Владимир Петров. Евгений Павленко тунӑ сӑн

Раҫҫейре ҫӗнӗ саккун йышӑнма сӗннӗ — арҫынсене арӑмӗсене улталасан, е тепӗр май айӑккинелле чупсан, штрафлама сӗннӗ. Ҫак саккун проектне Ленинград облаҫӗн Саккун хатӗрлекен пухӑвӗн депутачӗ Владимир Петров хатӗрленӗ. Кун пирки Ura.Ru портал паян хыпарланӑ.

Владимир Петров ҫак саккуна Патшалӑх Думинче намӑс сӑмахсемпе ҫемьере усӑ курнишӗн штрафлама сӗннӗ хыҫҫӑн хатӗрленӗ. Парламентари шухӑшӗпе халӑха намӑс сӑмахпа усӑ курма чарма юрамасть. Апла йышӑнсан ӗҫ тухӑҫлӑхӗ те чарӑнӗ, промышленность ӗҫлеймӗ.

Владимир Петров шухӑшӗпе арҫын арӑмне улталанине миравай тӳресем пӑхса тухма тивӗҫ. Айӑккинелле чупнине пӗлсен айӑпа кӗнӗ арҫынна е штрафламалла, е килтен тухмалла мар йышӑнмалла имӗш. Владимир Петров пӗлтернӗ тӑрӑх унашкал саккунсем йышӑнсан арҫынсем арӑмӗсене улталама та пӑрахӗҫ, вӗсен ҫӑварӗсенчен намӑс сӑмахсемпе те тухмӗҫ.

Хисеплӗ чӑвашсем! Пирӗн халӑхӑн чӗлхи кӑна мар, йӑли-йӗркисем те манӑҫа тухаҫҫӗ. Ҫав шутра — ҫирӗп тымар янӑскерсем те. Кунта эп туй йӑли-йӗрки е урӑххи пирки каламастӑп. Сӑмах нимелле ӗҫлени пирки пырать. Йӗри-тавралла сӑнаса пӑхкаларӑм та паянхи кунра ниме текен япала ҫухалнӑнах туйӑнать. Пӗр 15 ҫул каяллах апла марччӗ. Кӳршӗ-кӗршӗ, сӑмахран, кирпӗч е хӑма машшинпа тиесе килсен ҫывӑх ҫуртсенчи халӑх ӑна пушатма васкатчӗ. Халӗ вара тавар турттарса килнӗ хуҫи тата вӗсен кил-йышӗ кӑна нушаланать. Ыттисем кантӑкран «ку кӳршӗ мӗн тиесе килчӗ-ха?» тесе ҫеҫ пӑхса тӑраҫҫӗ. Ушкӑнпа ӗҫлесси пӑрахӑҫа туха пуҫларӗ, ытларах кашни уйрӑм пурӑнма тӗмсӗлет мар-и? Е эпӗ йӑнӑшатӑп...

Нимелле, е тепӗр май ушкӑнпа ӗҫлесси вара пирӗн халӑха сӑнлакан чи пӗлтерӗшлӗ паллӑсенчен пӗри шутланать. Вырӑсланса пынӑ май эпир ҫак хамӑрӑн йӑлана та манса пыратпӑр. Паянхи пурнӑҫӑн йӗрки ҫапларах тесе тӳрре кӑларас килмест ман ҫакна. Тем тесен те ҫак пулӑмӑн чӑн сӑлтавӗ — хамӑр халӑхран писсе, тӑван чӗлхене сирсе ют чӗлхе ҫине куҫнӑ май «ютла» (е тепӗр май — вырӑсла) пурӑнма хӑтланни.

Малалла...

