Ҫӗнӗ Шупашкарти 10-мӗш шкула ТЭЦ-1 предприятире ӗҫленӗ, Совет Союзӗн Паттӑрӗн Михаил Кузнецовӑн ятне панӑ. Хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Олег Бирюков кун тӗлӗшпе постановление алӑ пуснӑ.

Михаил Кузнецов 1923 ҫулта Чулхула облаҫӗнчи Иккӗмӗш Кузнецово ялӗнче ҫуралнӑ. 1942 ҫулта ӑна Хӗрлӗ ҫара илнӗ, Сталинград ҫапӑҫӑвне хутшӑннӑ, Украинӑна, Польшӑна ирӗке кӑларнӑ ҫӗрте пулнӑ. Пилӗк хут аманнӑ.

Фронтовик Одер юханшыв хӗрринче палӑрнӑ. Паттӑрлӑхне кура ӑна Совет Союзӗн Паттӑрӗ ятне панӑ. Вӑрҫӑ хыҫҫӑн вӑл Шупашкарта пурӑннӑ, 1954 ҫулта ТЭЦ-1 предприятире ӗҫленӗ. 25 ҫул тар тӑкнӑ вӑл унта.

Кӑҫал Раҫҫейре Литература ҫулталӑкӗ пулнӑ май вулавӑшсенче, шкулсенче тӗрлӗ мероприяти иртет. Ҫапла майпа аслисем ҫамрӑксемпе ачасене кӗнекепе ытларах туслаштарасшӑн.

Хӗрлӗ Чутай районӗнче сӑвӑ вулакансен «Чутаях туртать ман чун» конкурс иртнӗ. Ӑна Мӑн Этменри шкулта йӗркеленӗ.

Конкурс ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗнче иртнӗ, унта кӗҫӗн классенче вӗренекенсем хутшӑннӑ.

Жюри сӑвӑ вулакансен пултарулӑхне хакланӑ. Вырӑнсене вӗсем ҫапла пайланӑ. 3-4-мӗш классен хушшинче А.Жижайкина, 1-2-мӗш классен йышӗнче Е.Никифоров пӗрремӗш вырӑнсене йышӑннӑ. Паян Хӗрлӗ Чутай шкулӗнче вара «Чутаях туртать ман чун» конкурс район шайӗнче иртнӗ.

Ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Красноармейскинчи культура ҫуртӗнче педагогсен хорӗсен конкурсӗ иртнӗ. Унта вӗренӳ учрежденийӗсенчи виҫӗ хор хутшӑннӑ.

Вӗсем тӗрлӗ юрӑ шӑрантарнӑ. Чӑвашла та юрланӑ вӗсем. Юрӑсем Аслӑ Ҫӗнтерӳпе ҫыхӑннӑ.

Малтанах конкурсҫӑсене Красноармейски район администрацийӗн вӗренӳ пайӗн пуҫлӑхӗ Алексей Васильев, вӗренӳ ӗҫченӗсен профсоюз председателӗ Светлана Суховетрюк саламланӑ.

Юлашкинчен жюри председателӗ Николай Никоноров тухса калаҫнӑ май пӗтӗмлетӳ тунӑ. Ҫапла майпа пӗрремӗш вырӑна Красноармейски шкулӗн вӗренткенӗсен хорӗ йышӑннӑ. Иккӗмӗшне Трак шкулӗ тухнӑ. Виҫҫӗмӗшне чатукассисем йышӑннӑ.

Сӑнсем (9)

Комсомольскинчи 1-мӗш вӑтам шкулта ӗҫлекен 28 ҫулти педагог ачасенчен тӑрӑхлани пирки хӑй вӑхӑтӗнче ҫырнӑччӗ. Аса илтеретпӗр, ҫулӗпе ҫамрӑк ҫав хюрарӑм ачасен ҫамки ҫине «иккӗ» паллӑ ҫырса хунӑ, пӗринче вӑл урок тӑршшӗпех пӗтӗм класа ура ҫинче тӑратнӑ. Ачасем ҫине алӑ ҫӗклес йӑла та пулнӑ иккен ун. Алӑпа та сулса янӑ вӑл, линейкӑпа та, пиҫиххипе те. Хӑшӗсен тутине скотчпа ҫыпӑҫтарса лартнӑ. Ҫапла усалланӑ вӗрентекен пирки ачасен ашшӗ-амӑшӗ йӗрке хуралҫисене пӗлтернӗ хыҫҫӑн педагог тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Педагогӑн педагогла мар меслечӗсем ҫиеле тухнӑ хыҫҫӑн хӗрарӑма ӗҫрен хӑтарнӑ, шкул директорне те кӑларса янӑ, унӑн воспитани енӗпе ӗҫлекен ҫумне дисциплина тӗлӗшпе явап тыттарнӑ.

