Шупашкарти 12-мӗш вӑтам шкулти 7-мӗш «а» класра вӗренекен ачасем «Заповедные острова России» (чӑв. Раҫҫейӗн заповедниклӑ утравӗсем) конкурсра ҫӗнтернӗ.

«Заповедники» (чӑв. Заповедниксем) центр тата «Раҫҫейри шкул ачисен юхӑмӗ» ача-пӑчапа ҫамрӑксен организацийӗ кӑҫалхи ака-ҫу уйӑхӗсенче пӗтӗм Раҫҫейри конкурс ирттернӗ.

«Маттур ачасем. «Чӑваш Республикин Хӗрлӗ кӗнеки» проектпа ӗҫлени сая каймарӗ», — тесе ҫырнӑ Александр Яковлев орнитолог тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринчи хӑйӗн страницинче.

Шупашкарти ачасен ӗҫӗ «Творчество во благо заповедных островов» (чӑв. Заповедник утравӗсемшӗн тӑрӑшни) номинацире ҫӗнтернӗ. Проект ертӳҫисем — эпир маларах асӑннӑ А.А. Яковлев тата З.В. Максимовӑ.

Ҫӗнтерӳҫӗсем ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнчен пуҫласа утӑ уйӑхӗн 14-мӗшӗччен «Океан» уйлӑхра канӗҫ.

Урамра ҫуллахи пек шӑрӑх ҫанталӑк тӑрать. Сывлӑш температури вӑтамран 19-20 градус ӑшӑ. Ку – утӑ уйӑхӗнчи норма.

Кашни кун тенӗ пекех вырӑнӑн-вырӑнӑн аслатиллӗ ҫумӑр ҫӑвать. Ку эрнере ытларах кӑнтӑр енчи районсенче ҫумӑр ӳкнӗ. Ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Патӑрьел тӑрӑхӗнче вырӑнӑн-вырӑнӑн пӑр та ҫунӑ. Кӗске вӑхӑтрах вӑл чечексене, йӑран ҫинчи калчасене пӗтернӗ. Пӑр ҫӗре хупласах хунӑ, ҫынсем унран пӗчӗк юр кӗлетке те тунӑ.

Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, шӑматкун каллех вӑйлӑ ҫумӑр, пӑр ҫума пултарать. Ыран вара ҫанталӑк 25 градус ӑшӑ пулӗ. Тунтикун кӑштах сивӗтӗ. Ытларикунпа юнкун каллех шӑрӑх тӑрӗ: 27 градуса ҫитӗ.

Ҫитес эрнен иккӗмӗш ҫурринче сивӗтӗ. Тепӗр шӑрӑх ҫӗртме уйӑхӗн 2-10-мӗшӗсенче пулӗ.

Ҫу уйӑхӗнчи канмалли кунсем ҫывхараҫҫӗ. Чылайӑшӗ ҫак тапхӑрта лайӑх ҫанталӑкпа киленсе шашлӑк ӑшалать. Ахӑртнех, нумайӑшне ҫак ыйту пӑшӑрхантарать: ҫанталӑк мӗнлерех пулӗ?

Ыран — ӗҫлемелли кун. Ку лайӑх та пуль, мӗншӗн тесен ыран ҫумӑр ҫӑвӗ. Вырсарникун ҫиллӗ пулӗ, ҫумӑр ҫумасть. Тунтикун вара сывлӑш температури кӑнтӑрла 16 градус ӑшӑ таран хӑпарӗ. Каҫ енне ҫурҫӗр районсенче ҫумӑр ҫукалӗ, ҫил лӑпланӗ.

Ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнче те типӗ ҫанталӑк пулӗ. Кӑнтӑрла 12–17 градус ӑшӑтӗ. Ҫу уйӑхӗн 2-мӗшӗнче пушшех те ӑшӑтма пуҫлӗ: 18–23 градус пулӗ. Кӑнтӑр районсенче аслати пирвайхи хут авӑтӗ.

Ҫитес эрнен иккӗмӗш пайӗнчен пуҫласа сывлӑш температури 27 градус таранах хӑпарма пуҫлӗ, ҫумӑр ҫумӗ.

Паянтанпа Чӑваш Енре пушара хирӗҫле тапхӑр тесе йышӑннӑ. Республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев министрсемпе тата федерацин ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен республикӑри уйрӑмӗн пуҫлӑхӗсемпе ирттернӗ канашлура Чӑваш Енӗн Гражданла оборона тата инкеклӗ ӗҫсен комитечӗн пуҫлӑхӗ Вениамин Петров пӗлтернӗ тарӑх, вӑрмансене пушартан сыхлас тӗлӗшпе мероприятисен планне хатӗрленӗ.

