Ӗмӗрхи чикӗ урлӑ каҫнӑ Япони гражданӗсен шучӗ паян 92 139 ҫынна ҫитет. 1970 ҫултанпа кунашкал хисеп пулман. Кӑмӑла ҫӗклекен статистикӑна наци Минздравӗ ҫирӗплетнӗ. Авӑн уйӑхӗн 19-мӗшӗнче ҫӗршывра Ваттисене сума сумалли куна паллӑ тӑвасси йӑлана кӗнӗ.
2023 ҫул хушшинче ҫӗр ҫулхи юбилее уявланӑ ҫынсен шучӗ 1 428 ӳснӗ, вӑл шутра 88,5 процент — хӗрарӑмсем.
Чи ватӑ хӗрарӑм хисеплӗ ята 116 ҫулхи Фуса Тацуми тивӗҫнӗ. Чи ватӑ арҫын ҫак планета ҫинче Хӗвел тавра 111 хут ҫаврӑнма пултарнӑ. Унӑн ячӗ — Гисабуро Сонобэ.
Палӑртса хӑвармалла, нумай пурӑнакансен шучӗпе рекорда Хӗвел хӑпаракан ҫӗршыв ҫур ӗмӗр ытла хушши ҫӗнетсе пырать, ҫапах та унашкал граждансен шучӗ 90 пин кӑтарту урлӑ каҫни — пӗрремӗш хут.
Ҫӗршывра нумай пурӑнакансен йышӗн статистикине 1963 ҫулта шута илме тытӑннӑ. Ун чухне ҫӗр ҫул урлӑ каҫнисен шучӗ 163 граждан кӑна пулнӑ.
Угандӑри Хабиб Нсиконнене ятлӑ 43 ҫулти бизнесмен тӳрех ҫичӗ хӗрарӑма качча илнӗ (вӗсенчен иккӗшӗ пӗр-пӗрин йӑмӑкӗсем пулаҫҫӗ). Ҫав вӑхӑтрах, The Jerusalem Post ҫырнӑ тӑрӑх, арҫын ҫакӑнпа лӑпланасшӑн мар.
Мероприятие хатӗрленесси Нсиконнене савнийӗсем фургон ҫине ларса пурте пӗрле илем салонне кайнинчен пуҫланнӑ, хӑнисем вара 40 машинӑпа тата 30 мотоциклпа — мӑшӑрлану церемонине иртекен вырӑна ҫитнӗ.
Йӑла-йӗркене ирттернӗ хыҫҫӑн (унта икӗ Аиша, Рашида, Фатума, Шанифа, Мариам, Зайна тата Хабиб пӗр-пӗрин юратӑвне шанчӑклӑ упрасси пирки тупа тунӑ) мӑшӑр бода-бода ҫинче (Хӗвелтухӑҫ Африкӑри икӗ кустӑрмаллӑ велосипед е мотоцикл таксийӗ) савӑнӑҫлӑ шествие кайнӑ.
Нсиконнене нумай арӑмлӑх йӑли-йӗркине пӑхӑнакан ҫемьере ҫуралнӑ. Каччӑ каланӑ тӑрӑх, унӑн аслашшӗн ултӑ арӑм пулнӑ, ашшӗн — тӑваттӑ. Арҫын кашни арӑмне чунтан юратнине каласа панӑ, ҫапах та малашне вӗсен ҫемйинче тата темиҫе хӗрарӑм хушӑнма пултарнине палӑртнӑ.
Тата мӗн паллӑ
Угандӑра темиҫе арӑмпа пурӑнма чару ҫук, ҫавна пула чылай ҫемьере ытларах чухне нумай ача ӳсет. Угандӑри 2014 ҫулхи халӑх ҫыравӗпе килӗшӳллӗн, 18 ҫул тултарнӑ тата аслӑрах хӗрарӑмсен 8,3 яхӑн проценчӗ е мӑшӑрланнӑ е полигамлӑ хутшӑнусенче тӑраҫҫӗ.
Ливин Хӗрлӗ Ҫурма Уйӑхӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Вӑтаҫӗр тинӗсӗнче ҫил-тӑвӑл алхаснӑ хыҫҫӑн 11 000 яхӑн ҫын вилнӗ, тепӗр 20 пине яхӑшӗ хыпарсӑр ҫухалнӑ. Асар-писер ҫанталӑк пӗвесене аркатнӑ, ҫыран хӗррине тӗппипех ҫӗмӗрсе тӑкнӑ.
