Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ черетлӗ премьерӑна хатӗрлет. Унта «Юрату пурах иккен!» спектакле лартассипе ҫине ӗҫлеҫҫӗ. Халӗ театрта репетици малалла пырать.

Ҫӗнӗ спектакле иртнӗ эрнекун Элӗкри культура ҫуртӗнче пуҫласа лартнӑ. Спектакле район центрӗнче тата районта пурӑнакансем курнӑ.

«Юрату пурах иккен» музыка комедине Дмитрий Петров режиссер лартнӑ, пьеса авторӗ – Чӑваш Енӗн искусствин тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ.

Шупашкарти икӗ пульницӑна пӗрлештерме шухӑшлаҫҫӗ. Хальхинче иккӗшӗ те — республика шайӗнчи сиплев учрежденийӗсем. Реорганизаци текен сӑмах вӑрҫӑ ветеранӗсен госпитальне тата Республикӑри эндокринологи диспансерне пырса тивӗ.

Пульницӑсене пӗрлештерес ыйтӑва паян Шупашкарта Мускав район администрацийӗнче халӑха пухса сӳтсе явнӑ. Реорганизаци тӗллевне Чӑваш Енӗн сывлӑх сыхлав министрӗ Владимир Викторов ҫак утӑма медицина пулӑшӑвӗн пахалӑхне лайӑхлас тӗллевпе пуҫарнӑ. Эндокринологи диспансерӗ вырнаҫнӑ ҫуртра тухтӑрсене ӗҫлеме, чирлисене сипленме хӑтлӑ услови ҫук иккен. 2004 ҫулта хута янӑ госпитальте вара кун валли май пур иккен.

Тухтӑрсем вара епле ӗҫленӗ, ҫавӑн пекех тар тӑкассине шантараҫҫӗ.

Шупашкарти паллӑ кондитерскисенчен пӗри, «Планета» ятли, ҫак уйӑхра 25 ҫул тултарать. Шупашкар хулин экономика порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ку предприяти «Раҫҫей Федерацийӗ мастер-кондитерӗ» ята тивӗҫ специалистсене самай хатӗрленӗ.

Кондитер хапрӑкӗ наци ячӗпе ҫыхӑнтарнӑ апат-ҫимӗҫ те кӑларать. Вӗсенчен пӗри — «Нарспи» торт. 2014 ҫулта вӑл Пӗтӗм тӗнчери кулинари кубокӗнче ҫӗнтернӗ.

Тӗрлӗ шайри конкурссенче те хапрӑк пӗрре кӑна мар ҫӗнтернӗ.

Раҫҫейри Кулинарсен наци ассоциацийӗн президенчӗ Виктор Беляев республикаЭлтеперӗ ячӗпе тав ҫырӑвӗ янӑ. Унта «Планета» кондитерӗсен пултарулӑхне пысӑка хурса хакланӑ, унтисем тӗрлӗ шайри конкурсра пӗрре кӑна мар тӗрлӗ йышши наградӑна тивӗҫнине палӑртнӑ.

Юхма Мишши хатӗрленӗ «Ылтӑн ҫӳпҫе» кӗнекери статьясемпе малалла паллаштаратпӑр. Аса илтеретпӗр, кӗнекен иккӗмӗш ячӗ — «Чӑваш сӑмахӗсен вӑрттӑнлӑхӗ». Ӑна 1993 ҫулта кӑларнӑ («Вучах» библиотекинче).

Сӑмахсем, этем пекех, ватӑлсах пыраҫҫӗ-ши?.. Эпир ар пирки ҫырнӑччӗ, ар, ер — арҫынлӑх кирлӗ чухне арҫын пулма пултаракан ҫын, тен, ӗлӗк-авал ҫарҫынни тени те пулма пултарнӑ. Нукер — пӗр-пӗр ханӑн, патшан е ҫарпуҫӗн шанчӑклӑ арӗ (ерӗ). Кӗрнекер — кӗрнукер, урӑхла каласан, кӗрӳ сыхлавҫи; туй вӑхӑтӗнче авланакан каччӑна пӑхса, упраса тӑраканни. Мӑнкӗрнекӗр — ҫын вилсен, ӑна пӑхса-упраса леш тӗнчене, аслӑ турӑ Танкӑр патне илсе каякан Хӑрпан-турӑпа ҫын хушшинчи ҫыхӑнӑва йӗркелекенӗ.

Хушни. Ку сӑмах пирӗн чӗлхене монгол чӗлхинчен кӗнӗ. Унта вӑл «тус», «юлташ» пек ҫӳренӗ. Юхма Мишши тӗрӗс палӑртать, вӑл патшан шанчӑклӑ сыхлавҫи пулнӑ, ҫывӑх ҫар ҫынни. Кӗрнекӗр сӑмаха вара Ашмарин хӑйӗн сӑмах пуххинче илсе парать, унӑн пӗлтерӗшӗ те ҫавӑн пекех. Ашмарин словарӗнче «кӗрнекер», «кӗрнӳкер» вариантсене илсе панӑ.

Малалла...

«Правда ПФО» тӗнче тетелӗнчи хаҫат журналисчӗ Александр Белов Чӑваш Енӗн хальхи Элтеперӗ вырӑнне тилхепене тытма пулма пултаракан кандидатсем пирки пуҫ ватать. Кунта сӑнавҫӑсем хальлӗхе икӗ кандидата асӑнни паллӑ.

Пӗрремӗшӗнчен, «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» парти пайташӗ Олег Николаев пирки шухӑшлаҫҫӗ. Ку кандидата республика ертӳҫи пулассишӗн суйлава кӑларассине парти уҫҫӑнах калать. Партин регионти уйрӑмӗн ларӑвӗнче те ку ыйтӑва хускатнӑ.

Тепӗр кандидат та пур. Вӑл — Коми Республикин вице-премьерӗ — ял хуҫалӑх министрӗ Анатолий Князев. РФ Федераци Канашӗн ял хуҫалӑх ыйтӑвӗсемпе тата наци хушшинчи хутшӑнӑвӗсемпе ӗҫлекен канашӗн председателӗ, ҫӗршыв сеначӗн вице-спикерӗ Николай Федоров тата Наци ӗҫӗсем енӗпе ӗҫлекен федераци агентствин статс-секретарӗпе Павел Семеновпа тӗл пулнӑ хыҫҫӑн Князев Чӑваш Ен Элтеперӗн суйлавне хутшӑнмӗ-ши текенсем йышланнӑ.

Хӑй выляса ӳснӗ ҫырмари тирпейсӗрлӗх Ухтер Мучине килӗшесси иккӗленӳллӗ

Ухтер Мучи выляса ӳснӗ ҫырмана вӑл тӑрӑхра пурӑнакансем ҫӳп-ҫаппа тултарнӑ.

Йӑлари хытӑ каяша ял халӑхӗ ҫырмана йӑтнинчен тӗлӗнмелле те мар пек. Ӗмӗрӗпех ҫапла тунӑ. Вӑхӑт иртнӗҫемӗн тепӗр пӗчӗк ҫырма-путӑк тулса ларнӑ, симӗс курӑкпа ешерекен вырӑна хӑй тӗллӗнех ҫаврӑннӑ. Халӗ вара урӑхларах. Ӗлӗкрех пластмасса савӑт-сапа, ҫӗршер-ҫӗршер ҫул ҫӗрмесӗр выртакан материал пулман. Ҫырмана йӑлари каяша пенипе паян тавралӑх сӑнсӑрланать. Ухтер Мучин (халӑхра ӑна чылайӑшӗ ҫавӑн пек сӑнарпа астуса юлнӑ та сенкер экран ҫинчи ят ӑна ҫыпӑҫнӑ) РСФСР тата Чӑваш халӑх артисчӗ Геннадий Терентьев выляса ӳснӗ Тӑвай районӗнчи Кивӗ Пуянкасси ҫырми ҫӳп-ҫаппа тулнӑ иккен. Илемсӗрлӗхе «Хыпар» издательство ҫурчӗн «Чӑваш хӗрарӑмӗ» хаҫатне Геннадий Терентьевӑн тӑван тӑрӑхӗнче ҫуралнӑ ҫын пӗлтернӗ.

Вырӑнти тӳре-шарапа паян «Хыпар» издательство ҫурчӗ хыпарсен служби ҫыхӑннӑ та вырӑнтисем ҫырмана тирпейлеме шантарнӑ.

Шупашкарти пикетра.

Юпа уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, Раҫҫей президенчӗн Владимир Путинӑн ҫуралнӑ кунӗнче, ҫӗршыври 80 яхӑн хулара Алексей Навальный политика хӳтӗлесе акци иртнӗ. Ҫав шутра — Шупашкарта та. Анчах Чӑваш Енӗн тӗп хулинче йӗркелени саккунсӑр иккен, мӗншӗн тесен хула влаҫӗ пикет ирттерме ирӗк паман.

«Мой город Чебоксары» (чӑв. Ман хула Шупашкар) портал пӗлтернӗ тӑрӑх, Алексей Навальныйӑн «Контактра» халӑх тетелӗнчи ушкӑнӗнче Шупашкарти оперӑпа балет театрӗ умӗнче, Хӗрлӗ лапамра тата Ҫӗнӗ Шупашкарти «Гэсстрой» патӗнче пикет ирттерме ирӗк ыйтнӑ, анчах ниҫта та йӗркелеме май паман. Ҫакна кура штаб хастарӗсем пикета халӑх пухӑвӗ евӗр ирттерме йышӑннӑ.

Палӑртса хӑвармалла: Алексей Навальныя хӳтӗлесе Шупашкарта виҫҫӗмӗш хут ҫакнашкал акци ирттернӗ. Ӑна шанса тухнӑ ҫынсене пакунлисем Хӗрлӗ лапамран та, Ехрем купса бульварӗнчен те хӑваласа янӑ. Вара вӗсем Республика лапамне хӑпарнӑ. Никама та айӑпламан, Навальныйӑн Шупашкарти штабӗн координаторне Семен Кочкина ҫеҫ паянхи куна полицие чӗннӗ. Ытти хуласенче ҫынсене куншӑн тытса та чарнӑ. ОВД-Инфо хыпарланӑ тӑрӑх, Раҫҫейри 26 хулара 290 ҫынна тытса хупнӑ.

Малалла...

Александр Шадриков

Кӳршӗллӗ регионти «События» (чӑв. Пулӑмсем) тетелти кӑларӑм тӗрлӗ халӑх ҫыннисенчен мӗншӗн тутар чӗлхине вӗренни пирки тӗпчесе ыйтнӑ. Хуравлакансен йышӗнче узбек, американ, яппун тата ытти халӑх ҫыннисем пулнӑ. Хуравлакансен йышӗнче Тутарстанӑн Ҫӗпрел районӗн пуҫлӑхӗ Александр Шадриков та пулнӑ.

– Пирӗн районта тутарсем чӑвашла пӗлеҫҫӗ, чӑвашӗсем вара — тутарла. Сӑмах май, пирӗн тӑрӑхра вырӑссем сахал, ҫавна пула ытларах чӑвашсемпе тата тутарсемпе хутшӑнма тивет. Хамӑн пӗлӗшсемпе тата кӳршӗсемпе калаҫа-калаҫа эп хамах тутарла вӗрентӗм. Ҫавна май яланах юлташсен чӗлхипе калаҫатӑп, — тенӗ вӑл хуравра.

Александр Валерьевич пӗлтернӗ тӑрӑх тутар чӗлхине вӗренни усӑллӑ ҫеҫ пулнӑ. Тутарсен ялне ҫитсен вӑл ялан халӑхпа тутарла калаҫать имӗш. Ҫавӑн пекех тутарсен литературипе те кӑсӑклансах паллашать.

Александр Шадриков Ҫӗпрел районне кӗрекен Алешкин Саплӑк ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Аслӑ пӗлӗве Хусанти патшалӑх педагогика институтӗнче илнӗ, «физикӑпа информатика вӗрентекенӗ» специальноҫе алла илнӗ. 2006 ҫулта Чӑваш патшалӑх университетӗнче юрист специальноҫпе пӗлӳ илнӗ.

