Шупашкар хула кунне Мускаври тӗрлӗ эстрада ушкӑнӗсем ҫулсеренех килеҫҫӗ. Кӑҫал та ҫаплах пулӗ.

Go2volga.ru сайтра хула кунӗн ҫуралнӑ кунне палӑртма малтанласа хатӗрленӗ программӑна лартса хунӑ. Унта ҫырнине ӗненсен, Шупашкарӑн ҫуралнӑ кунӗнче кӑҫал «Иванушки International» ушкӑн килмелле. Вӗсем ҫурла уйӑхӗн 19-мӗшӗнче 21 сехетре Хӗрлӗ лапамри концерт лартмалла.

Пӗлтӗр пирӗн республикӑн тӗп хулине «Браво» ушкӑн килнӗччӗ. Аса илтерер, кам килессине ун чухне онлайн-сасӑлав ирттерсе палӑртнӑччӗ. Сасӑлав утӑ уйӑхӗн 25-30-мӗшӗсенче ирттернӗччӗ. Хула ҫыннисене 8 артистран е ушкӑнран пӗрне суйлама ирӗк панӑччӗ: «Серебро», «Иванушки International», «УмаТурман», «Браво», «На-На» ушкӑнсем тата Вера Брежнева, Стас Пьеха, Анита Цой юрӑҫсем.

Кӑҫалхи юпа уйӑхӗн 6-12-мӗшӗсенче Сочи хулинче «Пӗтӗм Раҫҫей» фестиваль иртӗ. Ӑна РФ Журналистсен союзне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Шучӗпе 22-мӗш хут йӗркелекен фестивале хамӑр ҫӗршыври журналистсемпе пӗрлех чикӗ леш енчисем пухӑнӗҫ. Пӗр-пӗринпе тӗл пулса калаҫма май паракан, ыттисен опычӗпе паллаштаракан мероприятире политиксем, ӑсчахсем, культура ӗҫченӗсем эксперт евӗр тухса калаҫассине пӗлтереҫҫӗ.

Ҫӗршыври паллӑ публицистсем лекцисем вулӗҫ, ӑсталӑх сехечӗсем ирттерӗҫ. МИХсен ҫӗнӗ проекчӗсене те хӑтлӗҫ.

Пӗр ҫынлӑ номерте пӗччен пурӑнас тесен журналистсен 31800 тенкӗ тӳлемелле, икӗ вырӑнлишӗн — 21 пин. Ача-пӑчапа та пыма чармӗҫ. Вунӑ ҫулчченхи пӗр ачашӑн талӑкне 1200 тенкӗ хушса тӳлемелле, 10 ҫултан аслисемшӗн — 2300 тенкӗ. Фестивале хутшӑнакансен унсӑр пуҫне хӑйсемшӗн аккредитаци тӳлевне — 5 пин тенкӗ — кӑларса хумалла. Кунне виҫӗ хутчен апатланни пурӑннин хакне кӗрет.

Чӑваш Енӗн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, культурӑпа ӳнер тытӑмӗнче вӗренекенсене республика Элтеперӗн ятӗнчен стипенди пама ҫырусем йышӑнаҫҫӗ. Вӗсене ҫурла уйӑхӗн 10--мӗшӗнче 12 сехетрен кая юлмасӑр Чӑваш Енӗн патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче йышӑнаҫҫӗ.

Асӑннӑ сферӑн организацийсенче вӗрекнекенсене 400-шер (Культура министерствин сайтӗнчи хыпарта ҫапла ҫырначчӗ) тенкӗшер 5 стипенди тивӗҫӗ.

Укҫана тивӗҫес текенсен этемлӗхне те (чӑнах-чӑнах («обладающим высокими гражданскими качествами» тенӗ), пултарулӑхне те, вӗренӳре епле ӗлкӗрсе пынине те шута илӗҫ. Тата вӗсен лайӑх вӗренсе пымалла, тӗрлӗ конкурса, олимпиадӑна, турнира, смотра хутшӑнмалла.