Даниэль ятлӑ шторм Африкӑн ҫурҫӗр пайӗнче вырнаҫнӑ ҫӗршыва вырсарникун ҫӗрле хупӑрласа илнӗ, темиҫе сехет иртсен Вади Дерна юханшыв ҫинчи икӗ пӗве ҫутҫанталӑк вӑйне чӑтайман, ишӗлнӗ. Пуринчен ытла Дерна ятлӑ портлӑ хула сиенленнӗ, унта 90 000 яхӑн ҫын пурӑнать.
11 000 вилнӗ ҫынсӑр пуҫне темиҫе пин ҫынна тинӗселле юхтарса кайни ҫинчен те пӗлтереҫҫӗ, вӗсен шӑпи паллӑ мар. Аль-Байда медицина центрӗн директорӗ The Guardian хаҫата пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫутҫанталӑк пулӑмӗ мӗнпурӗ 20 пин ҫын пурнӑҫне татма пултарнӑ.
ПНО тӗп секретарӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗршывра ҫутҫанталӑк инкек кӑларса тӑратма пултарасси пирки вӑхӑтлӑ систерме пултаракан системӑсем пулнӑ пулсан инкек масштабӗ пӗчӗкрех пулӗччӗ. Ливи парламенчӗн председателӗ пӗлтернӗ тӑрӑх вара правительство катастрофӑна сирсе ярас тӗлӗшпе мӗн тума пултарнине пурне те тунӑ.
Дерна тата Бенгази хулисене юсаса ҫӗнетме патшалӑх 2 млрд динар (412 миллион АПШ долларӗ) уйӑрма палӑртать.
Ырӑ сунса кӗтетпӗр Кубер-Педине! / © iz.ru
Унччен сире Австралири Херальтон хулапа паллаштарнӑччӗ. Паян черетлӗ хула ҫинчен — Кубер-Педи ятли ҫинчен — каласа парасшӑн. Хальхинче сире куҫарнӑ статья кӗтет.
Австрали пушхирӗ питӗ кичем, унӑн сӑнӗ пӗр евӗрлӗ. Ӳкерчӗксенче кӑна ун тӑрӑх тӗлӗнмелле кенгуру сиккелесе ҫӳрет, сумкӑллӑ каюрасем шӑтӑк чаваҫҫӗ. Чӑннипе вара, вӑл шӑрӑхпа ҫуркаланса пӗтнӗ хӗрлӗ сӑнлӑ ҫӗр, ун ҫийӗн пӗлӗтсӗр тӳпенелле йывӑр ӑрша хумӗсем ҫӗкленеҫҫӗ. Таврара ҫӗр-ҫӗр километрта пӗр чӗрӗ чун та тупаймӑр. Мӗншӗн тесен сывлӑш температури ҫӗр ҫийӗнче +40° таран хӗрнӗ чухне кунта ни ҫын, ни чӗрчун пурӑнма пултараймасть.
Австралири пушхир / © iz.ru
Кӑнтӑрти Австрали тӑрӑх вӗҫӗ-хӗррисӗр, пӗр евӗрлӗ сарӑ-хӗрлӗ пейзажсем хушшинче, ҫӳренӗ май ҫӗр ҫийӗнче этем пӗвӗ ҫӳллӗш хатӗрленӗ тирпейлӗ тӗмескесене асӑрхама пулать. Вӗсене, паллах, алӑпа ӑсталанӑ, ҫывӑхарах пырсан, ҫакна чӑннипе ӗненетӗн.
Марокко ШӖМ-ӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗр чӗтренӗвне пула вилнисен шучӗ хальхи вӑхӑтра 632 ҫынпа танлашать.
7 баллӑ магнитудӑпа ҫӗр чӗтренни Мароккон темиҫе провинцине пырса тивнӗ. Эпицентр 10 ҫх тарӑнӑшӗнче, Марракеш хулинчен кӑнтӑр-анӑҫалла 77 ҫухрӑмра вырнаҫнӑ пулнӑ. Вырӑнти МИХсем пӗлтернӗ тӑрӑх ҫӗр чӗтренӗвӗ вырӑнти вӑхӑтпа эрнекун, авӑнӑн 8-мӗшӗнче, 23:00 сехетре пуҫланнӑ, вӑл темиҫе минута тӑсӑлнӑ.
