Паян, юпа уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, Шупашкарти художество училищи (вӑл Шупашкарти К. Иванов урамӗнчи 1-мӗш «Б» ҫурт адреспа вырнаҫнӑ) умӗнче мемориал тӑвас ӗҫе пуҫӑннине палӑртакан мероприяти иртнӗ. Ӑна Совет Союзӗн Геройне Александр Боголюбова халалланӑ.
Александр Николаевич 1900 ҫулта Шупашкарта ҫуралнӑ. 1916 ҫулта Шупашкарти аслӑ пуҫламӑш училищӗне (халӗ унта художество училищи) вӗренме кӗнӗ. Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ентешӗмӗр Мускава хӳтӗлеме хутшӑннӑ.
Аса илтерер: пирӗн республикӑра ҫитес ҫула Чӑваш Енрен тухнӑ паллӑ ентешсен ҫулталӑкӗ тесе йышӑннӑ. Ҫакӑн пек сӗнӳпе Чӑваш Ен Элтеперӗ ҫумӗнчи Общество канашӗ сӗннӗ. Ҫав шухӑша республика Элтеперӗ Олег Николаев ырласа йышӑннӑ.
Паян, юпа уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «Петр Егорович Егоров — зодчий Санкт-Петербурга XVIII века. Личность и творческое наследие мастера: вчера, сегодня, завтра. К 290-летию со дня рождения» (чӑв. Петр Егорович Егоров — Питӗрти XVIII ӗмӗрти зодчи. Ӑста тата унӑн пултарулӑхӗн эткерӗ: ӗнер, паян, ыран. Ҫуралнӑранпа 290 ҫул ҫитнине халалласа ) ятпа ҫавра сӗтел иртнӗ.
Петр Егорович Егоров (1731-1789) – Чӑваш Енре ҫуралса Раҫҫейӗпе ят-сум ҫӗнсе илнӗ паллӑ архитектор, вырӑс классицизмӗн малтанхи тапхӑрти пайташӗ, ӑна никӗс хунисенчен пӗри.
Юпа уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнчи «Кӗмӗл ӗмӗр» галерейӑра Пётр Егоров ячӗллӗ I пленэра хутшӑннисен ӗҫӗсен куравӗ уҫӑлӗ.
Пётр Eгоров – XVIII ӗмӗрти пултаруллӑ архитектор, классицизмӑн пысӑк ӑсти. Унӑн пултарулӑхӗн чи ҫӳлли шайне кӑтартаканни Питӗрти Ҫуллахи пахчан карти шутланать. Ӑна тӗнче культурин шедеврӗ тесех хаклаҫҫӗ. Пётр Егорович Хӗллехи керменӗн, Смольный мӑнастирӗн, Петергофри керменпе парк ансамблӗн, Штегельман ҫурчӗн архитекторӗ пулнипе те палӑрнӑ.
Пётр Егоров ҫуралнӑранпа 290 ҫул ҫитнине халалласа Сӑр юханшывӗн хӗрринче, Етӗрне ҫӗрӗ ҫинче, Питӗрти, Мускаври, Шупашкарти сӑр ӑстисем икӗ эрне ӗҫленӗ. Вӗсем паллӑ архитекторӑн тӑван кӗтесне халалланӑ вырӑнсене ӳкернӗ. Чи лайӑх ӗҫсем «Солнце над Сурой» (чӑв. Сӑр ҫийӗнчи хӗвел) экспозицире вырӑн тупӗҫ.
Чӑваш Енре хӑй вӑхӑтӗнче ят-сум хӑварнӑ композитор тата артист, Валериан Лебедев, ҫуралнӑранпа ҫак уйӑхӑн 1-мӗшӗнче шӑп та лӑп 90 ҫул ҫитрӗ.
Вӑл Шупашкар районӗнчи Салапайкасси ялӗнче 1931 ҫулхи юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ҫут тӗнчене килнӗ, леш тӗнчене пирӗнтен 2011 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ӗмӗрлӗхе уйрӑлса кайнӑ.