Иртнӗ уйӑхра Иркутск облаҫӗнчи «Байкал-Трек» кану базинче «Этноподиум на Байкале» (чӑв. Байкал ҫинчи этноподиум) пӗтӗм тӗнчери фестиваль иртнӗ. Юбилейлӑ, вуннӑмӗш, мероприятие чӑвашсем те хутшӑннӑ. Асӑннӑ тӑрӑхри чӑвашсен «Юлташ» наципе культура автономийӗ йыхравланипе ҫавӑнта художество промыслисен «Паха тӗрӗ» фирми ҫитнӗ. Унччен вӑл ҫав фестивале хутшӑнса курман.

Фестивале Раҫҫейри, Казахстанри, Кӑркӑстанри тата Монголинчи 150 ытла ҫын хутшӑннӑ. Вӗсем — паллӑ та ятлӑ-сумлӑ дизайнерсем, ӑслӑлӑх ӗҫченӗсем, ӳнерҫӗсем. «Этноподиумӑн» эксперт канашӗн ертӳҫи пулма мода историкне, Мускаври Лидия Соколова-Сербскаяна ҫирӗплетнӗ.

«Паха тӗрӗ» фирмӑн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Маргарита Павлова «Времен связующая нить» (чӑв. Вӑхӑта ҫыхӑнтаракан ҫип) конференцире чӑваш тӗррине упраса хӑварас енпе ӗҫлени ҫинчен каласа кӑтартнӑ.

«Этностиль в современном костюме» (чӑв. Хальхи тумтирти этностиль) номинацире «Паха тӗрӗ» фирма I степеньлӗ лауреат ятне тивӗҫнӗ.

Чӑваш Енӗн тӗп хулинче хӗрлӗ ҫӳҫлисем парада тухӗҫ. Ҫурла уйӑхӗн 18-мӗшӗнчи мероприятие Шупашкар кунӗн черетлӗ ҫуралнӑ кунне тата хулари Мускав районӗ 45 ҫул тултарнине халалланӑ. Уява Шупашкар хула администрацийӗ «Амазания» паркра ирттерет.

Аттракционсен хулинче «ВарВаренье» ҫуллахи фестиваль йӗркеленӗ май унта тӗрлӗ апат-ҫимӗҫпе сӑйлӗҫ. Мускав кӗперне тума пуҫланӑ вӑхӑтпа сӑн ӳкерчӗксен куравӗнче паллашма май килӗ. Фотоӗҫсене парка кӗнӗ ҫӗрте вырнаҫтарӗҫ.

«Тӗнчене йӑлтӑрккарах тӑвар!» фестивале хӗрлӗ ҫӳҫлисене йыхравлаҫҫӗ. Вӗсене пуян программӑпа илӗртеҫҫӗ ҫеҫ мар, хавхалантарассине пӗлтереҫҫӗ. Хастарсене «Чи вӑрӑм хӗрлӗ ҫӳҫ», «Чи кӑтра хӗрлӗ ҫӳҫ», «Чи «хӗрлӗ» хӗрлӗ ҫӳҫ» тата ытти номинацире чыслӗҫ.

Пуҫласа ирттерекен ял уявне тивӗҫлипех хатӗрленсе шӑмалаксем чылай курӑмлӑ ӗҫ туса ирттернӗ. Шӑматкун вара, уяв умӗн, вӗсене «уҫса тухрӗҫ». Халӗ яла кӗнӗ ҫӗрте питӗ хитре Укӑлча юпи кӗтсе илет Шӑмалак ывӑлӗ-хӗрӗпе хӑнисене. Салтака каякан ҫамрӑксене ӑсатнӑ чухне пурте унта тӑрса сӑн ӳкерӗнмелле пултӑр, теҫҫӗ ҫак илеме ӑсталанӑ Александр Усановпа Владислав Николаев.