Хӑрушӑ пӑтӑрмах лаптӑкӗ Мароккори чылай провинцине сарӑлнӑ: Эль-Хауз, Марракеш, Уарзазат, Азиляль, Шишауа тата Тарудант. Пӗрремӗш асӑннӑ провинцинче хальхи вӑхӑтра чи нумай ҫын вилнӗ — 290 ҫын. Тарудантра 190 ҫын пурнӑҫӗ татӑлнӑ, Шишауара 89 ҫын вилнӗ, Уарзазатра 30 ҫын вилнине палӑртнӑ. Марракешра ҫак трагеди 13 ҫын пурнӑҫне татнӑ.
Ҫӗр чӗтреннине пула пурнӑҫран уйрӑлнисемсӗр пуҫне шар куракансем те пур. ШӖМ пӗлтернӗ тӑрӑх вӗсен шучӗ 300 яхӑн ҫын шутланать. Марракешӑн историллӗ пайӗ кӑштах сиенленнӗ. Раҫҫей дипмиссийӗн элчисем пӗлтернӗ тӑрӑх, шар курнисемпе вилнисен хушшинче РФ гражданӗсем ҫук.
Вырӑнти МИХсем палӑртнӑ тӑрӑх, ҫӗр чӗтренни кӳршӗри Алжирта та палӑрнӑ, анчах та унта ҫакӑ нимӗнле сиен те кӳмен, вырӑнти ҫынсене амантман.
Британири GABA Labs лаборатори синтезласа хатӗрленӗ Alcarelle ятлӑ алкоголь хатӗрлессипе ӗҫлет. Вӑл чуна кантарать, анчах ҫав вӑхӑтрах мухмӑрпа тата ытти енӗпе аптӑратмасть.
Алькареллӗн тути ҫук, ӑна ытти шӗвексене ӳсӗртессине вӑйлӑлатас тӗллевпе, анчах ҫав хушӑрах ҫынна мухмӑрпа тата ытти япӑх эффектсенчен хӑтармашкӑн, хушма пулать.
«Эрех-сӑра пуҫ мимине лайӑх енчен те япӑх енчен те витӗм кӳнине эпир пит аван пӗлетпӗр. Ҫак пулӑмсене хӑш рецепторсем хутшӑнни те пире паллӑ. Эсир пуҫ миминчи кирлӗ пайӗсене ҫеҫ витӗм кӳрсен япӑх эффектсем пулмӗҫ», — каласа панӑ Дэвид Натт доктор.
Синтезланӑ алкоголе хатӗрлекенсем вӑл сутлӑха 2026 ҫул тӗлне лекессе шанаҫҫӗ. Тӗрӗссипе ку шӗвеке хатӗрлеме тахҫанах пуҫӑннӑ, анчах тӗрӗслекен органсем чарса тӑнӑран ӑна ырласси хӑвӑрт пымасть.
Китайра 25 ҫултан кӗҫӗнрех кинсене ытларах ҫуратчӑр тесе укҫан пулӑшӗҫ.
Чаншань уесӗнче ҫамрӑк мӑшӑрсене, качча тухакан хӗр 25 ҫултан кӗҫӗнрех пулсан, пӗр пин юань (13,3 пин тенке яхӑн) тӳлӗҫ. Sky News ҫырнӑ тӑрӑх, ҫапла майпа ҫамрӑксене ҫемье ҫавӑрса ача ҫуратма хавхалантарасшӑн.
2022 ҫулта Китайра пурӗ 6,8 миллион ҫӗнӗ мӑшӑр регистрациленӗ — 1986 ҫултанпа кунашкал пӗчӗк кӑтарту пулман. Хӗрарӑмсенчен чылайӑшӗ карьера тӑвас тесе тата ача-пӑча пӑхса ӳстерме нумай тӑкаклама тивнӗрен ачаллӑ пуласшӑн мар.
Ҫав вӑхӑтрах ҫӗршывра вӗлтрен кайӑксене те ырламаҫҫӗ. Урӑхла каласан, туйсен шучӗ чакни ачасем сахалрах ҫурални ҫине те тӳрремӗн витӗм кӳрет.
