Геннадий Айхи

Республикӑра юпан 18–20-мӗшӗсенче Айхи кунӗсем иртӗҫ. Ӑна Чӑваш Енри «Айхи фончӗ» общество организацийӗ йӗркелет. Ҫак ӗҫе Ҫӗнӗ Шупашкарти Ю.Гагарин ячӗллӗ тӗп вулавӑш та хутшӑнӗ.

Айхи кунӗсенче ЧР Наци вулавӑшӗнче чӑваш халӑх поэчӗ ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнине халалланӑ мероприятисем иртӗҫ. ЧР Информполитика министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак кунсенче Ҫӗнӗ Шупашкарти Ю.Гагарин ячӗллӗ тӗп вулавӑшӑн «Кӗнеке-пурнӑҫ: Геннадий Айхин Чӑвашри кунӗсем» проект пурнӑҫа кӗрӗ. Вӑл кӑҫал ЧР Элтеперӗн грантне ҫӗнсе илнӗ.

Айхи кунӗсем юпан 18-мӗшӗнче ЧР Наци вулавӑшӗнче пресс-конференцирен пуҫланӗ (12 сехетре). Ҫак кун Игорь Макаревич, Владимир Пики, Владимир Коновалов сӑнӳкерчӗкӗсен куравӗ ӗҫлеме тытӑнӗ. Кунсӑр пуҫне кӗнеке хӑтлавӗсем иртӗҫ. Наталия Азаровӑпа Татьяна Грауз поэтӑн «Расположение счастья» кӗнекине, Арсен Мирзаев Геннадий Айхи пирки аса илнӗ кӗнекене, Борис Чиндыков «Gennadi Ajhi «ŞICHӖ SӐVӐ» кӗнекене хӑтлӗҫ.

Иккӗмӗш кун Г.Айхин 12 чӗлхепе тухнӑ «Мир Сильвии» кӗнекине хӑтлӗҫ, ҫак кӗнекен ӳнерҫин Анастасия Новиковӑн куравӗ уҫӑлӗ.

Малалла...

Ҫак кунсенче Польшӑри Пуцк хулинче сусӑрсем хушшинче армспорт енӗпе тӗнче чемпионачӗ иртнӗ. Раҫҫейӗн пӗрлештернӗ командине Чӑваш Енрен иккӗн кӗнӗ. Вӗсем — Сергей Ванинпа Дмитрий Кудряшов. Иккӗшӗ те вӗсем хӑлха начар илтнине пула сусӑр.

Пирӗн республика спорстменӗсем 63 тата 70 килограмчченхи виҫесенче вӑй виҫнӗ. Иккӑшӑӗ те вӗсем команда валли награда кӳме пултарнӑ.

Пӗрремӗш кунхине Сергей Ванин та, Дмитрий Кудряшов та сулахай алӑпа вӑй виҫсе хӑйсен конкуренчӗсене ҫӗнтернӗ. Сылтӑм алӑпа вӑй виҫнӗ чух чемпионатӑн ылтӑн медальне ҫӗнсе илнӗ. Сергей Ванин кӗмӗл призер пулса тӑнӑ.

Ҫулла Дмитрий Кудряшов «A1 Russian Open» пӗтӗм тӗнчери турнирта бронза медале тивӗҫнӗччӗ.

Комуналлӑ тӳлев хакӗ чуна ыраттарать

Чӳк уйӑхӗнче Шупашкарта коммуналлӑ пулӑшу тӳлевӗ самай ӳсет. Кун пирки республикӑн тӗп хулин администрацийӗн ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленийӗнче пӗлтернӗ иккен. Хакланнин сӑлтавӗ — квитанцире хваттерсене ӑшӑтнишӗн йӗрке хутшӑнни.

Ӑшӑшӑн малашне мӗн чухлӗ усӑ курни тӑрӑх, пӗтӗм ҫуртри счетчик тӑрӑх, тӳлеттерме тытӑнӗҫ. Ҫавӑнпа та хӗлле ытларах тӳлӗпӗр, ҫулла — сахалтарах.

Маларах асӑннӑ управленире шутласа кӑларнӑ тӑрӑх, ӑшӑтмалли тапхӑрта коммуналлӑ тӳлев 1,2 хутран тытӑнса 3 хутчен хӑпарма пултарать. Ӑшӑ мӗн чухлӗ тӑкакланине шутлакан счетчик лартман ҫуртсенче хак уйрӑмах хӑпарма пултарать имӗш. Шупашкарта ун пеккисем 2495 ҫуртран — 247. Шутлавҫӑ лартма май ҫук ҫуртсем те ҫав шутра пур.