Шкул патӗнче «Ман юратнӑ Шӑмалак» — «Шемалаково — любовь моя» паллӑна вырнаҫтарнӑ. Яла килекен кашни ҫын, ватти-вӗтти — хуласенче пурӑнакансем уйрӑмах — пӑхса савӑнса, мӑнаҫланса ирттӗр ҫак илеме курса. Чылай вырӑнта лартаҫҫӗ ҫакнашкал япаласене, анчах та шӑмалаксем пек чӑвашла ҫырнине курманччӗ-ха.

Лавккасем патӗнче кивӗ сӑнӳкерчӗксен стенчӗсене вырнаҫтарнӑ. «Паллах, ку пуҫламӑшӗ ҫеҫ, ал айӗнче мӗн пуррипе усӑ курса ӑсталанӑскер, малашне эпир ӑна сылтӑмалла, сулахаялла тата та тӑсӑпӑр», — ӑнлантарать стендсене тума хастар хутшӑннӑ Федор Чернов.

«2-мӗш пилӗкҫуллӑх», Ӗҫлӗх Хӗрлӗ Ялав орденлӑ «Слава», «Свобода» хуҫалӑхсен ертӳҫи пулнӑ, РСФСР тата Чӑваш АССР Ял хуҫалӑхӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Ленин, Октябрь Революцийӗ, Ӗҫлӗх Хӗрлӗ Ялавӗ тата ытти орденпа медальсен кавалерӗ Иван Яковлевич Денисов пурӑннӑ ҫурт ҫине вырнаҫтарнӑ Асӑнупа хисеп хӑмине те уҫрӗҫ ҫак кун.

Малалла...

Францири чӗлхеҫӗ Чӑваш Республикинчи Куславкка районӗнчи Пушкӑрт ялне экспедицие килӗ. Пӗччен мар, студентсемпе.

Чӑваш халлапӗсен чӗлхин тӗпчевҫи, Францире пурӑнакан Татьяна Никитина нумаях пулмасть Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӑслӑлӑх архивӗнч епулнӑ. Францири Ӑслӑлӑх тӗпчевӗсем ирттерекен наци институтӗнче тӑрӑшаканскер вырӑсла, хрантсусла пӗлет. Хӗрарӑм-тӗпчевҫӗ Чӑвашла та вӗренесшӗн иккен. Татьяна Никитина чӑваш халӑх сӑмахлӑхӗпе – халапсемпе – кӑсӑкланнӑ май вӗсене чӗлхе енчен тӗпчесшӗн.

Чӑваш Ене тӗпчевҫӗ Питӗрти экономикӑн аслӑ институчӗн танлаштаруллӑ лингвистикӑпа литературоведени уйрӑмӗн студенчӗсемпе ҫитессине Тутарстанри чӑвашсен «Сувар» хаҫачӗ пӗлтернӗ.

Татьяна — Етӗрне районӗнчен Питӗре тухса кайнӑ чӑваш арҫыннин хӗрӗ.

Пӗтӗм Раҫҫейри ХХ Шукшин кинофестивалӗнче Елена Рябцеван «Юман» фильмне дипломпа хавхалантарнӑ. Кӗске метражлӑ ӗҫе «За успешную реализацию проекта-победителя Всероссийского питчинга дебютантов» (чӑв. Дебютантсен Пӗтӗм Раҫҫерйи питчингӗнче проекта ӑнӑҫлӑ пурнӑҫӑ кӗртнӗшӗн) хакланӑ.

Илемлӗ фильмӑн режиссерӗ куракансене тата кинофестивалӗн тӳрисене: Нина Ромодановскаяна, Нина Кочеляевӑна, Дмитрий Шарабарина, Василий Романова тав тунӑ.