Ака уйӑхӗн 28-мӗшӗнче вара Чӑваш Енре пушара хирӗҫле ятарлӑ режим йышӑнӗҫ. Ун пирки республикӑн Министрсен Кабинечӗ ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнчех ятарлӑ хута алӑ пусса ҫирӗплетнӗ.

Вӑрманта кӑвайт чӗртекен тата ҫавӑн пек пуҫтахланакансене 5 пин тенкӗ таран штрафлама юрать, предприяти-организацисене саккун 500 пинтен пуҫласа 1 миллион тенкӗ таранлӑх явап тытарма ирӗк парать, должноҫри ҫынсене

— 50 пин тенкӗ таран.

Ҫанталӑк ӑшӑтрӗ, анчах нумайлӑха мар иккен. Чӑваш гидрометцентрӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, эрне вӗҫӗччен ҫумӑрлӑ тата сивӗ ҫанталӑк тӑрӗ. Сывлӑш температури нумайран та 9 градус ӑшӑ пулӗ. Ҫил вӑйланӗ, ҫеккунтра 18 метр хӑвӑртлӑхпа вӗрӗ.

Ыран кӑштах уяр ҫанталӑк пулӗ, кӑнтӑрла вырӑнӑн-вырӑнӑн ҫумӑр ҫӑвӗ. Ҫӗрле термометр -3…+2 градус кӑтартӗ. Кӑнтӑрла 4-9 градус ӑшӑ пулӗ.

Вырсарникун каҫхине ҫумӑр ҫӑвӗ, вӑл кӑнтӑрла та чарӑнмӗ. Ҫӗрле +3…+8 градус пулӗ. Кӑнтӑрла шӑматкунхи евӗр ҫанталӑк тӑрӗ.

Тунтикун вара йӗпе юр ҫӑвӗ. Ҫӗрле те сивӗ пулӗ: -3…+2. Кӑнтӑрла та 4 градус таран ҫеҫ ӑшӑтӗ.

ЧР Ҫутҫанталӑк министерстви тискер чӗрчунсене шутланӑ. Кун пирки ведомство сайтӗнче пӗлтереҫҫӗ.

Юлашки ҫулсемпе танлаштарсан, Чӑваш Енри вӑрмансенче хӑш-пӗр тискер чӗрчун сахалланнӑ. Специалистсем тӗпчев ирттернӗ хыҫҫӑн пӗтӗмлетӳ тунӑ. Пирӗн регионта 1386 пӑши, 479 хир сысни, 692 хир качаки, 20 кашкӑр, 4586 пакша, 2270 тилӗ, 1034 сӑсар, 3769 шурӑ мулкач, 1974 хир куянӗ, 5 ҫӳлевӗҫ, 43 юс пурӑнать.

Хир сыснисен йышӗ 364 пуҫ чакнӑ, малтан шурӑ куянсен хисепӗ 277 пуҫ нумайрах пулнӑ. Кӑҫал, ытти ҫулсемпе танлаштарсан, 11 ҫӳлевӗҫ сахалрах.

Владимир Барсуков. Сар.ru сӑнӗ

Чӑваш Енӗн Ҫутҫанталӑк министерствин Экологипе ҫутҫанталӑкпа усӑ куракан ӑслӑлӑхпа тӗпчев институчӗн пуҫлӑхне ӗҫрен кӑларнӑ. Кун пирки Министрсен Кабинечӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Светлана Енилина хушу алӑ пуснӑ.

«Мой город Чебоксары» (чӑв. «Ман хула Шупашкар») портал пӗлтернӗ тӑрӑх, Владимир Барсуков ку должноҫе 2011 ҫулта, «НИИ Экологии» йӗркеленсен, йышӑннӑ. Ун чухне вӑл 23 ҫулта кӑна пулнӑ. Пӗлтерхи кӑрлач уйӑхӗнче Владимир Барсукова ӗҫрен кӑларнӑччӗ, анчах темиҫе уйӑхранах каялла лартнӑччӗ.

Палӑртса хӑвармалла, ӑслӑлӑхпа тӗпчев институчӗн пуҫлӑхӗн пуканне йышӑниччен вӑл «ЕТЕК» пӗрлӗхӗн тӗп директорӗнче ӗҫленӗ, 2010-2011 ҫулсенче «Коммуналлӑ технологисем» пӗрлешӳре специалистра вӑй хунӑ.