Ачасене хӗнекен вӗрентекене халӗ суд 3 ҫуллӑха тӗрмене хупмасӑр айӑпланӑ, 50 пин тенкӗлӗх штрафланӑ тата педагогра икӗ ҫул ӗҫлеме чарнӑ.

Акан 24-мӗшӗнчен пуҫласа ҫу уйӑхӗн 5-мӗшӗччен Смоленск облаҫӗнче «Астӑвӑм вахти» иртнӗ. Унта Шупашкарти 57-мӗш шкулти «Набат» тата 5-мӗш гимназири «Атӑл» шырав отрячӗсем хутшӑннӑ.

Шыравҫӑсен лагерӗ Горбатовщинӑра вырнаҫнӑ. Унта 1941 ҫулта стрелоксен 91-мӗш чаҫӗ тӑнӑ. Ҫапӑҫусем хӗрӳ иртнӗ. Ҫухатусем питӗ пысӑк пулнӑ.

Шкул ачисем икӗ эрнере хӗрлӗ армеецсен ӳт юлашкисене шыранӑ. Малтанах вӗсем ҫапӑҫу карттине тишкернӗ. Пӗрремӗш куннех пӗтнӗ ял патӗнче салтак шӑмми-шаккине тупнӑ. Ҫав ял ҫапӑҫусене пула ҫӗр питӗнчен ҫухалнӑ. Инҫех мар Мосин винтовкине тата каска тупнӑ. Бомба ванчӑкӗсем, гильзӑсем тата ытти япаласем ҫапӑҫусем хаяр пулнине тепӗр хут ӗнентернӗ. Салтаксен юлашки ӳтне, пушмаксене, противогазсене тата ыттисене икӗ метр тарӑнӑшӗнчен чавса кӑларнӑ.

Вырӑнти халӑх каланипе тепӗр ҫапӑҫу вырӑнне палӑртма май килнӗ. Шкул ачисем тупнӑ япаласене «Астӑвӑм вахти» штабне панӑ.

Аслӑ Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн Шупашкар районӗн хаҫачӗ «Тӑван ен» конкурс ирттернӗ. Унта «Вӗсен ячӗсене нихӑҫӑн та манмӗҫ» темӑпа сочинени ҫыртарнӑ. Палах, вӑл Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫипе ҫыхӑннӑ.

Хаҫат редакцийӗ конкурса пӗтӗмпе вырӑсла тата чӑвашла ҫырнӑ 15 сочинени килнине пӗлтерет. Ачасем ветерансем пирки ҫырнӑ ӗҫӗсене кирек мӗнле формӑпа та яма пултарнӑ: интервью, очерк, калав.

Редколлеги пӗрремӗш вырӑна Ҫӗньял Покровски шкулӗнчи Софья Яруткинӑна пама йышӑннӑ. Унӑн ӗҫӗ «Рейхстаг ҫинчи ят» ятлӑ. Вӑл аслашшӗ Виталий Яруткин пирки ҫырса кӑтартнӑ. Софья хаҫатран 500 тенкӗлӗх сертификата тивӗҫнӗ. Ҫапла вӑл хаҫат страницинче кирек кама та саламлама пултарӗ.

Шупашкар районӗнчи педагогсемпе район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Георгий Егоров тӗлпулнӑ. Вӗсемпе курса калаҫма район ертӳҫи Ишекри шкула кайнӑ. Шӑпах унти вӑтам шкулта вӗренӳ отраслӗнче ӗҫлесе тивӗҫлӗ канӑва тухнисемпе курнӑҫнӑ.

Ӗҫлӗ калаҫӑва пуҫличчен хӑнасене шкул тӑрӑх кӑтартса ҫӳренӗ, вырӑнти музея кӗртсе кӑларнӑ. Кайран Ишекри вӑтам шкулти акт халӗнче пухӑнса «уявӑн савӑнӑҫлӑ пайне ирттернӗ». Кун пирки район администрацийӗнче пӗлтереҫҫӗ.

Георгий Егоров муниципалитетшӑн вӗренӳ яланах приоритетлӑ пулнине, малашне те ҫаплах юласса палӑртнӑ. Унтан вӑл администраци шкулсен пурлӑхпа техника базине лайӑхлатма укҫа-тенкӗ самай хывнине, ачасен хушма вӗренӗвне йӗркелеме майсем туса панине, ҫӗнӗ кружоксемпе спорт секцийӗсем уҫӑлнине асӑнса кайнӑ. Педагогика ӗҫӗн ветеранӗсене Георгий Егоров вӗсен яваплӑ та сӑваплӑ ӗҫӗшӗн тав тунӑ.

Муркаш районӗнчи Ҫатракассинчи вӑтам шкулта надзор органӗсенче тӑрӑшакансемпе тӗлпулу иртнӗ. Ҫакӑн пек майпа 6–11-мӗш классенче вӗренекенсем усӑ курма пултарнӑ.

