ВВС корреспонденчӗ Марк Страттон Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи республикӑсене ҫитсе унти вырӑс мар халӑхсем епле пурӑннипе кӑсӑкланнӑ. Кун пирки BBC News сайтӗнче хыпарланӑ.

«Раҫҫей сахалтан та 190 этнос ушкӑнӗ пурӑнакан ҫӗршыв», — тесе ҫырнӑ иккен Страттон. Наци сӗмӗллӗ ыйтӑва Мускав хурласа йышӑннине кура вак халӑхсен Раҫҫейре пурӑнма еплерех иккенне пӗлес тӗллев лартнӑ иккен BBC корреспонденчӗ.

Страттон Раҫҫей республикисенче хӑйсен парламенчӗ пур пулин те республика ертӳҫисене юлашки вӑхӑтра ҫӗршыв пуҫлӑхӗ лартнине палӑртса хӑварнӑ. Ҫапла туни, Страттон шучӗпе, наци ыйтӑвӗсене татса панӑ чух республикӑсене Мускава пӑхӑнтарасшӑннипе ҫыхӑннӑ имӗш.

BBC корреспондентне Чӑваш Енре акӑлчан чӗлхин преподавателӗ Тамара Воробьева ертсе ҫӳренӗ. Вӑл Раҫҫей Чӑваш Ене колоние илменнине, вӑл ӑна чӑваш культурине сыхласа хӑварма пулӑшнине палӑртнӑ. «Раҫҫей йышӗнче эпир телейлӗ, хамӑра хӗснине нихӑҫан та сисмен», — тенӗ Воробьева.

Страттонпа калаҫнӑ хӗрарӑм шучӗпе СССР саланнӑ хыҫҫӑн Чӑваш ен чӗрӗлме тытӑннӑ. Хӑй сӑмахне ҫирӗплетме вӑл чӑваш чӗлхине шкулта вырӑс чӗлхипе тан вӗрентнине, урамра вывескӑсене икӗ чӗлхепе ҫырнине илсе кӑтартнӑ.

Малалла...

Кӑрлачӑн 8-мӗшӗнчи канмалли куна раштавӑн 31-мӗшӗ ҫине куҫарасси пирки саккун проектне Патшалӑх Думине тӑратнӑ. Ӑна ЛДПР фракци депутачӗсем пуҫарнӑ.

Унта каланӑ тӑрӑх, чылайӑшне раштавӑн 31-мӗшӗнче ӗҫлемелли кун пулни канӑҫсӑрлантарать. Ҫак кун пурте Ҫӗнӗ ҫула хатӗрленеҫҫӗ, ун пирки кӑна шухӑшлаҫҫӗ. Анчах ҫак кун ӗҫре ларма тивет-мӗн. Тӗрӗссипе, пысӑк ӗҫсене ун чухне урӑх куна куҫараҫҫӗ. Либерал-демократсем ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, ӗҫ хастарлӑхӗ ҫав кун питӗ пӗчӗк.

Вӗсен шухӑшӗпе, раштавӑн 31-мӗшне официаллӑ мелпе канмалли кун вырӑнне йышӑнсан уява хатӗрленес ӗҫ самаях ҫӑмӑлланать.

Канмалли кунпа уяв пӗр куна лексен Ӗҫ кодексӗпе килӗшӳллӗн ӑна урӑх куна куҫарӗҫ. Ҫапла майпа Раҫҫей ҫыннисен 9 кун та канма май пулӗ: раштавӑн 31-мӗшӗнчен пуҫласа кӑрлачӑн 8-мӗшӗччен.

Саккун проектне йышӑнсан вӑл ҫитес ҫул вӑя кӗрӗ.

«Раҫҫей хаҫачӗ» пӗлтернӗ тӑрӑх, Парламентри пӗр партире ачасене ят панӑ чухне хисепсемпе, чарӑну паллисемпе, тӗрлӗ паллӑсемпе усӑ курма чаракан саккун проектне хатӗрлеме тытӑннӑ.

Унӑн пуҫаруҫисенчен пӗри Виктория Пашкова адвокат пӗлтернӗ тӑрӑх, халӗ ашшӗ-амӑшӗ ачине кирек мӗнле ят та пама пултарать. ЗАГС, ят хитре мар янӑрать, кӳрентерет пулсан та, регистрацилеме хирӗҫлеймест.

