Ӗнер, ака уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, Шупашкарти трактор тӑвакансен культура керменӗнче «Время первых» (чӑв. Пӗрремӗшсен вӑхӑчӗ) концерт иртнӗ. Ӑна пирӗн мухтавлӑ ентешӗмӗр Андриян Николаев лётчик-космонавт ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Ентешӗмӗр — тӗнчери виҫҫӗмӗш космонавт. Унӑн ячӗпе эпир тивӗҫлипе мӑнаҫланма пултаратпӑр. Вӑл орбитӑра скафандрсӑр пӗрремӗш хут ӗҫлесе пӑхнӑ, космосри ҫар сӑнавне хутшӑннӑ.
Концерта культура ҫуртӗнчи пултарулӑх коллективӗсем хутшӑннӑ. Вӗсем космос, авиаци тата паттӑрлӑх ҫинчен юрланӑ. Илемлӗ ташӑ тата хореографи номерӗсем хатӗрленӗ. Программа хӑнисем те пулнӑ. Вӗсем — «Каприс» халӑх вокал ансамблӗ тата «Мадригал» халӑх академи камера хорӗ.
Куславкка муниципаллӑ округӗнче Смолин вулавӗсем« ирттересси йӑлана кӗнӗ. Кӑҫалхи поэзи уявӗ Тӗмшерте вун пӗрремӗш хут янӑранӑ.
Поэтӑн мӑшӑрӗ Людмила Смолина «Контактра» пӗлтернӗ тӑрӑх,
пӗлтерӗшлӗ те асӑмлӑ пулӑм йӗркелӳҫисем — «Куславккасем» ентешлӗх тата Куславкка муниципаллӑ округӗн администрацийӗ.
«Шӑнчас поэчӗн пултарулӑхне халӑхра анлӑн сарас сӑваплӑ ӗҫе йӗркелекенсене чӗререн тав сӑмахӗ калассӑм килет. Чӑн малтан, паллах, Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутатне, «Куславккасем» ентешлӗх никӗслевҫине тата ертӳҫине Юрий Зорина асӑннӑ пулӑттӑм. «Смолин вулавӗсен» тилхепине ҫултан-ҫул пур кӑмӑлтан тытса пырать вӑл. Хӑй тавра яваплӑха туякан пиҫӗ те хастар, пуҫаруллӑ ҫынсене пуҫтарма мехел ҫитерчӗ», — тесе ҫырнӑ Людмила Смолина хӑйӗн страницинче.
Пуш уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Шупашкарти Трактор тӑвакансен культура керменӗнче тӗнчипе паллӑ космонавт, чӑваш ҫӗрӗн мухтавлӑ ывӑлӗ, Совет Союзӗн икӗ хут Геройӗ Андриян Николаев ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнине халалласа анлӑ меоприяти иртнӗ. Унта пухӑннисем А.Г. Николаев лётчик-космонавтӑн мемориал комплексӗн куҫса ҫӳрекен космонавтика музейӗпе кӑсӑкланса паллашнӑ.
Культура ҫурчӗн сцени ҫинче «53-мӗш студия» шкулти театр студийӗн «Встретимся на орбите» ӗҫне кӑтартнӑ. Ӑна Шупашкарти 53-мӗш вӑтам шкулта вӗренекенсем хатӗрленӗ.
Ачасен ӗҫӗ чӑваш ҫӗрӗн мухтавлӗ ывӑлӗн ачалӑхӗпе, ӗмӗчӗ, пурнӑҫӗ ҫинчен каласа кӑтартать.
Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче иртнӗ эрнере Алексей Талвире халалланӑ литература каҫӗ иртнӗ тата «Кивелми кӗнекесен авторӗ» курав уҫӑлнӑ.
Алексей Филиппович 1909 ҫулхи пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Пӑва уесӗнчи Аслӑ Патӑрьел вулӑсӗнчи Аслӑ Патӑрьелте (халӗ Патӑрьел муниципаллӑ округне кӗрет) ҫуралнӑ. Мускаври М. Ломоносов ячӗллӗ патшалӑх университетӗнче вӗреннӗ.
Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче вӑл взвод командирӗ, рота политрукӗ, «Комсомольская правда» хаҫат корреспонденчӗ пулнӑ. Кайран СССР халӑхӗсен тӗп издательствин чӑваш секцйӗнче, ВЛКСМ Теп комитетӗнче пропагандӑпа агитаци пайӗнче пичет инструкторӗнче, «Коммунизм ялавӗ» хаҫатӑн корреспондентӗнче, Чӑваш АССР Писательсен союзӗн правленийӗн писателӗнче ӗҫленӗ.
Алексей Талвир пултарулӑхӗнче Чӑваш Енри индустриализаци тӗп вырӑн йышӑннӑ. Ҫав вӑхӑтрах унӑн «Пӑва ҫулӗ ҫинче» повеҫӗ халӑхра уйрӑмах анлӑ сарӑлнӑ, ӑна темиҫе чӗлхепе куҫарса пичетленӗ.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче «Актуальные проблемы лексикографии, терминологии и теории перевода» (чӑв. Лексикографин, терминологин тата куҫару теорийӗн ҫивӗч ыйтӑвӗсем) пӗтӗм Раҫҫейри ӑслӑлӑхпа практика конференцине хутшӑннисен материалӗсен сборникӗ пичетленсе тухнӑ.
Асӑннӑ конференцие пӗлтӗрхи ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче ирттернӗ. Ӑна паллӑ чӑваш лексиографӗ Михаил Скворцов ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Кӗнеке паллӑ учёнӑй эткерлӗхӗпе кӑсӑкланакансемшӗн кӑсӑклӑ пуласса шанаҫҫӗ. Кӑларӑма институтӑн ӑслӑлӑх вулавӑшӗнче (вӑл Шупашкарти Мускав проспектӗнчи 29-мӗш ҫуртӑн 1-мӗш корпусӗнче вырнаҫнӑ) туянма пулать. Кӗнеке хакӗ — 287 тенкӗ.
Чӑваш Енри паллӑ ҫыравҫӑ, Чӑваш АССР тата Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Аркадий Лукин ҫуралнӑранпа паян, пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, 90 ҫул ҫитет. Ҫавна май Элӗкри тӗп вулавӑшра «Аркадий Лукин – чӑваш поэчӗ» поэзи сехечӗ иртнӗ. Аркадий Лукинӑн пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе библиотека ӗҫченӗсем паллаштарнӑ. Уяв каҫӗнче ентешӗн сӑввисемпе чӑваш композиторӗсем хайланӑ юрӑсем те янӑранӑ.
Аркадий Лукин Элӗк районӗнчи Лутра Пакӑш ялӗнче 1934 ҫулхи пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Шкул пӗтерсен район хаҫатӗнче ӗҫленӗ. Тӗп комсомол шкулӗнче журналистика курсӗнче тата СССР Писательсен союзӗн Аслӑ литература курсӗнче вӗреннӗ. Унтан Чӑваш кӗнеке издательствинче консультантра тата аслӑ редакторта, «Тӑван Атӑл» тата «Ялав» журналсенче ӗҫленӗ.
Пуш уйӑхӗн 7-мӗшӗнче РСФСР искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, РСФСР халӑх артисчӗ Борис Марков ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ.
Вӑл хальхи Элӗк муниципаллӑ округӗнчи Хитекушкӑнь ялӗнче 1924 ҫулта ҫуралнӑ. Чӑваш патшалӑх педагогика училищинче скрипкӑпа, гитарӑпа, мандолинӑпа тата балалайкӑпа выялма вӗреннӗ. 1945 ҫулта ӑна ГИТИСӑн Чӑваш актер студийӗн виҫҫӗмӗш курсне вӗренме илнӗ. 1947 ҫулта вӑл Чӑваш академи драма театрне ӗҫе илнӗ. Унта вӑл 1954 ҫулччен тӑрӑшнӑ.
1959 ҫулта Чӑваш академи драма театрӗн тата симфони оркестрӗн никӗсне тӗпе хурса Чӑваш патшалӑх музыкӑпа драма театрӗ (халӗ — Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗ) уҫӑлать. Ӑна пуҫарса яраканни тата пӗрремӗш илемлӗх ертӳҫи Борис Марков пулнӑ. 1960 ҫулта Фёдор Павловӑн «Шыварманьне» лартать. Вӑл — чӑвашсен пӗрремӗш опери.
Борисом Семенович 30 ытла опера, оперетта, музыка камичӗ лартнӑ.
Борис Семенович пурнӑҫран 1977 ҫулхи пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче уйрӑлса кайнӑ.
