|
Республикӑра
 Мини миссем Патӑрьелти культурӑпа кану центрӗнче юпан 17-мӗшӗнче «Патӑрьельти мини мисс» конкурс иртнӗ. Унӑн тӗллевӗ — пултаруллӑ ачасене тупса палӑртасси. Конкурса 8 хӗрача хутшӑннӑ. Вӗсем 6–7 ҫулсенче пулнӑ. Конкурс хӗрачасем хӑйсемпе паллаштарнинчен тытӑннӑ. «Манӑн ташлас килет!» конкурсра ташлас ӑсталӑхне кӑтартнӑ. Унтан пӗчӗкскерсем тӗкӗртен пӑхса хӑйсене мухтанӑ. Пултарулӑх конкурсӗнче вӗсем ташланӑ, юрланӑ. Юлашки конкурсра хӗр пӗрчисем илемлӗ кӗпепе сцена ҫине тухнӑ. «Патӑрьельти мини мисс» ята Карина Правитель ҫӗнсе илнӗ. «Патӑрьельти вице мини мисс» номинацире Катерина Торговцева ҫӗнтернӗ. «Мини мисс граци» номинацире Снежана Аверкина мала тухнӑ. Ольга Мефодьева, Валерия Самакина, Галлия Гадельянова, Милана Чермасова, Милана Плотникова та тӗрлӗ номинацире ҫӗнтернӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Хулара
 Тӳннӗ палӑксем Ҫӗнӗ Шупашкарта экоаллея уҫӑлни пирки унчченех пӗлтернӗччӗ. Масӑллӑ информации хатӗрӗсем кун пирки чылай ҫырчӗҫ, халӗ ҫав вырӑна вандалсенчен сыхламаллине те асӑрхаттарчӗҫ. Шел те, ҫак кунсенче экоаллейӑри палӑксем ӳкнӗ. Те ӳкнӗ… Ҫирӗплетсе калама ҫук. Ҫак кунсенче пӑрлӑ ҫумӑр ҫурӗ, ҫил вӑйлӑ пулчӗ те МИХсем палӑксем ӳкнин сӑлтавне тӗрлӗрен ӑнлантараҫҫӗ. Пӗрисем ӑна вандалсем тӳнтернӗ теҫҫӗ. Теприсен шухӑшӗпе, вӗсем ҫиле пула ӳкнӗ. Кун пирки «Ҫыхӑнура» канашлура та тавлашаҫҫӗ. Унта икӗ тӗрлӗ ҫирӗплетеҫҫӗ. Ку вандалсен ӗҫӗ-и е ҫанталӑк «хӑланӑвӗ»-и — калама ҫук, анчах палӑксене юпан 19-мӗшӗнчи каҫ тӗлне каялла вырнаҫтарса лартнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Чӑвашлӑх
 Чӑваш Ен Тӗрӗк культурин пӗтӗм тӗнчери организацийӗпе пӗрлештересшӗн. Тӗрӗк ҫӗршывӗсене пӗрлештерекен ТЮРКСОЙ организаципе пӗрлешме сӗнекен ҫырупа пирӗн республикӑн Культура министерствине «Ирӗклӗх» наципе культура чӗрӗлӗвӗн обществи тухнӑ. Чӑвашла шӑрҫаланӑ ҫырура республика чӑваш халӑх культурине упрассишӗюн тата аталантарассишӗн яваплине палӑртнӑ. Чӑваш Республикин Культура министерстви асӑннӑ организаци пайташӗ пулса тӑни тӑван чӗлхене, чӑваш культурипе историне аталантарма, Чӑваш Ене Тӗрӗк тӗнчинчи ҫӗршывсемпе тата халӑхсемпе культурӑпа ӗҫлӗ ҫыхӑнусене сарма пулӑшасса шаннине палӑртнӑ. ТЮРКСОЙпа килӗштерсе ӗҫлени культурӑпа тата ӳнерпе ҫыхӑннӑ тӗрлӗ мероприяти ирттерме те тӗкӗ кӳрессе шанаҫҫӗ. Асӑннӑ организаци пирки каласан, вӑл 1993 ҫулта йӗркеленнӗ. Вӑл Турцие, Азербайджана, Казахстана, Кӑркӑстана, Туркменистана, Узбекистана, Гагаузине (Молдави Республикине кӗрет), Каракалпакстана (Узбекистанра), Ҫурҫӗр Кипрти Турци Республикине пӗрлештерсе тӑрать. Раҫҫей субъекчӗсене илсен йышра — Тутарстан, Якути, Алтай Республики, Пушкӑртсан, Хакас Республики, Тува. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Ҫурт-йӗр
