Нарӑсӑн 26-мӗшӗнче чи хӑтлӑ ял тӑрӑхӗсен конкурсӗн ҫӗнтерӳҫисене палӑртнӑ. Ӑна пӗлтӗрхи кӑтартусене шута илсе ирттернӗ. Унта 20 тӑрӑх хутшӑннӑ. Пӗлтӗр вара сахалрах — 13 ҫеҫ хутшӑнма кӑмӑл тунӑ.

Унччен конкурса хуласен хушшинче ҫеҫ ирттернӗ. Кӑҫал ҫӗнтерӳҫӗсене хавхалантармашкӑн республика хыснинчен 1 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Ял тӑрӑхӗсем унпа тӗллевлӗн усӑ курӗҫ: хӑйсем пурӑнакан вырӑна татах хӑтлӑлатӗҫ.

Кӑҫал конкурсра 100 пин ҫын таран пурӑнакан хула округӗсен йышӗнче Вӑрнар поселенийӗ мала тухнӑ. Иккӗмӗш вырӑнта — Ҫӗмӗрле хули, виҫҫӗмӗшӗнче — Вӑрмар тӑрӑхӗ.

II категорире Кӳкеҫ ял тӑрӑхӗ малти вырӑна йышӑннӑ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Пӑрачкав ял тӑрӑхӗпе Комсомольски ял тӑрӑхӗ пайланӑ.

III категорире мала Элӗк ял тӑрӑхӗ тухнӑ, иккӗмӗшне — Шупашкар районӗнчи Кӑшавӑш ял тӑрӑхӗ, виҫҫӗмӗшне — Комсомольски районӗнчи Тукай ял тӑрӑхӗ.

Малалла...

Паян, нарӑс уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, ЧР Министрсен Кабинечӗ, транспорт тарифӗсем улшӑнассине пӗлтернӗ.

Малашне троллейбуспа ҫӳремешкӗн 15 тенкӗ кирлӗ пулӗ. Хак 1 тенкӗ ӳсӗ. Маршруткӑсенче вара ҫулшӑн 20 тенкӗ памалла пулӗ. Кун пирки ЧР Элтеперӗн администрацийӗн пресс-слжуби пӗлтерет.

Автобуспа ҫӳремешкӗн хак ҫав шайрах юлӗ — 16 тенкӗ. Шупашкартан Ҫӗнӗ Шупашкара автобуспа 19 тенкӗпе илсе кайӗҫ. Маршруткӑпа каякансен 23 тенкӗ тӳлемелле пулӗ. Пӗрлӗхлӗ тариф карттипе (ЕТК) тӳлесен 1 тенкӗ скидка пулӗ.

Ку саккуна пичетлесен 10 кунран вӑя кӗрӗ. Хальлӗхе ӑна пичетлемен-ха. Асилтерер: общество транспорчӗсенчи хак юлашки хут 2013 ҫулхи нарӑс уйӑхӗнче ӳснӗ. Ун чухне хак кашни транспортра 2-шер тенкӗ хӑпарнӑ.

Элӗк районӗнче тӑлӑхсене, ашшӗ-амӑшӗн хӳттисӗр юлнӑ ачасене хӑйсем патне йышӑннӑ ҫемьсен клубне туса хунӑ. Вӑл «Эпир пӗрле» ятлӑ. Нарӑсӑн 18-мӗшӗнче клубӑн пӗрремӗш ларӑвӗ иртнӗ.

Ларӑва 9 ҫемье хутшӑннӑ. Ӑна ҫемьесене психологи, юридици тӗлӗшӗнчен пулӑшу парас тӗллевпе йӗркеленӗ. Йӗркелӳҫӗсен шухӑшӗпе, районта кунашкал клуб уҫӑлни ҫемьсене пӗр-пӗринпе хатшӑнма, опытпа пайланма, воспитанире сиксе тухнӑ ыйтӑва сӳтсе явма май парать.