Пулас Чӑваш халӑх артисчӗ 1953 ҫулта Киеври консерватори ҫумӗнчи музыка училищинчен вӗренсе тухнӑ, 1961 ҫулта – Мускаври А. Луначарский ячӗллӗ театр ӳнерӗн институтӗнчен.
1954 ҫулта вӑл К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ӗҫлеме тытӑннӑ. 1969-1974 ҫулсенче Чӑваш патшалӑх музыка театрӗн директорӗ пулнӑ. 1999 ҫултанпа каллех Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче тӑрӑшнӑ. Хальхинче вӑл артистра тата музыка пайӗн заведующийӗнче тимленӗ. 2003 ҫултан пуҫласа 2006 ҫулччен концертмейстер тивӗҫне пурнӑҫланӑ.
Театр ӳнерне ӑнланакансем Валериан Лебедев калӑпланӑ сӑнарсене пысӑка хурса хаклаҫҫӗ.
Шупашкарти В.С. Чаплина ячӗллӗ вулавӑшра Геннадий Трифонов философа асӑнса «ҫавра сӗтел» иртнӗ.
Мероприятие ученӑйӑн вӗрентекенӗ, Шупашкарти коопераци университечӗн доценчӗ, философи наукисен кандидачӗ Эрбина Никитина ертсе пынӑ. Ҫавра сӗтеле философи наукисен докторӗ, профессор, Владимир Чекушкин; Виталий Станьял литературовед тата публицист, Валерий Осипов философ тата ӑсчахӑн хӗрӗ Ульяна Князева хутшӑннӑ.
Аса илтерер: Геннадий Трифонов – ӑсчах, философи наукисен докторе, геологипе минералоги наукисен кандидачӗ, профессор, Раҫҫейри философи обществин регионти уйрӑмӗн председателӗ пӗлтӗрхи чӳк уйӑхӗнче вилнӗ.
Пулас ӑсчах 1938 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Етӗрнекассинче ҫуралнӑ. 1961 ҫулта Мускаври М.В. Ломоносов ячӗллӗ университетӑн геологи факультетӗнчен вӗренсе тухнӑ.
Авӑн уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Канаш хулинче Украинӑри Днепр хулинче ҫуралнӑ Совет Союзӗн Геройне, пирӗн ҫӗршывра сывлӑшпа десант ҫарне йӗркелесе янӑ Василий Маргелова асра тытса палӑк уҫнӑ.
Палӑка уҫма хутшӑннӑ тӗрлӗ шайри тӳре-шара йышӗнче РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Николай Малов, Канаш районӗн пуҫлӑхӗ Сергей Шерне, Канаш хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Виталий Михайлов, Чӑваш Енӗ ҫарӗҫ комиссариачӗн пай пуҫлӑхӗ Павел Васюков, Канашри, Канаш тата Тӑвай районӗсенчи ҫарӗҫ комиссарӗ Юрий Барышов тата ыттисем пулнӑ.
Палӑка тӑвас сӗнӳпе Ҫар туслӑхӗн Канашри уйрӑмӗ тухнӑ. Николай Малов депутатпа «Экра» предприятин директорӗн право ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен ҫумӗ Артем Владимиров ырласа йышӑннӑ.
Бюста бронзӑран ӑсталанӑ. Ӑна Канашри Афганҫӑсен скверӗнче вырнаҫтарнӑ.
Ӗнер, ҫурла уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, Чӑваш Республикин Вӗренӳ институтӗнче педагогсен професси ӑсталӑхне татти-сыпписӗр ӳстермелли «Ашмарин-центр» центр уҫӑлнӑ.
Ӑна «Хальхи вӑхӑтри шкул» федераци проктне пурнӑҫа кӗртнӗ май йӗркеленӗ.
Чӑваш Енӗн Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерствинче «Ашмарин-центрта» педагогсене кирлӗ ҫӗнӗ пӗлӗве илме мӗнпур услови туса панине ӗнентереҫҫӗ. Унта хальхи вӑхӑтри ҫӗнӗ йышши технологисемпе усӑ курса тӳлевсӗр вӗрентӗҫ.
