Чӑваш кӗнеке издательствинче пӗчӗккисем валли «Пӗчӗккисен азбуки» сӑрламалли кӗнеке кӑларнӑ.

Чӑвашла ҫав азбукӑн авторӗсен, Нина Чернован, Элла Атласкинан, Светлана Захарован, шучӗпе пиллӗкри ачасен шкула каяс умӗн вӑй-хал, психологи, ӑс-тӑн енчен хатӗрленмелле. Ал айӗнче аталанмалли кӗнекесем пулсан питӗ лайӑх. Аталантармалли вӑйӑсемпе пӗрлех усӑллӑ кӗнекесем кирлӗ.

Ҫӗнӗ кӗнекере чӑваш алфавитӗнчи кашни саспалли валли уйрӑм страница уйӑрнӑ. Хаваслӑ та асра юлмалли сӑвӑсем, сӑмах ҫаврӑнӑшӗсем, тупмалли юмахсем, предложенисемпе хӑнӑхтарусем илсе кӑтартнӑ. Ӳкерчӗксем ҫинче та саспаллисене кирлӗ тӗспе ӳкерме пулать.

Кӗнекери саспаллисемпе паллашнӑ хыҫҫӑн теттесене, тӗрлӗ ҫимӗҫе, пахчаҫимӗҫе, килти чӗрчуна, кайӑк-кӗшӗке, ҫырлана, йывӑҫа кирлӗ сӑрламаллине пӑхса хӑварнӑ. 4 пин тиражпа кӑларнӑ ҫӗнӗ кӑларӑм кӗҫӗн класра вӗренекенсемшӗн те вырӑнлӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Кӗнеке художникӗ — А.В. Семенова.

Чӑваш Республикин электрон тата кинодокументацин патшалӑх архивӗ Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине хутшӑннисен архивӗсенчи документсене пухма тытӑннӑ. Ҫак ӗҫе учреждени «Ӑрусен астӑвӑмӗн эстафети» гражданла патриотизм акцине пурнӑҫа кӗртнӗ май йӗркеленӗ. Асӑннӑ мероприяти республика шайӗнче пулса пыраканскер.

Чӳкӗн 14-мӗшӗпе 17-мӗшӗнче Патшалӑх архивӗн ӗҫченӗсем Элӗк районӗнче пурӑнакан Екатерина Агафонова, Алексей Александров, Андрей Аркадьев, Дмитрий Афанасьев, Валентина Нестерова, Демьян Михайлов, Александр Моляков, Илья Михайлов, Иван Николаев вӑрҫӑ ветеранӗсем патӗнче пулнӑ. Вӗсен аса илӗвӗсене ҫырса илнисем тата ватӑсен сӑнӳкерчӗкӗсем каярах республикӑн Архив фондне пуянлатӗҫ.

Шупашкарти 43-мӗш шкулта халӑх юррисене юрлакансен «Шкул шӑпчӑкӗ» хулари конкурсӗ иртнӗ. Ӑна Халӑх пултарулӑхӗн культура тата халӑх пултарулӑхӗн керменӗпе Шупашкарти чӑваш чӗлхи вӗрентекенсен ассоциацийӗ ирттернӗ.

Конкурса 25 вӑтам шкулти 54 солист-вокалист хутшӑннӑ. Ӑмӑртӑва виҫӗ номинаципе ирттернӗ: 1–4-мӗш классем, 5–8-мӗшсем тата 9–11-мӗшсем хушшинче.

1-мӗш номинацире хулари 2-мӗш вӑтам шкулти 2б класра вӗренекен Юлиана Рубцова ҫӗнтернӗ. Иккӗмӗш номинацире 50-мӗш шкулти 6а класри Инна Смирнована ҫитекен пулман, виҫҫӗмӗш номинацире 10-мӗш шкулти 10-мӗш класри Дарья Яковлева мала тухнӑ.

Сӑнсем (3)

Паян республикӑн наци вулавӑшӗнче «Пурин валли те меллӗ тавралӑх» фотопроект ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ. Ӑна Инвалидсен пӗтӗм Раҫҫейри обществин республикӑри организацийӗ йӗркеленӗ. Ӑна пурнӑҫа кӗртме Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерстви пулӑшнӑ. Укҫине социаллӑ ориентаципе ӗҫлекен коммерцилле мар организацисен конкурсӗнче ҫӗнтернине кура укҫа уйӑрса панӑ.

Чыслава маларах асӑннӑ общество организацийӗн республикӑри ертӳҫи Маргарита Кузьминых саламлӑ сӑмахпа уҫнӑ.

Сусӑрсен фотокуравӗ чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче уҫӑлнӑ. Унта 14 районти 22 фотограф хутшӑннӑ. Проекта опытлисемпе пӗрлех халь кӑна ҫак ӑсталӑхпа кӑсӑкланма тытӑннисем те хутшӑннӑ. Пӗрремӗш вырӑна Леонид Аргандейкин йышӑннӑ, иккӗмӗшне — Александр Иванов, виҫҫӗмӗшне — Галина Вишневская. Куракансене вара Надежда Орлован портретла сӑнӳкерчӗкӗ килӗшнӗ.