Китайри Фуцзянь провинцинче пурӑнакан хӗрарӑм, iPhone 14 Plus вӑрлама шут тытса, смартфона вӑрласа каясран лавккари сӗтелпе кӑкарнӑ троса кӑшласа татнӑ.
Ҫакӑн пек хӑйне евӗрлӗ вӑрламалли меслет видеосӑнав камерине лекрӗ: видео ҫинче вӑрӑ малтан трос ҫирӗплӗхне тӗрӗслесе пӗр-икӗ хутчен ҫыртса пӑхнӑ, унтан, никам та сӑнаманнине курсан, ӑна кӗппипех кӑшласа татнӑ. Ҫакӑн хыҫҫӑн, South China Morning Post ҫырнӑ тӑрӑх, китаянка смартфона сумкӑна пуҫтарса чикнӗ те лавккаран тухса кайнӑ.
Ҫапах та вӑрӑна лавккаран тухса кайсан ҫур сехетрен ярса тытнӑ. Йӗрке хуралҫисем ӑна 7 пин юаньлӗх сиен кӳнӗшӗн айӑплама йышӑннӑ, ку вӑл пирӗннипе шутласа 95 пин тенке яхӑн.
Усал шухӑшлӑ хӗрарӑм хӑй каласа панӑ тӑрӑх, йӗркене ҫакӑн пек пӑсма ӑна ҫӗнӗ iPhone туянас ӗмӗт хӗтӗртнӗ, анчах та ҫак хаклӑ япалана туянма унӑн укҫи пулман имӗш.
Исланди ҫыранӗсенчен инҫе мар вырнаҫнӑ Тридрангар маяк Атлантика океанӗн хумхануллӑ шывӗ ҫийӗнче хӗрӗх метра яхӑн ҫӳллӗшре ларать. Ҫак тӗнче хӗрринчи цивилизацин тӗпренчӗкӗ пек улах вырӑна шутласа кӑларма та йывӑр пулӗ, вӑл чӑнкӑ чул сӑрт ҫинче вырнаҫнӑ, ун тӑрринчен тӗлӗнмелле тавралӑха сӑнама май пур.
Маяк пӗр-пӗринпе юнашар тӑракан виҫӗ чӑнкӑ чул сӑртсен чи ҫӳлли ҫинче вырнаҫнӑ. Пӗр енчен пӑхсан ҫак Háidrangur ятлӑ хысак питӗ шӗвӗр пек туйӑнать, анчах чӑннипе унӑн тӑрри самай лаптак та сарлака. Унта вертолетпа ҫеҫ ҫитме май пур. Утрав ҫине вӗҫме чи малтанах уяр та пӗлӗтсӗр ҫанталӑк кирлӗ. Исландире вара ку сайра хутра кӑна пулать.
Исланди ҫыранӗсем патӗнче вырнаҫнӑ Вестман утравӗ ҫинче Тридрангар маяка 1939 ҫулта туса лартнӑ. Вӑл вӑхӑтра вертолетсемпе усӑ курма тытӑнайман-ха, ҫавӑнпа та океан варринче тӑракан чӑнкӑ чул сӑрт ҫинче ӑна тӑвасси ҫав тери йывӑр ӗҫ шутланнӑ.
«Чи малтанах пирӗн чул ту тӑррине ҫул хывмаллаччӗ. Ку тӗлӗшпе пире Вестманнаэйяр утравӗсенчи ӑста скалолазсем пулӑшрӗҫ.
Чӑваш Енре пурӑнакансем планетӑсен парадне курайӗҫ. Кун пирки Телеграмри каналсенчен пӗринче, «Чебоксары в курсе» ятлинче, пӗлтернӗ.
Унта хыпарланӑ тӑрӑх, асӑннӑ пулӑм — питех те сайра-хура пулаканскер. Тата тӗрӗсрех каласан, 20 ҫулта пӗрре.
Планетӑсем парада ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче тӑрса тухӗҫ. Тӑрса мар-ха. Парада тӑнӑн йӗркипе курӑнӗҫ.
Пӗр йӗр ҫинче ҫав кун Сатурн, Нептун, Юпитер, Меркурий тата Уран курӑнӗ.
Ҫутҫанталӑкри сайра тӗл пулакан пулӑма асӑрхас тесен ятарлӑ хатӗр кирлӗ мар. Планетӑсен парадне нимсӗрех курма май килӗ. Пӑхма манса каймалла мар кӑна.
+6.3 °C