Шупашкарта ун ячӗпе урам хисепленет. Вӑл пурӑннӑ Ленин урамӗнчи 14-мӗш ҫурт ҫине асӑну хӑми вырнаҫтарнӑ. 2010 ҫулта Эле тӑрӑхӗнчи Тавӑтри вӑтам шкула ентешӗн ятне панӑ.
Чӑваш АССР тава тивӗҫлӗ артисчӗ Нестор Виноградов ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнӗ.
Вӑл Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ӗҫленӗ. Унпа пӗрле тӑрӑшнисем аса илнӗ тӑрӑх, артист пултарулӑхне хаклакансем ӑна урамра, театрта ӗҫченӗсем кӗрсе ҫӳремелли алӑк патӗнче, чечек ҫыххипе кӗтсе илнӗ, вӑл вылянӑ рольсене кӑмӑлтан йышӑннӑ.
Пулас артист Етӗрне уесӗнчи (кайран Муркаш районне кӗнӗ) Тивӗш ялӗнче 1909 ҫулхи пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче ҫуралнӑ. 1927 ҫулта Чӑваш театрӗ ҫумӗнчи театр студине вӗренме кӗнӗ. Ҫартан таврӑнсан хальхи ГИТИСра (ун чухне Театр ӳнерӗн тӗп техникумӗ шутланнӑ) вӗреннӗ.
Нестор Виноградовӑн театрти пӗрремӗш ролӗ – Пётр Осиповӑн «Ылханнӑ йӑх» спектаклӗнчи Максим сӑнарӗ. Пётр Осиповӑн «Икӗ каччӑн пӗр шухӑш», «Трахом юрри», «Кушар», «Айтар» пьесисемпе лартнӑ ӗҫсенче каярах вӑл тӗп рольсене калӑпланӑ Театрта ӗҫленӗ ҫулсенче ӑна 100 ытла сӑнар шанса панӑ.
Нестор Петрович 1995 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 29-мӗшӗнче пурнӑҫран уйӑлса кайнӑ. Ӑна Шупашкарти Мухтав аллейинче пытарнӑ.
Пуш уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Ӗпхӳ хулин П. Миронов ячӗллӗ Чӑваш вырсарни шкулӗнче иртнӗ регионсем хушшинчи «Тарасов вулӑвӗсем» наукӑпа методика семинарине Чӑваш делегацийӗ те хутшӑннӑ.
Унта Чӑваш наци ӑслӑлӑхпа ӳнер академийӗн хастарӗсем, Лидия Филиппова ҫыравҫӑ пулнӑ.
Аса илтерер: Ӗпхӳри П.М. Миронов ячӗллӗ Чӑваш вырсарни шкулӗн ертӳҫи пулнӑ Иван Тарасов 2023 ҫулхи утӑ уйӑхӗнче пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑччӗ. Иван Григорьевич Пушкӑртстанри Кӑрмаскал районӗнче ҫуралса ӳснӗ, чӑваш халӑхӗшӗн ырми-канми тӑрӑшнӑ. Иван Тарасов чӑваш телекӑларӑмӗсене ертсе пынипе паллӑ. Вӑл «Ентешсем» тата «Еткерлӗх» ҫутӗҫ программисен, ҫавӑн пекех 350 ытла кӑларӑм авторӗ.
Кӑвар чӗреллӗ поэтӑмӑр Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа кӑҫал 125 ҫул ҫитет. «Хастар» пӗрлешӗвӗ пуҫарнипе Трак тӑрӑхӗнче Ҫеҫпӗл кунӗ иртнӗ.
Сӑмах май каласан, сӑвӑҫӑн амӑшӗ Агафия Николаевна ҫав тӑрӑхра ҫуралса ӳснӗ. Краеведени музейӗн ертӳҫи Валентина Тихонова пухӑннисене «Поэт амӑшӗн шӑпи» хайлавпа паллаштарнӑ. Шкул ачисемпе культура ӗҫченӗсем вара Ҫеҫпӗл сӑввисене пӑхмасӑр каланӑ. «Чӑвашкино» студи ӳкернӗ «Тӗрӗслӗх ҫутаттӑр Ҫеҫпӗлӗн ятне» документлӑ фильма кӑтартнӑ. Фильм авторӗ — Алексей Енейкин.
+6.3 °C