Чӑваш Енӗн Инкеклӗ ӗҫсен министерствинче ӗҫлекенсем паркран хир качакине йӑтса тухнӑ. Асӑннӑ чӗрчун Канашри парка пырса кӗрсе унӑн карти хушшине ҫакланса ларнӑ.
Хир качакине ҫӑлма пынӑ специалистсем унӑн урине тӑлланӑ, ӑна карта хушӑкӗнчен кӑларнӑ
Хир качакисем ынсем ҫурекен вырӑнсене пырса кӗни час-часах пулать. 2023 ҫулта ӑна Явӑшри масар патӗнче куракан пулнӑ. Тепрехинче тата пӗр мӑшӑр хир качаки машинӑпа ӑмӑртмалла чупнӑ.
Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, ку эрнере шӑрӑх ҫанталӑк пулӗ. Термометр 30 градус ытла та кӑтартӗ. Эрнен иккӗмӗш ҫурринче кӑна аслатиллӗ ҫумӑр ҫума пултарӗ. Чи шӑрӑх кун ҫӗртмен 12-мӗшӗ пулӗ.
Эрне вӗҫнелле кӑштах уҫӑлтарӗ, 23-25 градус ӑшӑ пулӗ. Эрнекунпа шӑматкун ҫумӑр самай ҫума пултарӗ. Ку пирӗн пата сивӗ фронтне илсе килӗ. Вырӑнӑн-вырӑнӑн пӑр ҫума, ҫил вӑйланма пултарать.
Ҫитес 10 кунра вӑтамран 22 градус ӑшӑ пулӗ. Ку – чылай ҫулти кӑтартусран 3 градус пысӑкрах.
Ҫитес вӑхӑтра Чӑваш Ен урлӑ сивӗ фрончӗ иртсе кайӗ. Ҫавна май аслатиллӗ ҫумӑр ҫума пултарӗ. Хӑш-пӗр вырӑнта – пӑр та.
Шӑматкун ҫил ҫурҫӗр енчен вӗрӗ, пӑчӑ ҫанталӑк вӑхӑтлӑха сирӗлӗ. Вырсарникун ҫумӑр ҫӑвас хӑрушлӑх чакӗ, антициклон килӗ. Каллех шӑрӑх ҫитӗ, чи ӑшӑ кун ҫӗртмен 12-мӗшӗнче пулӗ – 30 градус ытла шӑрӑх тӑрӗ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, виҫҫӗмӗш декада пуҫламӑшӗнче ҫанталӑк сивӗтме пултарать. Ун чухне ҫумӑр та ытларах ҫӑвӗ.
Синоптиксем ҫулла мӗнле ҫанталӑк пулассине пӗлтернӗ. Вӗсем палӑртнӑ тӑрӑх, ытла экстремаллӑ температурӑсем пулмӗҫ. Пӗтӗмӗшле илсен, нормӑпа килӗшсе тӑрӗ е кӑшт ытларах пулӗ.
Чи ӑшши - утӑ уйӑхӗ, вӑтам температура 20 градуспа танлашӗ. Ҫурла уйӑхӗнче вӑтам температура 18 градус пулӗ, ҫӗртмере - 17,6 градус.
Чи шӑрӑх кунсем ҫӗртме уйӑхӗн вӗҫӗнче, утӑ пуҫламӑшӗнче пулӗҫ.
Республикӑра 5 кун ӗнтӗ термометр 25 градус ытларах кӑтартать. Анчах хальлӗхе ҫумӑр дефицит. Шупашкарта ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнчен пуҫласа ҫӗртмен 2-мӗшӗччен йӗркеллӗ ҫумӑр ҫуман.
Шел те, синоптиксем ҫывӑх вӑхӑтра та ҫумӑр пулмасса систереҫҫӗ. Вӑл вырӑнӑн-вырӑнӑн кӑна ҫума пултарать.
Ку эрнере республикӑра 23-28 градус ӑшӑ тӑрӗ. Ҫӗрлесерен 14-16 градус пулӗ. Ку нормӑран 3 градус ӑшӑрах. Хальлӗхе пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫанталӑк сивӗтмӗ.
Ҫӗртме уйӑхӗнче ҫанталӑк мӗнле пулӗ? Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, уйӑхӑн пӗрремӗш ҫурринче чи шӑрӑх кунсем пулӗҫ. Термометр пӗр хутчен 30 градус ӑшӑ та кӑтартма пултарӗ. Вӑтамран 24-29 градус ӑшӑ тӑрӗ.
Уйӑхӑн пӗрремӗш ҫурри типӗ тӑрӗ. Ҫумӑр ытларах иккӗмӗш ҫурринче ҫӑвӗ. Ҫимӗкре, Республика кунӗнче вӑйлах ҫума пултарать. Ҫӗртмере нӳрӗк нормӑран икӗ хут ытларах пулмалла.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗртме уйӑхӗн ӑшӑ ҫанталӑкпах вӗҫленӗ.
Кӗҫӗр 4,5 градус кӑна ӑшӑ пулнӑ. Хӑш-пӗр вырӑнта тӑм ӳкнӗ. Паян ҫӗрле те сивӗрех пулӗ.
Ыран, ытларикун, кӑнтӑрла 20 градус таран ӑшӑтӗ, анчах ҫил вӑйланӗ. Юнкунран ҫуллахи пек ӑшӑ пуҫланӗ, кӑнтӑрла сывлӑш 20-25 градус таран ӑшӑнӗ, ҫӗрле – 10-15 градус таран. Ҫу уйӑхӗн 30-31-мӗшӗсенче вырӑнӑн-вырӑнӑн аслатиллӗ ҫумӑр ҫӑвӗ.