Пӗр арҫын ачапа ӑнланманлӑх сиксе тухнӑ. Ӑна ашшӗ-амӑшӗ БОЧ рВФ 260602 ят панӑ (вырӑсла — Биологический объект рода Ворониных-Фроловых, родившийся 26 июня 2002 года). Ята 10 ҫул усӑ курма ирӗк памаҫҫӗ. Пӗчӗк БОЧ халӗ те документсемсӗр пурӑнать. Мӗншӗн тесен суд ята регистрацилеме хирӗҫленӗ Мускаври ЗАГС майлӑ пулнӑ.

Ашшӗ-амӑшӗн шухӑш хӑвачӗ ҫулсерен ӳснине палӑртаҫҫӗ. Пӗлтӗр Космоса, Океана, Ская, Алиса-Нефертитие регистрациленӗ. Ав Беларуҫра наци йӑлисене, кӑмал-сипетне хирӗҫлекен ятсем пама юрамасть. Швецире кӳрентерекен ятсене регистрацилемеҫҫӗ.

Ҫӗнӗ Зеландире усӑ курма юракан ятсен списокӗ пур. Ӑна 2001 ҫултанпа аслисем хӑйсен ачисене Правосуди — 62 хут, Король ята 31 хут хума тытӑнсан хатӗрленӗ.

Малалла...

Ҫакӑн пирки newsru.com сайт хыпарлани тӑрӑх Рамблер пӗлтерет. Microsoft компани Раҫҫей шкулӗсене вӗренӳ планшечӗсемпе тивӗҫтермелли проектран тухать иккен. Проекта «Просвещение» издательствӑн директорӗсен канашне ертсе пыракан Аркадий Ротенберг ҫакланнӑ. Унӑн фончӗ санкцие лекмен, анчах Ротенбергран Америка компанийӗ сыхланас тенӗ пулать.

Хут кӗнекесене тӗрлӗ сӑлтавпа ура хунине палӑртса электрон учебниксем ҫине куҫма ӑнтӑлни ҫинчен The New York Times хаҫат каласа кӑтартнӑ. Анчах кӗтмен ҫӗртен проект йывӑрлӑхпа тӗл пулнӑ. Microsoft корпораци «Просвещение» ӑслӑлӑхпа вӗренӳ издательствипе килӗштерсе ӗҫлеме пӑрахас шут тытнӑ-мӗн. Компанире Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсен правительствипе тата юристсемпе канашланине палӑртнӑ, анчах «Просвещение» АПШ санкцине лекнине ҫирӗплетекен пулман имӗш.

Аркадий Ротенберг издательствӑн директорсен канашне пӗлтӗрхи авӑн уйӑхӗнче ертсе пыма тытӑннӑ. Вӑл издательство хуҫисенчен пӗри пулса тӑма хатӗрленнине пӗлтернӗ. Каярах ку информаци ҫирӗпленмен.

Калуговски посёлокӗн анклавӗ

Калуга облаҫӗн Смоленск облаҫӗн ҫӗрӗнче пӗр анклав вырнаҫнӑ — Калуговски посёлок. Унта 199 ҫын, ҫав шутра 55 ача пурӑнать. Посёлокра пурӑнакан ҫынсемшӗн ку хӑш-пӗр чӑрмавсем кӳнӗ пулать — куҫман пурлӑха регистрацилеме, социаллӑ инженери инфрструктурине юсама чӑрмантарнӑ.

Ӗнер вара Смоленск депутачӗсем икӗ регион хушшинче тунӑ килӗшӗве алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Смоленск облаҫӗ ҫапла май 386 гектар ҫӗр ҫухатать, ун вырӑнне Калуга облаҫӗ ӑна 415 гектар ҫӗр парать. Ку ылмашусене тунӑ хыҫҫӑн Калуговски посёлокӗ Калуга облаҫӗн ҫӗрӗсем ҫинче вырнаҫма тытӑнӗ, анклав шайӗнчен тухӗ.