 Тӑлӑхсем валли хӑпартакан Йӗпреҫри ҫурт Ашшӗ-амӑшӗн ӑшшисӗр юлнӑ ачасене патшалӑхӑн ҫурт-йӗрпе тивӗҫтермеллине федераци саккунӗнче пӑхса хӑварнӑ. Чӗрӗ-сывӑ ашшӗ-амӑшӗ пур ҫинче ачасем хӑр тӑлӑх ӳснине йышӑнма питех те йывӑр. Анчах, мӗн тӑвӑн, куккук-амӑшӗсемпе ашшӗсем тупӑнсах тӑраҫҫӗ-ҫке... Йӗпреҫре те тӑлӑхсем пур. Вӗсем валли хваттер тума тесе кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн ҫурринче район администрацийӗ конкурс ирттернӗ хыҫҫӑн пӗр строительство организацийӗпе килӗшӳ алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. 15 хваттерлӗ нумай хваттерлӗ ҫурта тума 6 миллион тенкӗ ытла тухса каять. Вӑл ҫурт Мир урамӗнче пулӗ. Халӗ унта юсав ӗҫӗсем пыраҫҫӗ. Вырӑнтисем ӗҫ графикпа килӗшӳллӗн пулса пынине ӗнентереҫҫӗ. Халӗ пӗрремӗш хута туса пӗтерессипе ӗҫлеҫҫӗ. Сӑнсем (8) Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Ял пурнӑҫӗ
 Кульцав ялӗнчи юсаса ҫӗнетнӗ культура ҫурчӗ Вӑрнар районӗнчи Кульцав ялӗ — СССР халӑх артисчӗн, паллӑ опера юрӑҫин Максим Дормидонтович Михайловӑн тӑван ялӗ. Тӗнче шайӗнчи ят-сумлӑ юрӑҫ ҫут тӗнчене килнӗ вырӑнти культура вучахӗ те хӑтлӑ пулмалла тесе шӑхӑшлаҫҫӗ вӑл тӑрӑхрисем. Турра шӗкӗр, шухӑшлаҫҫӗ кӑна мар, ӗмӗте пурнӑҫа кӗртме пултарнӑ. Культура ҫуртен юсама кӑҫал 1 миллион та 55 пин тенкӗ укҫа уйӑрнӑ. Ку суммӑран пысӑк пайне, 844 пинне, республика хыснинчен пӑхса хӑварнӑ, ыттине вырӑнти хыснара тупнӑ. Юсава ирттерме шаннӑ подряд организацийӗ ҫурт ҫивиттине юсанӑ, чӳрече рамисене ылмаштарнӑ. ку ӗҫе тума 828 пин тенкӗ тухса кайнӑ. ытти укҫапа вентиляции ҫулӗсене юсанӑ, чӳречене ҫӗнӗрен лартнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Афиша
 Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗ Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗ 75 ҫул тултарнине савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура палӑртма хатӗрленет. Уяв мероприятине асӑннӑ учреждени Чӑваш Ен Элтеперӗн гранчӗ шучӗпе йӗркелӗ. «Ҫитмӗл пиллӗкмӗш кӗркунне. Ӳнерти пурнӑҫ (Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗ 75 ҫул тултарнине халалласа)» ят панӑ мероприятие чӳкӗн 7-мӗшӗнче ирттерӗҫ. Тепӗр кунхине уяв Вырӑс тата ют ҫӗршыв ӳнерӗн пайӗнче (вӑл Шупашкарти Константин Иванов урамӗнчи 4-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ) малалла тӑсӑлӗ. Мероприяти программине «Ҫитмӗл пиллӗкмӗш кӗркунне. Ӳнерти пурнӑҫ (Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗ 75 ҫул тултарнине халалласа)» пресс-конференцие, «Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗ. Пухмачсен историйӗ. Чи лайӑх хайлавсем» альбом-каталог хӑтлавне, Шупашкар тӑрӑх кӑтартса ҫӳрессине, юбилея халалланӑ курава, «Классика» юрӑ капеллин музыка саламне, П.П. Беньков живописҫӑ ҫуралнӑранпа 135 ҫул ҫитнине халалланӑ «ҫавра сӗтеле» кӗртнӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Чӑвашлӑх
 Юпан 23–24-мӗшӗсенче республикӑн Культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министерстви Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗпе пӗрле «Халӑх ӳнерӗ, актуаллӑх. Этнокультурӑра килӗштерсе ӗҫлесси. Йӑлари формӑсем. Аталану ыйтӑвӗсем» ятпа Пӗтӗм Раҫҫейри ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ иртмелле. Ун пек конференцие хӑй вӑхӑтӗнче 2007 ҫулта ирттернӗ. Флоклористикӑпа фольклораҫӑсем умӗнче ҫавӑнтанпа ҫӗнӗ задачӑсем тухса тӑнӑ. Конференцире музыка фольклорӗн иртнӗ вӑхӑчӗпе хальхине, фольклора халӑх патне ҫитерессипе халӑх ҫипуҫне, чӑваш наци музыка инструменчӗсемпе выляма вӗрентессине, фольклористикӑн регионти ыйтӑвӗсене, ача-пӑчан хальхи вӑхӑтри фольклористикине тата ыттине сӳтсе явмалла. Конференцире ҫӗршыври паллӑ фольклористсем тухса калаҫмалла. Сӑмахран, Мускаври П.И. Чайкковский ячӗллӗ консерватори профессорӗ Вячеслав Щуров, Тутарстанри Ш. Марджани ячӗллӗ истори институчӗн историпе культура центрӗн ертӳҫи Геннадий Макаров, Чӑваш патшалӑх гуманитарии ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӑслӑлӑх ӗҫченӗ, ӳнер пӗлӗвӗн докторӗ Михаил Кондратьев тухса калаҫмалла. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Ял пурнӑҫӗ
 Анастасия Изосимова Нумаях пулмасть Вӑрнар район администрацийӗн ял хуҫалӑхӗпе экологи пайӗн пуҫлӑхӗ Вячеслав Горбунов, халӑха социаллӑ пулӑшу паракан районти пай пуҫлӑхӗ Ирина Смолина, Ярмушка ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Алексей Петров Анастасия Ильинична Изосимова ӗҫпе вӑрҫӑ ветеранне 90 ҫулхи юбилейпа саламланӑ, ҫирӗп сывлӑх, вӑрӑм кун-ҫул, канлӗ ватлӑх суннӑ. Анастасия Ильинична 1924 ҫулхи юпа уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Ҫӑкаллӑ Явӑшра ҫуралнӑ. Ӑс-тӑна малалла туптас ӗмӗчӗ вунӑ ҫул вӗреннӗ пулсан та пурнӑҫланайман — вӑрҫӑ чӑрмантарнӑ. Ҫав ҫулсенче вӑл та ытти ар-арӑм пекех колхозра ырми-канми тӑрӑшнӑ, ҫӗнтерӗве ҫывхартма пулӑшнӑ. 