Ҫӗртмен 1-2-мӗшӗсенче 28 градус таран ӑшӑтӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗртмен пӗрремӗш декадинче ҫуллахи пек ӑшӑ пулӗ.
2014 ҫулта Румыни влаҫӗсем Кӑнтӑр Карпатра зубрсен йышне ӳстерме тытӑннӑ. Халӗ унта 170 чӗрчун пурӑнать. The Guardian тесе ҫырнӑ тӑрӑх, ӑсчахсем ҫакна тӗпчесе пӗлнӗ: вӗсем экосистемӑна пуянлатаҫҫӗ тата климат улшӑнӑвӗн сиенне ҫемҫетеҫҫӗ.
Зубрсен кӗтӗвӗ ҫулталӑкра 54 000 тонна углеродпа вараланнине сиенсӗрлетет. Ку вара сывлӑша варалакан 43 000 автомобильпе танлашать.
Чӗрчунсем 50 тӑваткал ҫухрӑм лаптӑк улӑхсенче пурӑнаҫҫӗ. Вӗсем курӑка «кӗскетеҫҫӗ», ҫӗре тислӗкпе имҫамлаҫҫӗ, ӳсентӑран вӑрлӑхне вырӑнтан вырӑна куҫараҫҫӗ тата ҫӗре хытараҫҫӗ. Ҫакӑ пӗтӗмпех ӳсен-тӑранпа тӑпрара пухӑннӑ парник газӗсене сывлӑша тухасран сыхлать.
Зубрсем Румынине ҫухалнӑ хыҫҫӑн икӗ ӗмӗр иртсен таврӑннӑ — XIX ӗмӗр варринче вӗсене сунарҫӑсем тӗппипех пӗтернӗ пулнӑ. Ҫак йӗкӗр чӗрнеллӗ чӗрчунсем — сунчӑк евӗрлӗ чӗрчунсен тӗсӗ шутне кӗрекенскерсем. Вӗсем регионта пулни ытти организма аван аталантарма майсем туса парать. Хальхи вӑхӑта илес пулсан Кӑнтӑр Карпатра пӗр-пӗрне кансӗрлемесӗр пурӗ 350-450 зубр пурӑнма пултарнӑ пулӗччӗ.
Европӑри пысӑк вулкан районӗнче — Флегрей уйӗсенче — час-часах ҫӗр чӗтреннине сӑнама пуҫланӑ: Неапольте юлашки кунсенче ҫӗр айӗнчи кисренӳсене темиҫе хут регистрациленӗ. Специалистсем шухӑшӗпе юнашар пурӑнакан халӑха эвакуацилемелле.
Флегрей уйӗн супервулканӗ Везувирен инҫех мар вырнаҫнӑ, анчах вӑл ҫӗр айӗнче выртать, вӑл пуррине чылайӑшӗ пӗлмест те. Апла пулин те ҫак капмар вулканта 24 кратер пур, йӗри-тавра вара халӑх йышлӑ пурӑнакан хуласемпе ялсем, ҫав шутра Неаполь те, вырнаҫнӑ.
Тӗпчевҫӗсем шутланӑ тӑрӑх, супервулкан 40 пин ҫул каялла хӑйӗн вӑйне питӗ хӑватлӑ кӑтартнӑ. Сӑмах май, пӗр версипе, неандерталецсем шӑпах ӑна пула вилсе пӗтнӗ те.
Супервулкана 24/7 вӑхӑт хушши темиҫе патшалӑхри ҫӗр-ҫӗр эксперт сӑнаса тӑрать. Вӑл вут-хӗм кӑларма тытӑнсан шар курма пултаракан «хӗрлӗ» зонӑра 500 пин ҫын пурӑнать — вӗсен шутне Поццуолипе Баколи хуласем тата Неаполь ҫумӗнчи хӑшпӗр ял-хула кӗрет. Хулан ытти пайӗ «сарӑ» зонӑра — вулкан кӗл кӑларсан вӑл кунта йышлӑ тӑкӑнас хӑрушлӑх пур.
Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче ҫуллахи пек ҫанталӑк хуҫаланма тытӑнӗ. Ыран 25 градус таран ӑшӑтӗ. Анчах ҫил вӑйланӗ.
Вырсарникун ҫанталӑк каллех пӑсӑлӗ. Шупашкарта ирех ҫумӑр ҫума тытӑнӗ, кӑнтӑрла чарӑнӗ. Ҫурҫӗр енчи округсенче сивӗрех пулӗ, 14-16 градус кӑна ӑшӑ тӑрӗ. Кӑнтӑр округсенче 20 градус таран ӑшӑтӗ.
Вырсарникун ҫӗрле 3-8 градус кӑна ӑшӑ пулӗ. Вырӑнӑн-вырӑнӑн тӗтре карса илӗ. Тунтикун кӑнтӑрла 15-20 градус ӑшӑ пулӗ. Тунтикун тата ӑшӑтӗ. Юнкунран вара пушшех те ӑшӑтма пуҫлӗ, 23-28 градус таранах пулӗ. Хушӑран аслатиллӗ ҫумӑр ҫӑвӗ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗртме уйӑхӗ шӑрӑх ҫанталӑкран пуҫланӗ.
+10.3 °C