Пухӑннисем умне Элӗк район администрацийӗн опекӑпа попечительлӗх пайӗн тӗп специалисчӗ Ирина Ильина тухса калаҫнӑ. Ларура клуб председательне, клаб канашне суйланӑ, положение ҫирӗплетнӗ. Председатель тивӗҫӗсене 3 ачана хӑйӗн патне илнӗ Эльвира Петровна Афанасьевӑна шаннӑ.

Кун пек тӗлпулусене малашне тӑтӑшах йӗркелеме палӑртнӑ. Унта тухтӑрсене, психологсене, вӗрентекенсене, юристсене чӗнӗҫ, вӗсем ҫемьесене пулӑшӗҫ.

Ҫӗнӗ вакансисем кӗртнипе мар-тӑр-ха. Ара, кирек епле ӗҫри пекех-ҫке: пӗрисем килеҫҫӗ, теприсем каяҫҫӗ пулӗ. Кунсӑр пуҫне тата тӳрере ӗҫлеме ирӗк панӑ вӑхӑт тухать те вӗсен кандидатурине ҫӗнӗрен пӑхса тухаҫҫӗ.

Паян республикӑн Аслӑ судӗнче тӳресене удостоверени панӑ. Ҫын шӑпине татса пама (ҫапла тени пысӑк йӑнӑш мар пуль тетпӗр) ирӗк паракан хута ятарлӑ лару-тӑрура, салам сӑмахӗ каласах тыттарнӑ.

Тӳре удостоверенине тивӗҫекенсене республикӑн Аслӑ сучӗн ертӳҫи Н.П. Порфирьев тата Суд департаменчӗн республикӑри управленийӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан В.М. Воронов кӑна мар, Федерацин тӗп инспекторӗ Г.С. Федоров та саламланӑ. Вӗсем тӳресене саккунлӑ тата фактсемпе ҫирӗплетнӗ йышӑнусем кӑларма суннӑ.

Раҫҫей Федерацийӗн Президенчӗ алӑ пуснӑ удостоверение Чӑваш Енӗн Аслӑ сучӗн тӳрине Дмитрий Алексеева, Шупашкар район сучӗн ертӳҫин ҫумне Раиса Кудряшована, Йӗпреҫ район тӳрине Алексей Паймина панӑ.

Чӑвӑш ҫамрӑкӗсем энергетика сӗткенӗсене сивлеҫҫӗ. «Энергетика сӗткенӗсене сутма чармалла» — ҫапла калаҫҫӗ хастар ҫамрӑксем.

Вӗсем саккуна улшӑнусем кӗртме сӗнеҫҫӗ. «Ҫамрӑксем — энергетика сӗткенне хирӗҫ» акци Раҫҫейри 30 регионта иртет. Усси пур. Хальлӗхе энергетика сӗткенӗсене 19 облаҫпе республикӑра сутма чарнӑ. Шел те, Чӑваш Ен вӗсен йышӗнче ҫук-ха.

Ку акци пирӗн республикӑра кӑрлач уйӑхӗн вӗҫӗнче старт илнӗ. Икӗ эрнере ҫамрӑк хастарсем энергетика сӗткенне сутассине хирӗҫ 2 пин ытла алӑ пуснине пухнӑ.

Пӗтӗм Раҫҫейри «Ҫамрӑк гварди» общество организацийӗн Чӑвашри уйрӑмӗн ертӳҫи Станислав Торфимов акци ирттернин усси пуласса шанать. Чылайӑшӗ хаваспах алӑ пусать-мӗн. Хастарсем халӑх шухӑша ырланине кура республика ертӳлӗхӗ ҫак шӗвеке сутма чарасса ӗненет.

Федераци шайӗнче кунашкал сӗткенсене кӑларассине, сутассине пӑхса тӑракан саккун ҫук. Апла пулин те кун пек документа йышӑнмаллине нумайӑшӗ ырланӑ. Чӑваш ҫамрӑкӗсем ку ыйту ҫивӗч пулнине ҫирӗплетеҫҫӗ. Ара, чылайӑшӗ ку сӗткене тиркемест вӗт, сывлӑхшӑн сиенлӗ пулнине те пӑхса тӑмасть — ӑша ярать.

