлтернӗ. Уйӑх ҫуллахи ӑшӑ ҫанталӑкран пуҫланӗ. Ҫурлан 31-мӗшӗнче тата авӑнӑн 1-мӗшӗнче хӗвеллӗ, шӑрӑх пулӗ. Эппин, Пӗлӳ кунне ҫуллахи пек тӑхӑнса кайма юрать.
Уйӑх варриччен типӗ ҫанталӑк тӑрӗ. Ку – «карчӑк ӑшши». Иккӗмӗш ҫурринче вара кӗркуннехи ҫанталӑк хуҫаланма тытӑнӗ, ҫумӑрсем пуҫланӗҫ. Сывлӑш температури нормӑпа килӗшӳллӗн пулӗ.
Синоптиксем ҫуллан юлашки эрни мӗнле пулассине пӗлтернӗ. Ҫанталӑк ӑшӑ тӑрӗ. Паян кӑнтӑрла хыҫҫӑн тата каҫхине каллех ҫумӑр ҫӑвӗ.
Ытларикун уяртӗ. Юнкун вара каллех ҫумӑрлӑ ҫанталӑк таврӑнӗ. Шӑматкун та, ахӑртнех, ҫумӑр ҫӑвӗ. Вырсарникун ӑшӑ та хӗвеллӗ ҫанталӑк тӑрӗ. Кӑнтӑрти районсенче термометр 30 градус патнеллех кӑтартӗ.
Ку эрнере вӑтамран 17-22 градус ӑшӑ пулӗ. Анчах анӑҫ енчен вӗрекен ҫил вӑйланнине пула кӗрхи пек тумланма тивӗ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, авӑн уйӑхӗн пуҫламӑшӗ те лайӑх ҫанталӑкпа савӑнтарма пултарӗ.
Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Ене тропика ӑшши килӗ, ҫумӑр ҫӑвӗ. Ҫумӑрӗ кӗҫӗрех ҫума тытӑнӗ, ыран та, шӑматкун, кӑнтӑрлаччен чарӑнмӗ. Кайран вара ӑшӑтӗ, республика пӗр талӑклӑха ӑшӑ секторне лекӗ: 20-25 градус таран ӑшӑтӗ, кӑнтӑр-тухӑҫ районӗсенче 30 градус таранах пулӗ.
Вырсарникун кӑнтӑрлаччен ҫапла ӑшӑ пулӗ. Кӑнтӑрла хыҫҫӑн вара сивӗтӗ, ҫумӑр ҫӑвӗ, аслати авӑтма пултарӗ, ҫил самай вӑйланӗ. Тунтикун вырӑнӑн-вырӑнӑн кӑна ҫумӑр ҫӑвӗ, 16-21 градус ӑшӑ пулӗ.
Ҫапах ҫулла кайма васкамасть. Гидрометцентр пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫурла уйӑхӗн вӗҫӗ климат норминчен 1-2 градус ӑшӑрах пулӗ.
Синоптиксем ку эрнере мӗнле ҫанталӑк пулассине пӗлтернӗ.
Кӗҫӗр ҫумӑр ҫӑвӗ. Ыран, ытларикун, ытларах кӑнтӑр-анӑҫ районӗсенче ҫумӑрлӑ пулӗ. Хушӑран аслати те авӑтӗ, термометр 15-20 градус ӑшӑ кӑтартӗ.
Юнкун хӗвел тухӗ. Кӗҫнерникун каллех вырӑнӑн-вырӑнӑн ҫумӑр ҫума пултарать. Эрнекун вӑйлӑрах ҫӑвӗ, ҫил вӑйланӗ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, канмалли кунсем те ҫумӑрсӑр иртмӗҫ. Шӑматкун кӑнтӑрти районсенче 30 градус таран ӑшӑтма пултарӗ, ҫуҫӗр енче сивӗрех пулӗ – 20 градусран кӑшт ытларах кӑна. Ҫумӑр ытларах республика варринчи тӑрӑхсенче пулӗ.
Чӑваш Енӗн Наци музейӗ Президентӑн ҫутҫанталӑк фончӗн грантне тивӗҫнӗ.
Кун пек конкурсра асӑннӑ фонд пуҫласа ирттернӗ.
Халӗ музейӗн ҫине тӑрса тӗпчемелле, Чӑваш Енре ҫӗр пичӗ юлашки 100 ҫулта епле улшӑнса пынине палӑртмалла. Сӑмах ӳсентӑрансем пирки пырать. Проект авторӗ — Татьяна Давыдова. Вӑл хӑйӗнпе пӗр шухӑшлисемпе ҫав проекта пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлӗ.
Ҫурла уйӑхӗ мӗнле пулӗ? Синоптиксем акӑ мӗн пӗлтереҫҫӗ: хальхи шӑрӑх ку ҫулла — юлашки. Уйӑх пуҫламӑшӗнче чи шӑрӑх кунсем пулӗҫ те малалла сывлӑш температури чакма тытӑнӗ. Уйӑх варри тӗлне самаях сивӗтӗ, 15-20 градус кӑна ӑшӑ пулӗ.
Ҫитес вӑхӑтра ҫумӑрсем пуҫланӗҫ. Пӗрремӗш декадӑра вырӑнӑн-вырӑнӑн кӑна ҫӑвӗ, хушӑран — аслатиллӗ. Иккӗмӗш декадӑра сивӗрех, ҫумӑрлӑ ҫанталӑк тӑрӗ. Виҫҫӗмӗш декадӑра ҫумӑр тата ытларах ҫӑвӗ. Ҫапах ун чухне ҫуллахи ӑшӑ та таврӑнӗ.
Ку эрнере мӗнле ҫантлӑк пулӗ? Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, эрне пуҫламӑшӗ хӗвеллӗ пулӗ. Эрне варринче вара пӗлӗтленӗ, анчах ҫавӑн пекех ӑшӑ пулӗ, сивӗтмӗ.
Ҫурла уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче пирӗн пата тропика сывлӑшӗ ҫитӗ, термометр 27-32 градус таран кӑтартӗ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, шӑрӑх ҫанталӑк ҫурла уйӑхӗн пӗрремӗш декади вӗҫленичченех тӑрӗ.
+6.3 °C