Асаилтеретпӗр, Чӑваш Енӗн те унашкал анклавсем сахал мар: Елчӗк районӗнчи Вӑрӑмхӑва, Шӑмӑршӑ районӗнчи Улмаллӑ Ял, Канаш тата Максим Горький ялсем. Вӗсем тавра чӑваш ялӗсем пур пулин те вӗсене кӳршӗ республикӑн ҫӗрӗсем ҫавӑрса илнӗ: Канаш тӗслӗхрен Тутарстанӑн Ҫӗпрел районӗн варринче вырнаҫнӑ. Унсӑр пуҫне хӑш-пӗр чӑваш ялӗ республикӑн чиккипе юнашар пулин те Тутарстан ҫӗрне кӗрет (т-х: Чӑваш Паснапуҫ, Ҫӗнӗ Упи, Кивӗ Упи, т. ыт. те).

Юлашки вӑхӑтра ҫӗнӗ наркотик хутӑшӗсем тупӑнсах пыраҫҫӗ. Анчах наркотӗрӗслев ӗҫченӗсем вӗсене явап тыттараймаҫҫӗ. Списока кӗртмен хутӑшшӑн явап тыттарма май ҫук.

РФ Президенчӗ Владимир Путин Наркотӗрӗслеве психотроплӑ ҫӗнӗ хутӑшсене хӑвӑрт списока кӗртме майсем туса парасшӑн. Ку ҫамрӑксен пурнӑҫӗшӗнех усӑллӑ пулӗ. Кун пирки Патшалӑх Думин коррупципе кӗрешекен комитечӗн председателӗ Ирина Яровая пӗлтернӗ.

Ирина Яровая халӗ ҫӗнӗ хутӑшсене реестра кӗртме май ҫуккине аса илтернӗ. Ҫав хутӑшсене пула вара чылай ҫамрӑк наркӑмӑшланать, шар курать. Ҫӗнӗ саккуна йышӑнсан лару-тӑру лайӑх енне улшӑнасса шанать.

Патшалах Думи ку проекта чӳкӗн 10-мӗшӗнче иртекен ларура пӑхса тухӗ.

Килес ҫул мӗнпур социаллӑ тӳлеве индексацилемелле. Ҫакӑн пирки ҫӗршывӑн Ӗҫ тата социаллӑ аталану министрӗ Максим Топилин пӗлтернӗ.

«Патшалӑх Думинче ҫирӗплетекен нормативлӑ актсемпе, мӗнпур хутсемпе килӗшӳллӗн социаллӑ тӳлевсене килес ҫул 5 процент индексацилеме палӑртнӑ», — тенӗ министр. 5 процент инфляци шайӗпе танлашмалла тесе шухӑшлаҫҫӗ-мӗн. Социаллӑ тӳлеве индексацилес енчен нимле хӑрушлӑх та пулмалла маррине шантарнӑ Раҫҫейӗн V Социаллӑ форумӗнче Топилин министр.

Индексацилеме икӗ тапхӑрпа палӑртнӑ — кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче тата ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнче.

Раҫҫей Парламенчӗ ҫамрӑксене эрех сутмалли ӳсӗме каллех ӳстерме ыйтать. Халӗ 18 ҫул тултарнисен эрех-сӑра туянма юрать пулсан ҫак ӳсӗме 21 ҫул таран хӑпарттарасшӑн.

Мӗн тӗллевпе? Паллах, ҫамрӑксене эрех-сӑраран сивӗтес тӗллевпе. Ку тӗлӗшпе саккун проектне Федераци Канашӗн социаллӑ политика енӗпе ӗҫлекен председателӗн ҫумӗ Вячеслав Фетисов хатӗрленӗ.

Вӑл шухӑшланӑ тӑрӑх, ку ӳсӗме хӑпартни ҫамрӑксене эрех-сӑрапа ир туслашасран сыхлать. Документа Патшалӑх Думине ҫитес вӑхӑтра кӗртме палӑртаҫҫӗ. Кун пирки «Известия» хаҫат пӗлтерет.