Наркополицейскисем наркотик сутакансемпе вирлӗн кӗрешеҫҫӗ пулин те «шурӑ вилӗм» пур пӗрех пуҫӗпех пӗтмест-ха. Юлашки вӑхӑтра шкул ачисенчен те наркотик туртса илме пуҫларӗҫ те… Ку мӗн патне илсе ҫитерӗ?

ЧР ШӖМӗн ӗҫченӗсем наркотика хирӗҫ кӗрешнине сӑнлакан фильмра ӳкерӗнни паллӑ пулнӑ. Ӑна чӑваш режиссерӗ Владимир Синяев ӳкернӗ. Кун пирки ЧР Прокуратури пӗлтерет.

Ӳнер фильмӗ наркобаронӑн синкерлӗ шӑпи пирки. Вӑл хӑйӗн серепине хӑйех лекнӗ. Фильм куракансене наркомани ыйтӑвӗ ҫивӗч пулнине, вӑл ҫын пурнӑҫне тӗп тунине ӗнентересшӗн.

Полицейскисем Прокуратура ҫуртӗнче ӳкернӗ эпизода хутшӑннӑ. Унта — наркоушкӑна тытмалли мероприяти пирки. Фильм экран ҫине кӑҫал тухмалла.

Алексей Маресьев летчик

Кӗҫех Совет Союзӗ фашистла Германие парӑнтарнӑранпа 70 ҫул ҫитет. Ҫавна май республикӑри район-хуласем ӑна паллӑ тума хатӗрленеҫҫӗ, паттӑр ентешӗсене сума суса тӗрлӗ мероприятисем йӗркелеҫҫӗ.

Йӗпреҫ районӗнчи вулавӑшсенче акӑ «Фильмсем пулса тӑнӑ кӗнекесем» видео-марафон иртет. Марафон районти тӗп вулавӑшра «Чӑн-чӑн пулни ҫинчен хывнӑ повеҫ» видео сехечӗпе пуҫланнӑ. Ӑна Совет Союзӗн Геройне, летчика Алексей Петрович Маресьева халалланӑ.

«Чӑн-чӑн ҫинчен хывнӑ повеҫ» фильма чӑн пулнӑ фактсемпе усӑ курса ӳкернӗ. Унта Алексей Маресьев летчик истребителӗн кун-ҫулне ҫутатнӑ. Оккупаци территоринче виҫӗ хут ҫапса антарнӑ ӑна, вӑл юр хӳсе лартнӑ вӑрмансемпе виҫӗ эрне ҫӳренӗ, унтан тин партизансем патне тухнӑ. Икӗ урине ҫухатсан та Маресьев паттӑрлӑх кӑтартма пӑрахман. Вӑл каллех самолет штурвалӗ умне ларнӑ, тӑшмана аркатнӑ.

Йӗпреҫсем Маресьева хӑйсен ентешӗ вырӑннӗ йышӑнаҫҫӗ, мӗншӗн тесен вӑл аманнӑ хыҫҫӑн Йӗпреҫ районӗнче вӗҫме вӗреннӗ.

Фильм курнӑ хыҫҫӑн пухӑннисем унӑн паттӑрлӑхӗ пирки чылайччен калаҫнӑ. Мероприятире «Маресьев — легендӑна кӗрсе юлнӑ ҫын» курав йӗркеленӗ.

Малалла...

Муркашсем Муркаш районне пулса кайнипе ҫыхӑнна уява палӑ тӑваҫҫӗ. Шӑпах ҫакӑнпа ҫыхӑнтарса районти тӗп вулавӑшра нарӑс уйӑхӗн 9-28-мӗшӗсенче «Ӑнӑҫлӑ муркашсем вулама юратаҫҫӗ!» акци ирттереҫҫӗ.