Иван Яковлев ҫуралнӑ ялта, Тутарстанри Теччӗ районӗнчи Кӑнна Кушки ялӗнче, аслӑ вӗрентекенӗмӗр ячӗллӗ парк уҫасшӑн. Ҫак ӗмӗтпе Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Эдуард Бахмисов пӗлтӗр ҫунатланнӑ. Халӗ Кӑнна Кушкинче ҫӗнӗ проекта хута ярассипе тӑрӑшаҫҫӗ.

«Хыпар» хаҫата Эдурад Бахмисов пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл Теччӗ районӗнчи «кашни яла ҫитсе курма» тӗв тунӑ хыҫҫӑн машинӑпа икӗ кун ҫӳренӗ, унтах ҫӗр каҫнӑ. «Савӑнмаллине те куртӑм, анчах чылай ялта пушӑ ҫурт йышлине асӑрхарӑм. Юхӑннисем те, ишӗлсе аннисем те пур. Ҫакӑ пӗлтӗр пулчӗ. Чӑваш ялӗсем пӗтес хӑрушлӑх пур. Вӗсен ячӗсем архивсемсӗр пуҫне ниҫта та ҫырӑнса юлман. Ара, хӑй вӑхӑтӗнче Иван Яковлев ҫав ялсем тӑрӑх та ҫӳренӗ-тӗр, шкулсем те уҫнӑ пулӗ. Ҫапла майпа Аслӑ вӗрентӳҫӗн ялӗнче ун ячӗллӗ парк тӑвас шухӑш ҫуралчӗ», — ӑнлантарнӑ Эдурад Бахмисов Надежда Смирнова журналиста.

Парка Кӑнна Кушкинчи шкулпа Иван Яковлевӑн музейӗн территорийӗнче тума пуҫланӑ та ӗнтӗ. Ҫак ӗҫре вырӑнти халӑх та, культура ӗҫченӗсем те, Чӑваш Енӗн культура министрӗ Константин Яковлев та пулӑшаҫҫӗ иккен.

Чӑваш кӗнеке издательствинче кун ҫути курнӑ Марина Карягинӑн «Ҫӑкӑрпа сахӑр» ятлӑ кӗнеки пичетленнӗ. Ҫӗнӗ кӑларӑм пирки Любовь Левацкая пӗлтернӗ тӑрӑх, унта калавсемпе сӑвӑсем кӗнӗ. Кӑларӑм алҫырӑвӗ ачасемпе ҫамрӑксем валли чӑвашла ҫырнӑ произведенисен 2017 ҫулхи конкурсӗнче ҫӗнтернӗ.

«Хайлавсенчи тӗп сӑнарсем – ял ачисем. Кичем ларма вӑхӑт пур тетӗр-и вӗсен? Ак, сӑмахран, «Ӑҫтиҫук» хайлавра Шупашкар йытти, Бонита ятлӑскер, тем мыскари те кӑтартать асли вырӑнне юлнӑ пӗчӗк кил хуҫине: «...Пирвайхи кунах пӗтӗм сӗтел-пукан урисене хӑнтӑр пек кӑшласа пӗтерчӗ... Йӑпӑртлӑха кӑна тухрӑм – пӳрт тулли тӗк вӗҫет, маччаран лӑпӑс-лӑпӑс юр ҫӑвать тейӗн.

Тепӗр хайлавра тата ял ачисем вун пӗрӗн пӗрле пуҫтарӑнса яла куҫса килнӗ учитель ҫемйи патне кайса килме шутлаҫҫӗ – тем тесен те хуларан килнӗскерсен кучченеҫӗ тутлӑрах пулмалла. Ҫавна тутанса пӑхасчӗ тесе васкаҫҫӗ шӑпӑрлансем Аялти каса. «Чуччу сикни» тата «Уяв парни» калавсенчи сӑнарсем ку йывӑрлӑха хӑйне евӗр татса параҫҫӗ. Чи кирли вара – аслисем хирӗҫ ан пулччӑр», — хаклать ӗҫсене Л. Левацкая.