Тӗрӗссипе, ку проекта Патшалӑх Думине пӗр хут кӑна мар кӗртнӗ. Анчах кашнинчех ӑна пӑрахӑҫланӑ. Ара, Граждан кодексӗ 18 ҫул тултарнӑ ҫамрӑксене права тӗлӗшӗнчен хӗсме юраманнине палӑртать-ҫке-ха. Анчах Патшалӑх Думине 21 ҫулта ҫеҫ суйланма юрать. Эппин, эрех-сӑрана та 21 ҫула ҫитменнисене сутма мӗншӗн чарас мар? Ҫапла шухӑшлаҫҫӗ проекта сӗнекенсем.

Чылай ҫӗршывра эрехе 21 ҫултан кӗҫӗнреххисене сутмаҫҫӗ. Нью-Йоркра ҫак ӳсӗме ҫитменнисене пирус та памаҫҫӗ.

РФ Юстици министерстви ҫӗнӗ саккун проекчӗ пирки пӗлтерет. Вӑл ӳсӗр водительсем ларнӑ транспорта полицейскисем тытсан ӑна штрафстоянкӑна илсе кайма сӗнет. Налук тӳлеменнисем вара ҫемье ҫавӑраймӗҫ. Кун пирки «Раҫҫей хаҫачӗ» пӗлтерет.

Документпа килӗшӳллӗн, водительсен малтан урӑлмалла, унтан штрафстоянкӑна пырса укҫа сахал мар тӳлемелле. Суд приставӗсем налук тӳлемен ҫынна юридици тӗлӗшӗнчен питӗ кирлӗ ӗҫе тума чарма пултарать.

Тӗрӗссипе, урапана штрафстоянкӑна ямалли пирки тахҫанах калаҫаҫҫӗ. Анчах кунта хӑш-пӗр ыйту сиксе тухать. Транспорт рулӗ умӗнче урапа хуҫи пулмасан та пултарать. Урапапа пӗтӗм ҫемье усӑ курать-ҫке-ха.

РФ Юстици министерстви штрафстоянкӑри транспорта каялла илмешкӗн 30 пин тенкӗ тӳлеттересшӗн. Ку — пӗрремӗш хутӗнче. Руль умне каллех ӳсӗрле ларсан 50 пин тенкӗ тӳлеме тивӗ-мӗн. Ҫитменнине, эвакуаторшӑн тата урапана стоянкӑра тытнӑшӑн тӳлемелле.

Саккуна пурнӑҫа кӗртес шанчӑк пысӑк. Пурин те кунашкал пысӑк укҫа ҫук. Ҫавӑнпа хӑш-пӗр ӳсӗр водитель хӑйӗн урапине, тен, урӑх кураймӗ те.

Общество палатин пайташӗ Дмитрий Чугунов тротуарпа ҫӳрекен урапасене правасӑр ҫур ҫуллӑха хӑварттарасшӑн. Сӑлтавӗ те пур. Юлашки 3 уйӑхра Раҫҫейре ҫуран ҫӳрекенсемпе пулса иртнӗ инкексен шучӗ 34% ӳснӗ. Чугунов ку тротуарпа ҫӳрекен урапасемпе те ҫыхӑннӑ тесе шухӑшлать. Вӑл Патшалӑх Думин транспорт комитетне КоАПа улӑштарма ыйтнӑ.

Дмитрий Чугунов шухӑшӗпе, хальхи штраф — 2 пин тенкӗ — витӗмлӗ мар. Кашни 10-мӗш водитель 2-3 уйӑхра ҫак штрафа тӳлет. Ку вӗсемшӗн темех мар-мӗн.

Александр Старовойтов вара правасӑр хӑварнине ытла ҫирӗп тесе шухӑшлать. Вӑл ку енӗпе мерӑна ҫирӗплетме хирӗҫ мар. Анчах урӑхла: ҪҪХПИ ӗҫченӗсене ҫак йӗркене пӑсакансем тӗлӗшпе тимлӗрех пулма ыйтать.

«Раҫҫейри автомобилистсен юхӑмӗ» общество председателӗ Виктор Похмелкин шухӑшӗпе, йӗркене пӑсакансем пӗчӗк штрафа пула мар нумай. Тротуарпа ҫӳрекен водительсене явап сахал тыттараҫҫӗ-мӗн. «ҪҪХПИ ӗҫченӗсем ку тӗлӗшпе тимсӗр. Кунашкал йӗркене пӑснӑ тӗслӗх сахал тупса палӑртнӑ», — тенӗ вӑл.