Центрта — 10 пӳлӗм. Вӗсенче хальхи йышши оборудовани вырнаҫтарнӑ.
Паян Кӳкеҫри ҫар ӗҫ комиссариачӗн ҫурчӗ ҫине асӑну хӑми вырнаҫтарнӑ. Ӑна Александр Кочурова, асӑннӑ районта ҫар ӗҫ комиссарӗ пулса чылай ҫул тӑрӑшнӑ ҫынна, сума суса хатӗрленӗ.
Асӑну хӑми вырнаҫтарни ҫинчен Шупашкар районӗнчи тӗп пульницӑн тӗп тухтӑрӗ Владимир Викторов Инстаграмра хыпарланӑ.
Александр Кочуров Кӳкеҫре чылай ҫул тӑрӑшрӗ. Малтан Шупашкар районӗнчи ҫар ӗҫ комиссариачӗ пулса, кайран пӗр вӑхӑт урӑх ҫӗрте тӑрӑшнӑ хыҫҫӑн каллех унта таврӑнчӗ. Вӑл вӑхӑта Шупашкар районӗнчи ҫар ӗҫ комиссариатне Сӗнтӗрвӑрри районӗпе пӗрлештернӗччӗ. Вӑл кӑҫалхи ҫул уйӑхӗн 15-мӗшӗнче пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ.
Александр Кочуров 1956 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Канашра ҫуралнӑ. Хусанти аслӑ танк училищинче вӗреннӗ. Германире ҫар службинче, унтан Афганистанра пулнӑ. 1982 ҫултанпа вӑл Чӑваш Енри ҫар ӗҫ комиссариачӗсенче тӑрӑшнӑ.
Авӑн уйӑхӗн 2-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче «Манаймастпӑр...» асӑну каҫӗ иртӗ. Ӑна Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артисчӗ, чӑваш халӑх артисчӗ, Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Республикин патшалӑх премийӗсен лауреачӗ Геннадий Большаков ҫуралнӑранпа 60 ҫул ҫитнине халаллӗҫ.
Мероприятире пултаруллӑ сцена ӑстине аса илӗҫ, Борис Чиндыков пьеси тӑрӑх лартнӑ «Ҫатан карта ҫинчи хура хӑмла ҫырли» спектакль видеоне кӑтартӗҫ. Ӗҫе синхрон мелӗпе вырӑсла куҫарса пырӗҫ. Иосиф ролӗнче – Геннадий Большаков.
Спектакль режиссёрӗ — СССР халӑх артисчӗ Валерий Яковлев, художникӗ — Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗ Валентин Федоров, композиторӗ — Чӑваш Республикин ӳнерӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Николай Казаков.
Астӑвӑм каҫӗ 18 сехетре пуҫланӗ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Хуракассинче асӑну комплексне уҫма хатӗрленеҫҫӗ. Ҫурла уйӑхӗн 18-мӗшӗнче яла Хурланакан амӑшӗн палӑкне илсе пырса вырнаҫтарса лартнӑ.
Унӑн авторӗ – чӑваш халӑх художникӗ Владимир Нагорнов. Палӑк 4 метр ҫӳллӗш.
Хуракассинчи шкулта пушар пулнӑранпа кӑҫалхи чӳк уйӑхӗн 5-мӗшӗнче 60 ҫул ҫитӗ. Хӑрушӑ инкекре 106 ачапа 4 вӗрентекен пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Пушар пирки чылай ҫул пӗлтермен, ун пирки шарлама юраман. Вӑхӑт иртсен те вырӑнтисен суранӗ тӳрленсе пӗтеймен, ҫухату чуна ыраттарнӑ. Асӑну комплексне туни леш тӗнчене сарӑмсӑр вилӗме пула ӑсаннисене асра тытнине пӗлтернӗ. Ӑна чӳк уйӑхӗн 5-мӗшӗнче уҫма палӑртнӑ.
+23.3 °C