Наци телекуравӗн эфирӗнче паян «Учим чувашский» (чӑв. Чӑвашла вӗрентепӗр) телекӑларӑмӑн ҫӗнӗ сезонӗ уҫӑлмалла. Чӑваш Республикин информаци политикипе массӑллӑ коммуникацисен министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх ҫӗнӗ ярӑмра куракансем Мускавран Шупашкара килнӗ Андрейпе паллашӗҫ. Андрей вара иккӗмӗш сыпӑкри тӑванӗ патне хӑнана чӑваш чӗлхи вӗренме килнӗ. Иккӗмӗш сезон 6 кӑларӑмран тӑрӗ. Вӑл вӑхӑт хушшинче Андрей интереслӗ ҫынсемпе паллашӗ, ҫӗнӗ чӑваш сӑмахӗсене вӗренӗ, чӑваш чӗлхин ҫыру йӗркине ӑса хывӗ.

Ҫӗнӗ ярӑмри пӗрремӗш кӑларӑм эфира паян тухӗ, ӑна 20:30 вӑхӑтра курма май пулӗ.

Асилтеретпӗр, «Учим чувашский» кӑларӑма «Хавал» хастарсен пӗрлӗхӗпе Чӑваш наци телекуравӗ пӗрле хатӗрлеҫҫӗ, вӑл вӗсен пӗрлехи проекчӗ шутланать.

Чӑваш халӑх сайчӗ ҫӗнӗ укҫа конверчӗсем сутлӑха кӑларчӗ. Хальхинче пӗрине юбилейпа саламлама, тепӗрне ҫӗнӗ ҫемье ҫавӑрнӑ ятпа чыслама хатӗрленӗ.

Укҫа конверчӗсене чӑваш эрешӗсемпе илемлетнӗ, чӑвашла салам сӑмахӗсене вырнаҫтарнӑ. Сӑвӑ авторӗсем: Геннадий Дегтярёвпа Лариса Петрова. «Ҫемье ҫавӑрнӑ ятпа» ятлинче вара — харӑсах икӗ сӑвӑ. Капла тунӑ май саламлакан икӗ сӑвӑран пӗрине суйласа илме пултарӗ.

Ҫӗнӗ укҫа конверчӗсене, маларах кӑларнисене пекех, «СУМ» лавккара, «Чӑвашпичет» киоскӗсенче тата ытти вырӑнсенче туянма май пур. Хакӗ — 35 тенкӗ.

Шупашкарта Раҫҫейри тӗрӗк халӑхӗсен фестивалӗ иртесси пирки маларах эпир пӗлтернӗччӗ. Унта килес кӑмӑл пуррине 12 регионти 14 ушкӑн пӗлтернӗ. Ҫавӑн пек шухӑш пуррине палӑртнисем Самар, Ӗренпур, Липецк, Аҫтӑрхан, Челепи облаҫӗсенчен, Алтай крайӗнчен, Татарстан, Калмӑк, Кабардин-Балкар, Пушкӑртстан, Удмурт Республикисенчен.

Фестиваль ҫурла уйӑхӗн 19–22-мӗшӗсенче иртмелле. Ӑна республикӑмӑрӑн тӗп хули ҫуралнӑ куна уявланӑ май йӗркелеме йышӑннӑ.

Тӗрӗк халӑхӗсен фестивальне курма пыракансем культура тата спорт мероприятийӗсем килӗшессе шанаҫҫӗ. Сӑмахран, кӗрешсе вӑй виҫӗҫ, тӗрлӗ куравра хӑйсен культурипе паллаштарӗҫ, ун ҫинчен каласа кӑтартрӗҫ. Юрӑ-ташӑсӑр та иртмӗ, паллах, Шупашкарта пухӑнакан тӗрӗк халӑхӗсен фестивалӗ.

Шупашкарта туризм троллейбусӗсем ҫӳреме пуҫлассине хула администрацийӗнче пӗлтӗр те хускатнӑччӗ. Ун пирки республикӑн тӗп хулин сити-менеджерӗ Алексей Ладыков хушу та кӑларнӑччӗ. Унта туризм троллейбусӗсемпе автобусӗсен маршрутне те ҫирӗплетнӗччӗ.