1918 ҫулта ҫуралнӑ Филимон Изосимовичпа 1947 ҫулта ҫмӑшӑрланса ҫемье ҫавӑрса 6 ача — 2 хӗрпе 4 ывӑл — ҫуратса ӳстернӗ. Ашшӗпе амӑшӗ ачисене пӗчӗкренех ӗҫе явӑҫтарнӑ тесе хыпарлать вырӑнти ял тӑрӑхӗ. Филимон Изосимович вӑрҫӑ суранӗсене пула часах ҫӗре кӗнӗ. Ултӑ ачана ура ҫине тӑратма пӗрре те ҫӑмӑл пулман Анастасия Ильиничнӑна. Анчах та пуҫа усман, ялан ӗҫленӗ, хуҫалӑха ҫирӗп тытса пынӑ. Анастасия Ильиничнӑна ывӑлӗ-хӗрӗсем, мӑнукӗсем чунтан хисеплесе сума сӑваҫҫӗ, тӑван киле килсех тӑраҫҫӗ, пулӑшаҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 Марианна Михайлова медиаторпа усламҫӑсен уполномоченнӑйӗ Владимир Иванов Чӑваш Енре усламҫӑсем валли ҫураҫтару пӳлӗмӗ туса памалла. Ку ыйтӑва Предпринимательсен правине хӳтӗлес енӗпе ӗҫлекен республикӑри уполномоченнӑй Владимир Иванов профессилле медиаторпа, Раҫҫейӗн хисеплӗ ваккачӗпе Марианна Михайловӑпа юпан 17-мӗшӗнче тӗл пулнӑ чух сӳтсе явнӑ. Ҫураҫтару центрӗн тӗллевӗ — хирӗҫ-тӑрӑва кӗрсе ӳкнӗ усламҫӑсене пӗр чӗлхе тупма пулӑшасси. Ку процедурӑна саккунлӑ майпа ҫирӗплетни пит нумаях мар-ха, ятарлӑ саккуна 2011 ҫулта йышӑннӑ. Ҫӗнӗрен йӗркелекен тытӑм валли ӗҫ халех пур иккен. Унта, сӑмахран, Элӗк районӗнчи пӗр усламҫӑ парӑма кӗрсе ӳкнӗ. Суд йышӑнӑвӗпе килӗшӳллӗн унӑн парӑма татмаллах. Анчах укҫана кӑларса хурсан унӑн панкрута тухасси кӑна юлать. Ҫак лару-тӑрӑва епле татассине ҫураҫтаруҫӑсен пуҫ ватма тивӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Культура
 Чӑваш наци музейӗн курав центрӗнче «Мӑкшӑ — Чӑваш Енре» курав уҫӑлнӑ. Экспозици «Чӑваш республикинчи наци пӗрлешӗвӗсем» ярӑм куравне малалла тӑсать. Шупашкар хулин Ленин район администрацийӗн пресс-релизӗнче каланӑ тӑрӑх, курава Наци музейӗн директорӗ И.П.Меньшикова уҫнӑ. Вӑл хӑнасене саламланӑ май курава йӗркелеме пулӑшнӑшӑн тав тунӑ. ЧР Культура министерствин этноконфесси хутшӑнӑвӗсен пайӗн пуҫлӑхӗ С.Д.Казаков кунашкал куравсем республикӑри этника хутшӑнӑвне лайӑх витӗм кӳнине палӑртнӑ. Мероприятие Чӑваш Республикинчи «Мӑкшӑ культура центрӗ» общество организацийӗн Шупашкарти уйрӑмӗн председателӗ Л.П.Петрякова килнӗ. Вӑл центр пуҫланнӑ историе каласа кӑтартнӑ, унӑн пӗлтерӗшӗ пирки каланӑ. Ҫавӑн пекех курав уҫӑлнӑ ҫӗрте Наци вулавӑшӗн пай пуҫлӑхӗ Н.М.Вишневская, Культурӑпа халӑх пултарулӑхӗн ҫурчӗн пай пуҫлӑхӗ С.Г.Лаврентьева пулнӑ. Чӑваш наци музейӗн этнографи секторӗн заведующийӗ С.В.Недвигина куравра экскурси ирттернӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
+11.3 °C