Шупашкарти темиҫе миллиардлӑх транспорт проекчӗсем Чӑваш Енри малашлӑхлӑ инвестици проекчӗсен шутне кӗнӗ.

Чи пысӑкки — виҫҫӗмӗш ҫурма ҫул ҫаври тӑвасси. Вӑл тӗп хулан ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ, кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ тата кӑнтӑр районӗсене ҫыхӑнтарӗ. Ку проектӑн хакӗ микрорайон тӑвассипе пӗр тана ларать-мӗн. Укҫа ҫине куҫарсан 37,4 миллиард тенкӗ пулать. Ун пек цифрӑсене Чӑваш Енӗн юсаса ҫӗнетнӗ инвестици стратегийӗнче пӑхса хӑварнӑ.

Транспортпа ҫыхӑннӑ малашлӑхлӑ пысӑк ҫак плана хула аталанӑвӗн тӗп планне кӗртнӗ. Проекта 2017–2030-мӗш ҫулсенче пурнӑҫа кӗртмелле.

Ҫул Университет урамӗнчен пуҫланса Эльмен урамӗ урлӑ Б. Хмельницкий урамӗ урлӑ иртсе 9-мӗш Пилӗкҫуллӑх урамне тухмалла. Ҫул ҫинче тӗрлӗ шайри транспорт ҫыхӑнтарӑвӗсем туса хӑвармалла. Вӑл Ҫӗнӗ Шупашкара тата «Вятка» ҫул ҫине тухма май туса парӗ.

Тепӗр проект — Мускав кӗперӗ. Унӑн хакӗ 1,4 миллиардпа танлашать. Ӑна 2015–2017-мӗш ҫулсенче тума палӑртаҫҫӗ.

Шупашкарӑн ҫулӗсене юсаса ҫӗнетмешӗн 3,6 миллиард тенкӗ кирлӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Унсӑр пуҫне аэропортра авиаци терминалӗ тума ӗмӗтленеҫҫӗ. 600 миллиона ларакан ҫак ӗҫе 2020 ҫулччен пурнӑҫламалла.

Малалла...

Ҫӗнетнӗ кӗпер

Япалана пӑхса тӑмасан, ҫӗнетмесен вӑл кивелет те юрӑхсӑра тухать. Ҫакна уйрӑмах ял ҫынни лайӑх ӑнланать.

Вӑрмар районӗнчи Аслӑ Шӑхальте нумаях пулмасть Шарапаш юханшывӗ урлӑ Сарапай ҫӑлкуҫӗ патне илсе ҫитерекен кӗпере юсанӑ. Тӗрӗссипе, кӗпере нумаях пулмасть тунӑ. Анчах аслӑ шӑхальсен инкек пулнӑ: ватӑ йӑмра ӳкнӗ те кӗпере ҫӗмӗрнӗ.

Аслӑ Шӑхальсем каланӑ тӑрӑх, ҫулла ун урлӑ каҫса ҫӳреме май пулнӑ-ха. Анчах ҫанталӑк сивӗтнӗ май кӗпер ҫинче шуса ӳкес хӑрушлӑх ӳснӗ.

Тӗнче ырӑ ҫынсемсӗр мар теҫҫӗ те. Ял тӑрӑхӗн администрацине Владимир Мартынов ҫитнӗ те кӗпере юсасси пирки калаҫу пуҫарнӑ. «Хам та ӗҫлеме тухӑп», — тенӗ Николай Петрович.

Ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ кӗпер валли каштасем тупса парсан Владимир Мартыновпа Николай Федоров икӗ кунра кӗпере юсаса хунӑ.

Чӑвашстат пӗлтернӗ тӑрӑх, чӳкӗн 11–17-мӗшӗсенче, пӗр эренере, Чӑваш Енре апат-ҫимӗҫ сентрисем ҫинче ытларах хуратул кӗрпи, купӑста, хӑяр, ҫӑмарта хакланнӑ.

Ведомство палӑртнӑ тӑрӑх, ытларах хуратул кӗрпин хакӗ хӑпарнӑ. Вӑл пӗр эрнере 40 процент хакланнӑ. Купӑста, хӑяр, помидор, ҫӑмарта, сахӑр, кишӗр, тип ҫу, хӑйма, сӗт хакӗсем те самаях «ҫыртма» тытӑннӑ. Хӑш-пӗр ытти ҫимӗҫ хакӗ те ӳснӗ.

Пӗр эрене хушшинче мӗн йӳнелнӗ-ха? Сурӑх какайӗ, пулӑ. Ҫавӑн пекех кӑлпассин, сысна ашӗн, чӑх какайӗн, ҫӑкӑр, эрех, услам ҫу, чей, макарон таврашӗн хакӗсем чакнӑ.