Ачасемпе курнӑҫма Шалти ӗҫсен министерствин районти пайӗн пуҫлӑхӗ Е.И. Плечов, ҫар комиссариачӗн Муркаш тата Элӗк районӗсенчи пайӗн комиссарӗ А.А. Кочуров, район прокурорӗ С.В. Павлов, РФ Инкеклӗ ӗҫсен министерствин районти уйрӑмӗн пуҫлӑхӗ Ю.К. Косачев, суд приставӗсен районти пайӗн пуҫлӑхӗ А.Г. Ильин пырса ҫитнӗ. Вӗсемсӗр пуҫне районти тӗп пульницӑн тӗп тухтӑрӗ Н.А. Кожевников тата райадминистрацин вӗренӳ пайӗн пуҫлӑхӗ З.Ю. Дипломатова пулнӑ.

Йӗрке хуралӗнче тӑрӑшакансем ачасене преступлени ҫулӗ ҫине тӑрасран асӑрханма вӗрентнӗ май сиенлӗ йӗркерен пӑрӑнас тесен: «Ҫук», — теме пӗлмеллине палӑртса хӑварнӑ. Вут-ҫулӑмра асӑрханмалли пирки те калаҫнӑ. Правасемпе пӗрлех яваплӑх пирки асра тытмалли прокурор ӑнлантарнӑ.

Сӑнсем (8)

Комсомольски районӗнчи Ҫӗнӗ Мӑрат ялӗнче Чӑваш Республикин символӗсен кунне анлӑн паллӑ тунӑ. Ҫав кун шкул ачисем пӗлӳ ҫуртне чӑвашсен тумӗсемпе пынӑ.

Ирхине вӗсем ҫак тумсемпех хускану тунӑ. Ритмика урокне ертсе пыракан чӑваш ташшин хусканӑвӗсене кӑтартнӑ. Ӑна волонтерсем пулӑшнӑ.

Тепӗр шӑнкӑрав пурне те урока йыхравланӑ. Кашни класс пӳлӗме вырнаҫнӑ. Уроксем ытти чухнехинчен урӑхла иртнӗ. Анчах кашнинех чӑваш халӑх историйӗпе тата культурипе ҫыхӑннӑ. Акӑлчан урокӗнче ачасем тӑван ял ҫинчен акӑлчанла калаҫнӑ. Географи урокӗнче чӑваш карттине аса илнӗ. Физикӑра вара К.Ивановӑн «Нарспи» поэминчи сӑнланӑ ҫутҫанталӑк пулӑмӗсене тишкернӗ.

Ачасем тӑхтавсенчен те ахаль ларман. Чӑваш символикине пӗлес енӗпе мини-конкурс иртнӗ. 10-мӗш тата 6-мӗш классем Чӑваш Ен ялавне, гербне, гимнне лайӑхрах пӗлни курӑннӑ.

Кун сисӗнмесӗр иртнӗ. Унтан ачасем шкул умӗнчи лапама пухӑннӑ, чӑваш кӗввисене итленӗ. Шкул директорӗ тухса калаҫнӑ май тӑван халӑха хисеплемеллине, юратмаллине палӑртнӑ. Кӑштахран 6-мӗш класара ӑс пухакан Роман Киселев купӑс йӑтса тухнӑ та ташша янӑ.

Малалла...

Аслӑ Ҫӗнтерӳ тунӑранпа ҫичӗ теҫетке ҫул ҫитнӗ ятпа пур ҫӗрте те тӗрлӗ мероприяти ирттереҫҫӗ. Япӑхма ӗлкӗрнӗ палӑксене ҫӗнӗ сӑн кӗртессипе те унта та, кунта та ҫине тӑрсах тӑрӑшрӗҫ.

Комсомольски районӗнчи Кайнлӑк ял тӑрӑхӗнче те ку ӗҫрен юлман. Хирти Мӑнтӑрти вӑтам шкулта вӗренекенсене те ҫак ырӑ ӗҫе явӑҫтарнӑ. Вӗсем Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунисене асӑнса лартнӑ палӑк тавралли территорие тирпейленӗ. Кӗрепле, сенӗк йӑтнӑ ачасем шӑматкунлӑх ирттерме палӑк умне пухӑннӑ. Хӗл каҫипе унта пуҫтармалли самай пухӑннӑ. Ачасем ӗҫе вӗҫленӗ хыҫҫӑн ҫав ялти Культура ҫуртӗнче тӑрӑшакансем ӗҫе кӳлӗннӗ. Вӗсем палӑка шуратнӑ, картана сӑрланӑ.

Хирти Мӑнтӑрти Культура ҫурчӗ ҫывӑхӗнче Петр Смирнов летчика асӑнса лартнӑ палӑк та пур. Культӗҫченсем ӑна та ҫӗнӗ сӑн кӗртнӗ. Ку палӑка вӗсем кӗмӗл тата шурӑ тӗссемпе ҫӗнетнӗ.

Сӑнсем (6)