«Шорккари ҫак ҫурт тавралли тирпейсӗрлӗх иртен-ҫӳрен кӑмӑлне те хуҫать. Сӑмахпа ҫеҫ мар, сӑн ӳкерчӗксемпе ҫирӗплетнӗ материалпа кунта паллашма пулать», — хыпарланӑ паян «Хыпар» издательство ҫурчӗн халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринче.

Унта сӑмах Шупашкар районӗнчи Шорккари 27 хваттерлӗ, виҫӗ хутлӑ ҫурт пирки пырать.

Ҫав ялта пурӑнакансем патӗнчи ҫӳп-ҫап контейнерӗсене кӗркуннеренпех пушатманнине хыпарланӑ. Унсӑр пуҫне таса мар шыва йышӑнакан ҫӑл йӗркеллӗн ӗҫлеменнипе унтан урамалла юхса тухать иккен.

Вырӑнти Сарапакасси ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Павел Амурцев асӑннӑ ҫурта унта пурӑнакансем хӑйсем тытса тӑма йышӑннине пӗлтернӗ. Апла пулсан, ҫӳп-ҫапа илсе тухассишӗн те вӗсемех яваплӑ.

Таса мар шыв юхса тухнине вара вӑл вырӑна ҫитсе тӗрӗсленине шантарнӑ, юр шывӗ ҫеҫ юхнине ӗнентернӗ.

Патӑрьел районӗнчи Тутар Тимеш ялне шыв илнӗ. Ҫак хыпара паян РФ Инкеклӗ ӗҫсен министерствин Чӑваш Енри Тӗп управленийӗ пӗлтернӗ. Лару-тӑрӑва яваплисем сӑнасах тӑнине ӗнентереҫҫӗ. Ял ҫыннисене пулӑшма 71 ҫын хатӗр тӑрать иккен тата 22 единица техника.

Ӗнерхи кун тӗлне Патӑрьел районӗнчи 4 яла шыв илнӗ.

Республикӑра инкеклӗ лару-тӑрура пулӑшма специалистсемпе техника кӑна мар, пилотсӑр вӗҫекен аппаратсем те, аэромобильлӗ ушкӑн та хатӗр тӑрать.

Паян тата Пӗчӗк тата Мӑн Ҫавал юханшывӗсем Ҫӗрпӳ патӗнче ҫырантан тухса кайнӑ. «Звездный» ача-пӑча уйлӑхне хӑш-пӗр вырӑнта шыв илнӗ.

Ӗнер Канаш районӗнчи Шаккӑл ялӗче ейӳ кӗпере татса кайнӑччӗ, ҫавна пула ачасем шкула каяйманнине хыпарланӑччӗ.

Патӑрьел районӗнчи сӑвӑрсем ҫуркунне сиснине туйса хӗл ыйхинчен вӑраннӑ. Ҫак хыпар Чӑваш Енӗн Ҫут ҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи минмистерствин сайтӗнче пӗлтернӗ.

Унта ҫырнӑ тӑрӑх, сӑвӑрсем юр ҫине час-часах тухкаласа кӗреҫҫӗ. Вӗсем пӗлтӗрхи курӑкпа апатланаҫҫӗ тата юр ҫиеҫҫӗ. Кӑштах вӑхӑт иртсен ҫак чӗрчунсем хӑйсен йӑвине йӗркене кӗртме тытӑнӗҫ. Юрӑхлӑ пек туйӑнмасан ҫӗннине те тӑвӗҫ.

Сӑвӑрсем хӗл ыйхинчен пирӗн тӑрӑхра нарӑс уйӑхӗн 27—ака уйӑхӗн 2-мӗшӗсенче вӑранаҫҫӗ-мӗн.

Пуш—ака уйӑхӗсенче сӑвӑр амисем пӗтӗленме тытӑнаҫҫӗ. 30-35 кунран ҫӑмӑлланаҫҫӗ. Чӑваш Енӗн Ҫут ҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи минмистерствин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫурасем 9—11 сантиметр тӑршшӗ пулаҫҫӗ, вӗсен йывӑрӑшӗ — 30-40 грамм. Сӑмах май, аҫа-сӑвӑр пӗтӗ е ӗмӗртекен амапа пӗрле пурӑнмасть иккен.