Кӑҫал та троллейбуспа экскурсисем йӗркелӗҫ. Ун пек маршрутпа юн кунран пуҫласа вырсарни кун таран ҫула тухма май килӗ. Маршрут Хӗрлӗ лапамран пуҫланӗ. Экскурси ирхи тӑххӑртан пуҫласа 18 сехетчен пырӗ. Туризм маршрутне кӗртнӗ музейсенчен пӗрне тӳлевсӗр кӗртсе кӑтартрӗҫ.

Хальлӗхе троллейбус сӑнавлӑ мелпе ҫӳрет иккен. Утӑ уйӑхӗн 5-мӗшӗччен пӗрлехи транспорт карттипе е аллӑн укҫапа тӳлеме пулать.

Маршрут тӑршшӗ — 12,9 километр, ҫул ҫинче 45 минут иртет. Троллейбусра аудиогид вырнаҫтарнӑ, вӑл хулари паллӑ вырӑнсемпе ҫынсем ҫинчен каласа кӑтартать. Ыйтусем тупӑнсан вӗсене нимеҫӗсем (волонтерсем) хуравлӗҫ.

Чӑваш ҫӗрӗ хӑйӗн историйӗпе, историлле вырӑнсемпе пуян. Ҫавна асра тытса Ҫӗрпӳ районӗнчи Ҫырмапуҫ ял тӑрӑхӗнче Улӑп палӑкне уҫнӑ.

Улӑп ҫинчен халап вуламан ҫын пирӗн хушӑмӑрта ҫук пулӗ. Унта ҫырнӑ тӑрӑх, ҫав патер тӑван халӑхӑмӑрӑн несӗлӗсене тӑшманран та инкек-синкекрен хӳтӗленӗ.

Ҫырмапуҫӗнче уҫнӑ палӑк ҫине чӑвашла, анчах руна ҫырулӑхӗнчи сас паллисемпе ҫавӑрттарса хунӑ. Текстне Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗ Станислав Михайлов-Юхтар хатӗрленӗ. Палӑка вырӑнти ял тӑрӑхӗн, культура тата вӑл тӑрӑхра пурӑнакансен вӑйӗпе хатӗрленӗ. Ҫӗрпӳ районӗнчи Депутатсен пухӑвӗн депутачӗ Вячеслав Егоров самай пулӑшнӑ. Палӑк йӗри-тавра кивӗ ҫӑва, вӑл 3 гектар ҫинче вырнаҫнӑ. Унта чӑвашсене православи тӗнне йышӑниччен пытарнӑ теҫҫӗ.

Палӑк уҫма йӗркеленӗ мероприятие Геннадий Юмарт, Николай Ишентей, Александр Ильин Улӑпа халалласа ҫырнӑ сӑвӑсене вуланинчен пуҫланӑ.

Шупашкарти Мускав районӗнче пурӑнакан 28 ҫулти арҫын тухтӑр сывлӑхне сиен кӳнӗ. Уншӑн суд 10 пин тенкӗ штраф тӳлеттерме йышӑннӑ.

Кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнче ирхи вунӑ сехет тӗлӗнче вӑл васкавлӑ пулӑшу кӳрекен службӑн дежурствӑри врачне чышкӑпа ҫапнӑ. Чукмар пекех йывӑр пулнӑ курӑнать ҫамрӑк та вӑйпитти арҫын алли: тухтӑрӑн пуҫ мими чӗтреннӗ, икӗ шӑлӗ хускалнӑ. Ҫакӑ сывлӑха ҫӑмӑл сиен кӳни шутланние экспертиза ҫирӗплетнӗ. Ҫамрӑк арҫын амӑшӗпе тухтӑр патне пынӑ. Ҫавӑнта унпа шурӑ халатли хушшинче ӑнланманлӑх сиксе тухнӑ. Тӗпчевҫӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, арҫын тухтӑр консультацийӗпе кӑмӑлсӑрланнӑ.

Тухтӑра хӗненӗ ҫын ӗҫне суд пӑхса тухса йышӑну тунӑ. Анчах хальлӗхе вӑл саккунлӑ вӑя кӗреймен-ха.