Мероприятие кӗнеке сумне ӳстерес, ҫамрӑксене унпа ҫывӑхлатас, вырӑнти хӑйтытӑмлӑха тата обществӑна ҫамрӑксем кӗнеке вуламаннипе ҫыхӑннӑ ыйту ҫивӗч пулнине ӗнентерме йӗркелеҫҫӗ.

Акци вӑхӑтӗнче Муркаш районӗнчи вулавӑшсенче ӗҫлекенсем вырӑнти хӑйтытӑмлӑх ертӳлӗхне, предприяти ертӳҫисене, пултарулӑх интеллигенцине анкетӑсем сӗнӗҫ. Ҫапла майпа сумлӑ муркашсем хӑйсем мӗнле кӗнеке вуланине палӑртма, хӑйсен шухӑшӗсене пӗлтерме пултараҫҫӗ. Вӗсем кашни ҫамрӑкӑн хӑш кӗнекене тишкермеллине те калӗҫ.

Районти сумлӑ ҫынсем хӑш кӗнекене вулама сӗннине Муркаш районӗнчи тӗп вулавӑш тата администраци сайчӗсенче вырнаҫтарӗҫ.

Юлашки вӑхӑтра унта та кунта урнӑ чӗрчунсене персе вӗлерни пирки илтме пулать. Республикӑра урнӑ чир чирӗ сарӑлма тытӑннӑ-мӗн.

Нарӑсӑн 7-мӗшӗнчен пуҫласа Элӗк районӗнче ЧР Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн Хушӑвӗпе килӗшӳллӗн карантин пулнине палӑртнӑ. Кунта кӑрлач уйӑхӗн вӗҫӗнче урнӑ тилле персе пӑрахнӑ.

Россельхознадзор пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑрлачӑн 31-мӗшӗнче Шупашкар ҫынни юлташӗпе Элӗк районне сунара кайнӑ. Арҫын ҫырмара, Мӑн Тукташ ялӗ ҫывӑхӗнче, тилле пенӗ. Тепӗр кунхине хутаҫа чикнӗ те хулана илсе кайнӑ. Нарӑсӑн 3-мӗшӗнче тирне сӳсе виллине ветлабораторие ӑсатнӑ.

Нарӑсӑн 4-мӗшӗнче тилӗ урнӑ чирпе чирлени паллӑ пулнӑ. Ку хыпара ЧР патшалӑх ветслужбине пӗлтернӗ. Чирлӗ тилӗпе килти чӗрчунсем, кушак-йытӑ хутшӑнман. Карантина ҫав ҫырмара палӑртнӑ, Мӑн Тукташри кил-ҫуртсене кунта явӑҫтарман.

Ку вӑл — лару-тӑру начар пулсан. Ҫурхи ейӳ тапхӑрӗ йӗркеллӗ иртмесен шыв-шура пула 16 районпа хула шар курас хӑрушлӑх пур иккен. Шыв илме пултаракан лаптӑк виҫине 114,81 тӑваткал километрпа танлаштараҫҫӗ, ҫав шутран 84,9 километрӗ — ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ ҫӗр.

Республикӑн Инкеклӗ ӗҫсен министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, шыв-шур илес хӑрушлӑх 903 уйрӑм ҫын пӳрчӗшӗн тухса тӑрать. Социаллӑ пӗлтерӗшлӗ объектсем те пур иккен кунта. Вӗсем — Канаш районӗнчи Шӑхасанти физкультурӑпа спорт комплексӗ тата Пӑрачкав ҫывӑхӗнчи лашапа спорт шкулӗ. Шӑхасан патӗнчи автоҫула та, пурӗ 100 метр тӑршшӗ, шыв илме пултарать.

Ҫурхи шыв Ҫавал тата Сӑр юханшывӗсенче уйрӑмах вӑйлӑ хӑпарӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ.