Нарӑс уйӑхӗнчи 6-мӗшпе 11-мӗш кунӗсенче Чӑваш халӑх сайчӗ сире ҫак кӑсӑклӑ хыпарсемпе паллаштарчӗ (яланхи пекех вӗсене чи нумай пӑхни тӑрӑх вырнаҫтарнӑ):

• Айхи ывӑлӗн мӗнле ӗҫне «Оскар» премине тӑратма шутлани пирки;

• Олег Николаева республика ертӳҫине лартма пултарассипе пултараймасси пирки пуҫа ватрӑмӑр;

• «Ирӗклӗх» тинех хӑйне валли логотип суйлани ҫинчен каласа патӑмӑр;

• Хальхи Элтепере вара мӗнле чыслама шухӑшлани пирки пӗлтертӗмӗр;

• Ҫавӑн пекех ЧНК президентне те мӗнле чыс тунине систертӗмӗр;

• Амикуму приложени мӗнле ҫынсене пулӑшма пултарасси ҫинчен пӗлме пултартӑр;

• Чечня Правительствинче пӗр чӑваш мӗн ӗҫпе лекни ҫинчен хыпарларӑмӑр;

• Гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче ӑслӑлӑх кунне мӗнле палӑртни пирки каласа патӑмӑр;

• Мӗнле айӑпа пула Муркаш ял тӑрӑхӗ пуҫлӑхсӑр юлни ҫинчен пӗлме пултартӑр;

• Маларах Леонид Волков йышӑннӑ вырӑна кама панине хыпарларӑмӑр.

Малалла...

Елена Сапаркина

Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн социаллӑ политика енӗпе ӗҫлекен комитечӗн ӗнерхи ларӑвӗнче республикӑри ача-пӑчан омбудсменне кама шанассине сӳтсе явнӑ.

Ку пукана «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти республикӑн ӗҫ тата социаллӑ хӳтлӗх министрӗн ҫумне Елена Сапаркинана (министр ҫумне 2015 ҫулхи раштавра лариччен вӑл Раҫҫейӗн Пенси фончӗн Шупашкарти управленийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗнче тӑрӑшнӑ) сӗннӗ, «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» — учительте 20 ҫул ӗҫленӗ Сергей Беккера.

«Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» партин депутатне Игорь Молякова яваплӑ должноҫе педагогикӑри опытсӑр ҫынна шанни тӗлӗнтернӗ. Игорь Моляков Александр Белов журналиста пӗлтернӗ тӑрӑх, Елена Сапаркина Чӑваш Ен Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн арӑмӗн тӑванӗ имӗш.

Сӑмах май каласан, Чӑваш Ен парламентне депутата суйланиччен ачасен хӳтӗлевҫи пулнӑ Вячеслав Рафинов та педагог марччӗ, вӑл тухтӑрччӗ.

Ҫӗрпӳри ҫӑкӑр предприятийӗн директорне хӑйӗн ӗҫ вырӑнӗпе ытлашши усӑ курнӑшӑн айӑпланӑ.

«Вектор» СПОК учредителӗ тата Ҫӗрпӳри ҫӑкӑр предприятийӗн директорӗ пӗр фермер хуҫалӑхӗн пуҫлӑхне аташтарса янӑ та хӑйӗн фирмипе 120 тонна тулӑ илесси пирки килӗшӳ алӑ пусма ӳкӗте кӗртнӗ. Фермер тырра панӑ пулать. Кун хыҫҫӑн директор алӑри накладнойпе усӑ курса Ҫӗрпӳри ҫӑкӑр предприятийӗн складӗнчен 100 тонна тулӑ вӑрланӑ.

Унтан хайхискер вӑрлани ҫиеле ан тухтӑр тесе фермер вырӑнне хӑй суя алӑ пусса накладной хутне предприяти бухгалтерине тӑратнӑ. Унтан ытти 20 тонна тырра хӑйӗн валли илнӗ.

Директор пӗтӗмпе 368 пин тенкӗлӗх тӑкак кӑтартнӑ. Ӑна суд 2 ҫуллӑха тӗрмене хупмасӑр айӑпланӑ.

Сызраньтен Шупашкара икӗ хӗрарӑма илсе килнӗ. Вӗсем маршруткӑра ҫынсен кӗсйинчен укҫа вӑрланӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Шупашкарти полици уйрӑмне пӗр кунра 5 ҫын пулӑшу ыйтса килнӗ. Вӗсем пурте пӗр евӗрлӗ ӑнлантарнӑ: маршруткӑран тухнӑ хыҫҫӑн енчӗкре укҫа ҫухалнӑ е телефон «ураланнӑ». Хайхискерсем ӑнлантарнӑ тӑрӑх, вӗсене хӑйсем ҫухатма пултарайман. Пурте икӗ хӗрарӑма сӑнласа кӑтартнӑ.

Хӑшӗ-пӗри енчӗкре карточкӑпа пӗрле пин-кода упрать. Шӑпах ҫавӑнпа усӑ курнӑ вӑрӑсем. Полицейскисем вӗсен йӗрӗ ҫине ӳкнӗ. Анчах ҫав вӑхӑталла лешсем хуларан тухса тарма ӗлкӗрнӗ.

Каярахпа ҫак хӗрарӑмсем тахҫанах шыравра пулни тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ. Вӗсем вӑрӑ-хурахла 15 ӗҫ тунӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Хӗрарӑмсене Сызраньте тытса чарнӑ. Полицейскисем ҫак хӗрарӑмсенчен шар курма пултарнӑ ҫынсене хӑйсем патне пыма чӗнеҫҫӗ.

Чӑвашстат республикӑри ҫынсем пӗлтӗр мӗн чухлӗ ӗҫлесе илнине шутланӑ. Специалистсем ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, ҫынсен шалӑвӗ, 2015 ҫулпа танлаштарсан, 6,9 процент ӳснӗ.

Пӗлтӗр республикӑра пурӑнакан ҫынсем вӑтамран 22736,3 тенкӗ ӗҫлесе илнӗ.

Ӑҫта вӑй хуракансем ытларах ӗҫлесе илеҫҫӗ-ха? Ӑслӑлӑх тӗпчевӗ енӗпе ӗҫлекен компанисенче (44,9 пин тенкӗ), финанс ӗҫӗн организацийӗсенче (37 пин тенкӗ), социаллӑ страхлав компанийӗсенче (34 пин тенкӗ), электрохатӗр кӑларакан предприятисенче (35,6 пин тенкӗ).

Чӑваш Енри МЧС пӗлтернӗ тӑрӑх, нарӑс уйӑхӗн 9-мӗшӗнче республикӑра виҫӗ пушар алхаснӑ. 17 сехетре Етӗрне районӗнчи Чаканар ялӗнче ҫулӑм 63 ҫулти ҫыннӑн йывӑҫ ҫуртне тӗп тунӑ. Вите-сарая, кӳршӗсен ҫуртне ҫӑлма май килнӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, пушар электропралукран тухнӑ.

23 сехет те 10 минутра Шупашкарта пушар алхасни пирки хыпар ҫитнӗ. Ҫуртра пилӗк ҫын пулнӑ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ватӑ кил хуҫи асӑрханмасӑр пирус туртнӑ. Тӗтӗм шӑршипе 28-ти хӗрӗ вӑраннӑ. Инкек тухнине ӑнлансан вӑл килтисене вӑратнӑ.

Ҫӗмӗрлере вара пушарта 76 ҫулти ҫын вилнӗ. Ҫулӑм 8 сехетре тухнӑ. Кӳршисем пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫуртра иккӗмӗш ушкӑнри сусӑр пурӑннӑ.

Кашни ҫулах вырӑс чӗлхипе диктант ҫыртараҫҫӗ. Вӑл Раҫҫейре тата ют ҫӗршывсенче иртет. Кӑҫал унта 800 хулапа ял хутшӑнасса шанаҫҫӗ.

Пирӗн республикӑра акцие И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ, «Советская Чувашия» хаҫат йӗркелеҫҫӗ. Кӑҫал диктанта хӑш автор тексчӗпе ҫырасси хальлӗхе паллӑ мар-ха. Ӑна пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче пӗлтерӗҫ.

Кӑҫал вырӑс чӗлхи диктантне ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче ҫыртарӗҫ. Пӗлтӗр акцие 732 Раҫҫейри тата ют ҫӗршывсенчи 732 хула хутшӑннӑ. Пирӗн республикӑра 478 ҫын хӑйӗн пӗлӗвне тӗрӗсленӗ. Вӗсенчен иккӗшӗ ҫеҫ «5» паллӑ илнӗ.

Республикӑра шӑматкунсерен сывлӑх кунне тӑвасси йӑлана кӗнӗ. Черетлӗ уяв нарӑс уйӑхӗн 18-мӗшӗнче пулӗ.

ЧР Спорт министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак кун республикӑра пурӑнакансем спорткомплекссене тӳлевсӗрех кайма пултараҫҫӗ. Ун чухне бассейнсем, спорт лапамӗсем, тренажер залӗсем, катоксем тӳлевсӗрех ӗҫлӗҫ.

Анчах пур спорткомплекса та тӳлевсӗр кӗртмеҫҫӗ. Списокпа ЧР Спорт министерствин сайтӗнче паллашма пулать.

Аса илтерер: Чӑваш Енре спорт кунӗсене 2013 ҫултанпа ирттереҫҫӗ. 2014 ҫулта кунашкал акцие кашни уйӑхрах йӗркелеме тытӑннӑ.

Николай Иванов

Тӑвай районӗнчи Ямпулат ялӗнче 1955 ҫулта ҫуралнӑ Николай Иванов чӑваш Чечня Правительствинче ӗҫлеме тытӑннӑ. Унта ӑна Наци политикин, тулаш ҫыхӑнусен, пичет тата информаци политикин министрӗн ҫумне лартнӑ. Хушӑва нарӑсӑн 6-мӗшӗнче Чечня Правительствин пуҫлӑхӗ Р.С.-Х. Эдельгериев алӑ пуснӑ, документа официаллӑ сайтра тепӗр кунне вырнаҫтарнӑ.

Ӗҫ биографине Николай Иванов Чӑваш ял хуҫалӑх академине пӗтернӗ хыҫҫӑн «Чувашхмельпром» предприятири инженертан пуҫланӑ. 1984 ҫултан вӑл «Химпромра» тӗп инженерта ӗҫлеме тытӑннӑ. Теприсем ӑна Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗнче пуҫлӑхра тӑрӑшнипе астуса юлнӑ пулӗ. 2000 ҫулхи нарӑсӑн 14-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн Председательне суйланӑ. Ҫав вӑхӑтрах вӑл РФ Федераци Канашӗн пайташӗ пулнӑ. 2001 ҫултанпа Николай Иванов РФ Федераци Канашӗн тытӑмӗнче тимлеме тытӑннӑ.

Мускавра пурӑнать. Хӑй вӑхӑтӗнче ӑна «Тӑван ҫӗршыв умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» II степеньлӗ медальпе наградӑланӑ.

Ҫак кунсенче, тӗрӗсрех, нарӑсӑн 9-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн Транспорт тата ҫул-йӗр министерствинче «Чӑвашупрдор» предприяти пуҫлӑхне лартмалли конкурс иртмелле пулнӑ. Ун пирки ведомство кӑрлачӑн 10-мӗшӗнче пӗлтернӗччӗ.

Конкурс валли кандидатсенчен хутсене кӑрлачӑн 30-мӗшӗ таран йышӑннӑ. Анчах предприяти тилхепине ярса илессишӗн ҫунакансем йышлӑ пулман. Ведомство сайтӗнче ҫырнӑ тӑрӑх, икӗ кандидатран сахалтарах пулнипе конкурс иртеймен. Урӑхларах каласан, пӗр ҫын кӑна «Чӑвашупрдора» ертсе пырас шутпа ҫунатланнӑ. Халӗ конкурс ирттерессине тепре пӗлтернӗ. Ку хутӗнче документсене пуш уйӑхӗн 2-мӗшӗ таран йышӑнӗҫ.

Чӑвашупрдор пуҫлӑхӗн тивӗҫне пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗнче пурнӑҫланӑ Евгений Барсукова ҫул-йӗр тӑвас яваплӑха текех шанмассине эпир маларах пӗлтернӗччӗ.