Сергей Семенов депутат

Ку истори пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗнченпех тӑсӑлать. Пӗлменнисене аса илтерер. 2016 ҫулхи раштавӑн 5-мӗшӗнче иртнӗ ЧР Патшалӑх Канашӗн сессийӗнче депутатсем укҫа илсе тӑракан должноҫсене кама лартассине татса пачӗҫ. «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» парти пайташне Сергей Семенова хӑй хирӗҫ пулнине, хӑй вырӑнне пӗр партире тӑракан Игорь Молякова суйлама ыйтнине тата сессине пыманнине пӑхмасӑрах экономика енӗпе ӗҫлекен комитетра ертӳҫӗн ҫумне суйларӗҫ. Ҫак утӑма Игорь Моляков патшалӑх политики енӗпе ӗҫлекен комитет пайташӗ пулнипе, экономика политикин комитетӗнче тӑманнипе ҫыхӑнтарчӗҫ.

ЧР Патшалӑх Канашӗнче ҫапла йышӑннине республика прокуратури Сергей Семенов правине пӑсни тесе йышӑннччӗ. Асӑрхаттару хутӗнче кӑлтӑка пӗр уйӑхра пӗтермеллине, айӑплисене явап тыттармаллине палӑртнӑччӗ.

Ку ӗс суда та ҫитрӗ. Малтан Шупашкарти Ленин район сучӗ чӑваш парламенчӗн йышӑнӑвне пӑрахӑҫлама йышӑну кӑларнӑ, ӗнер ЧР Аслӑ сучӗ Ленин районӗнчи ӗҫтешӗсен йышӑнӑвне пӑхса тухса ӑна вӑйрах хӑварнӑ. Ҫапла вара Сергей Семенова ирӗксӗр ӗҫлеттерме парламентӑн ирӗк ҫук.

Малалла...

Ку ыйту пирки нумай калаҫаҫҫӗ-ха. Анчах каллех ун пирки сӑмах хускатрӑм. Чун чӑтмарӗ.

Темиҫе ҫул каялла ялсенче ытларах арҫынсем эрех ӗҫетчӗҫ. Вӗсем халӗ те ӗҫме чарӑнман-ха. Анчах хӗрарӑмсем вӗсенчен юласшӑн мар, алла черкке тытма васкаҫҫӗ. Тӗрӗссипе, кунашкалли пирӗн ялта кӑна мар. Хӗрарӑмсем питӗ вӑйлӑ ӗҫеҫҫӗ тенине чылайӑшӗнчен илтме тӳр килет.

Чӑнах та, калама ҫук вӑйлӑ ӗҫке ярӑннӑ хӗрарӑмсем. Хӑшӗ-пӗрине упӑшки кодировка тутарать-мӗн. Пӗри, Аля ятли, унччен эрех ӗҫкелетчӗ-ха. Ҫапах ӗҫке путнӑ, пӗр кун урӑлмасӑр ӗҫет теме ҫукчӗ. Упӑшки ҫавах чӑтайман пуль ҫав: кодировка тума илсе кайнӑ. Чӑнах та, Аля пӗр хушӑ эрех ӗҫмерӗ, чиперех пурӑнчӗ. Кодировка тухсан ҫын тата хӑрушӑрах эрех ӗҫме пуҫлать тени тӗрӗсех иккен. Ҫак хӗрарӑмӑн кодировка срокӗ тухрӗ, хайхискер урӑлмасӑр ӗҫме тытӑнчӗ. Ӳсӗрскер темиҫе кун киле таврӑнман, ялти тепӗр ӗҫкӗҫ хӗрарӑмсемпе эрех ярӑнтарнӑ кӑна. Упӑшки ялӗпе шырасан та арӑмне тупайман. Хайхискер хӑраса ӳкнӗ, полици чӗнтернӗ. «Ӗҫкӗ йӑвинчен» тупса килнех ҫав хӗрарӑма.

Тепӗр хӗрарӑм, Надя ятли, тахҫанах ӗнтӗ тивӗҫлӗ канӑва тухнӑ.

Малалла...