Тумтир, ытти япала хакӗсем кӑшт чакнӑ. Тӗслӗхрен, арҫын футболки, дизель топливи, телевизор. Хуҫалӑх супӑнӗпе кӗпе-йӗм ҫумалли порошок та кӑштах йӳнелнӗ.

Республика Ҫӗнӗ ҫул уявне хатӗрленет. Республика тӳремӗнче чӑрӑш лартма тытӑннӑ. Хулара Ҫӗнӗ ҫул программи раштав уйӑхӗн 20-мӗшӗнче старт илет.

Хула администрацийӗ уяв умӗн Ҫӗнӗ ҫул бульварӗ йӗркелеме шухӑшланӑ. Шупашкарта ҫулталӑкне икӗ хут Пултарулӑх бульварӗ иртет тӗк Ҫӗнӗ ҫулхине мӗншӗн йӗркелес мар? Ҫапла палӑртнӑ администрацире.

— Вал Ҫӗнӗ ҫулхи ярмӑрккӑ хулине ҫаврӑнӗ. Унта куравсем йӗркелӗҫ. Унтах раштавӑн 20-мӗшӗнчен пуҫласа уяв чӑрӑшӗсене сутӗҫ, — тенӗ хула администрацийӗн культура управленийӗн пуҫлӑхӗ Людмила Маркова.

Кунашкал ярмӑрккӑсем Европӑра анлӑ сарӑлнӑ. Анчах Шупашкарти унран уйрӑлса тӑрӗ. Шопингсӑр пуҫне ҫынсен савнисем валли парне хатӗрлеме май пулӗ. Урамра ӑшӑ пӳртре ӑсталӑх класӗсем иртӗҫ.

Бульвар тӑрӑх юмахри сӑнарсем те ҫӳрӗҫ. Унта Хӗл мучипе хускану та тӑвӗҫ. Урапа (машина) хуҫисене те хавхалантарма шухӑшланӑ. «Урхамахне» хитрелетекен водительсем 100 литр бензин тивӗҫме пултарӗҫ.

Пӗрисем салтакран килеҫҫӗ, теприсем каяҫҫӗ. Ҫапла, юпа уйӑхӗнче кӗрхи призыв пуҫланнӑ.

Чӑваш Енри 15 салтак Президент полкӗнче ҫар тивӗҫне пурнӑҫлӗ. Вӗсене Канашран тӑванӗсем, ҫартан тин таврӑннисем, кадетсем ӑсатнӑ.

Пӗтӗмпе Президент полкӗнче 200 ытла чӑваш каччи ҫар тивӗҫне пурнӑҫланӑ. Вӗсем пурте хӑйсене лайӑх енчен ҫеҫ кӑтартнӑ. Чылайӑшӗ унтан паллӑпа таврӑннӑ. Ҫак кунсенче Кремль полкӗнчен таврӑннӑ 12 чӑваш каччине ЧР Министрсен Кабинечӗн Председателӗ Иван Моторин тата ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев сехетсем парнеленӗ. Хальхи призывниксем Президент полкӗ валли шкултах хатӗрленме тытӑннӑ.

Призывниксене ҫартан тин таврӑннисем ӑнӑҫу суннӑ. Президент полкне каякансем ҫирӗп суйлав витӗр тухнӑ. Вӗсен сывлӑхне ҫирӗп тӗрӗсленӗ. Призывниксене ФСБ тата ШӖМ даннӑйсен базинче те пӑхнӑ.

Чӳк уйӑхӗн 15-16-мӗшӗсенче Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче чӑваш кӗвви янӑранӑ. Унта республика шайӗнче ҫамрӑк юрӑҫсен «Шуҫӑм» I конкурсӗ иртнӗ. Конкурсҫӑсем сцена ҫинче чӑваш композиторӗсен хайлавӗсене шӑрантарнӑ.

Шупашкар хулин Мускав район администрацийӗн пресс-релизӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ӑна наци кӗвӗ ӳнерне сыхласа хӑварас, ӑна аталантарас тӗллевпе ирттернӗ.

Конкурс «Фортопиано» (соло), «Халӑх инструменчӗ» (соло), «Академи вокалӗ» (соло), «Пӗтӗмӗшле фортопиано» (соло), «Хор юрлани» номинацисемпе иртнӗ. Кашни конкурсҫӑ чӑваш композиторӗсен икӗ тӗрлӗ хайлавне юрланӑ. Унта Шупашкарти, Улатӑрти, Ҫӗрпӳри вӗренекенсемпе студентсем, Шупашкарти Ф.П.Павлов ячӗллӗ музыка училищин, Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗн, Шупашкарти 54-мӗш шкул, Шупашкарти ача-пӑча музыкин 3-мӗш шкулӗн вӗренекенӗсем хутшӑннӑ.