Малалла...

Килсӗр йытӑсене кам шута илӗ?

Патшалӑх Думинче ҫывӑх вӑхӑтра ҫӗнӗ саккуна пӑхса тухӗҫ. «Выльӑх-чӗрлӗх хӑрушсӑрлӑхӗ» текен саккунпа килӗшӳллӗн килти кашни чӗрчуна — кушаксемпе йытӑсене — укҫа тӳлесе регистрацилеме тивӗ. Кун пирки «РИА Новости» информаци агенствине парламентӑн аялти палатин экологи тата тавралӑх хӳтӗлев комитечӗн председатель ҫумӗ Владимир Панов пӗлтернӗ.

Чӗрчунсене регистрацилес йӗркене правительство хатӗрленӗ тет, халӗ ӑна якатса ҫитереҫҫӗ. Чӗрчуна шута илнӗ чухне укҫа тӳлеме тивӗ. Мӗн чухлӗ? Хальлӗхе паллӑ мар.

«Ветеринати ҫинчен» саккуна йышӑннӑ хыҫҫӑн чӗрчунсене мӗнле шута илессине палӑртман пулнӑ. Ҫавна пула ку саккун кирлӗ пулса тӑнӑ — вӑл килти выльӑх-чӗрлӗхе мӗнле регистрацилемеллине пӑхса хӑварӗ. Чипласси (чип лартасси) ирӗклӗ пулӗ. Депутат пӗлтернӗ тӑрӑх килте кушак е йытӑ пурри пирки, ҫын вӗсен хуҫи пулни ҫинчен пӗлтерни те ҫителӗклӗ пулӗ имӗш.

Ку саккуна йышӑннӑ хыҫҫӑн хӑрушсӑрлӑх та лайӑхланасса шанаҫҫӗ. Хӑш-пӗр хуҫи имӗш, унӑн кушакки е йытти мӗнле те пулин сӑтӑр тунӑ хыҫҫӑн айӑпа йышӑнасран вӗсенчен хӑтӑлать, вӑл чӗрчун унӑн пулнине хирӗҫлеме пуҫлать. Кашни кушака е йытта регистрациленӗ хыҫҫӑн айӑплавран кунашкал хӑтӑлма май пулмӗ.

Малалла...

Ҫӗрпӳре пурӑнакансем ӑна «Вырӑнти Байкал» теҫҫӗ. Пысӑк кӳлленчӗкрен иртсе кайма май ҫук. Кӗҫех ав хӗлле ҫитет, ҫав лупашка шӑнса пӑра та ҫаврӑнӗ. Управляющи компанийӗ вара хальлӗхе нимӗн те тумасть.

Ку лупашка пилӗк уйӑх каялла пулнӑ. Кунсерен унта ҫӗр-ҫӗр литр шыв юхать. Ҫуркунне ҫав вырӑнта пӑрӑх шӑтнӑ. Унтанпа управляющи компанийӗ ку пӑтӑрмаха пӗтермен.

Вырӑнти влаҫ ку ҫивӗч ыйту пирки пӗлет. Анчах укҫа ҫук тесе нимӗн те тумаҫҫӗ. Ҫынсем вара асапланаҫҫӗ. Ачисем урама та тухаймаҫҫӗ. Ҫитменнине, шӑтӑк пӑрӑхран юхакан шывшӑн ҫынсен укҫа тӳлеме тивет. Ҫынсем шутланӑ тӑрӑх, унта 80 пин тенкӗлӗх шыв юхнӑ.

Хӗллеччен пӑрӑха улӑштармасан лупашка шӑнса ларӗ. Ҫитменнине, ҫынсем шывсӑр тӑрса юлма пултараҫҫӗ. «Чӑваш Ен» ПТРК журналисчӗсем Ҫӗрпӳре сюжет ӳкернӗ хыҫҫӑн управляющи компанийӗ ҫивӗч ыйтӑва татса пама шантарнӑ.