Коммуналлӑ тӳлев тӑкакӗ ытла пысӑк пек туйӑнсан (унчченхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен 25 процент хаклӑрах-тӑк) ҫулталӑклӑх хушши пӗчӗкшерӗн тӳлеме ирӗк пур. Ҫемье тупӑшӗнчен 22 процентӗнчен ытларахӑшӗ коммуналӑ тӳлевпе тухса кайсан субсиди ыйтма юрать.

Бичурин музейенче

Иртнӗ эрнере, юпан 7-мӗшӗнче, Чӑваш Енре Турцин патшалӑх телекуравӗн TRT Avaz каналӗн ӳкерӳ ушкӑнӗ пулнӑ, чӑвашсен пурнӑҫӗпе паллаштаракан ӳкерӳсем тунӑ.

Чи малтанах вӗсем Шупашкар районӗнчи Бичурин музейӗпе паллашнӑ. Кайран Шупашкар районӗнчи Ҫӗньял ял тӑрӑхне кӗрекен Мошкасси ялӗнче чӑвашсем ҫӑкӑр пӗҫернине, шӳрпе тата шӑрттан пӗҫернине, мунча кӗнине кӑтартакан ӳкерчӗксене ӳкерне. Ун хыҫҫӑн Мошкасси ял клубӗнче таврари ялсенчи пултарулӑх ушкӑнӗсем концерт кӑтартнӑ.

Хӑнасене чӑвашсемпе паллаштарас ӗҫе Ҫӗньялти культурӑпа хыпарлав центрӗн илемлӗх ертӳҫи Эльвира Альмешкина, халӑх театрӗн режиссёрӗ Зинаида Петрова, Валентин Захаров, Зинаида Павлова, Татьяна Кузьмина тата Шупашкарти трактор тӑвакансен керменӗнчи ташӑ ушкӑнӗн ертӳҫи Марина Тимукова хастар хутшӑннӑ.

Раҫҫейре суккӑрсемпе хӑлхасӑррисен ҫыравне ирттерӗҫ. Кун пирки ҫӗршывӑн Общество палатин сайтӗнче хыпарланӑ иккен.

Асӑннӑ палатӑн социаллӑ пулӑшу кӳрес енӗпе ӗҫлекен комитечӗн ертӳҫи Владимир Слепак пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫынсен асӑннӑ категорине пулӑшассипе никам та ятарласа ӗҫлемест. Вӗсене пулӑшу кирлине ҫӗршыв Президенчӗ Владимир Путин кӑҫалхи ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче тӳрӗ лини ирттернӗ чухне хускатнӑ. Ун хыҫҫӑн «Со-единение» фонд йӗркелеме тӗв тунӑ. Ҫӗршывра миҫе суккӑрпа хӑлхасӑр миҫе ҫын пурӑннине никам та путлӗн пӗлмест имӗш. Ҫавна май ҫырав ирттерес тенӗ. Ку ыйтӑва Общество палатинче паян сӳтсе явмалла.

Хӑлхасӑр тата суккӑр ачасемпе дактилологии тата пусмалли приборсемпе хутшӑнма пулать. Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенче 19 уйӑхран илтме тата курма пӑрахнӑ Хелен Келлер аслӑ пӗлӳ илсе философи тухтӑрӗ пула тӑнӑ. СССРта вара пиллӗкре суккӑрланнӑ, 14-ра илтме пӑрахнӑ Ольга Скороходова ученӑй-дефектолог пулса тӑнӑ. Пурнӑҫра хӑйсен вырӑнне тупнисем паян та сахал мар.

Чӑвашсем ӗлӗк хӑйсен йӑли-йӗркине тытса пынӑ. Кӗркунне ӗҫсем вӗҫленсен халӑх Кӗр сӑрине уявланӑ. Шел те, ку уява халӗ чылайӑшӗ аса илмест.

Красноармейски районӗнчи Алманчри культура аталанӑвӗн центрӗнче вара ӑна театрализацилесе кӑтартнӑ. Кӗр сӑрине курмашкӑн ваттисем те, ҫамрӑккисем те пухӑннӑ.

Сцена ҫинче культура ҫурчӗн, вулавӑш ӗҫченӗсем, «Мерчен» тата «Алманч кукамайӗсем» фольклор пӗрлешӗвӗсем тухнӑ.

Уява чӑвашсен авалхи «Алран кайми аки-сухи» юрӑпа пуҫланӑ. Кӗр сӑрине сцена ҫинче кӑтартнӑ, ун хыҫҫӑн артистсем халӑх патне аннӑ. Ҫапла майпа сӑра тата ҫӗнӗ тыр-пул уявне халӑх та хутшӑнма пултарнӑ.

Сӑнсем (16)

Красноярскри Чӳклемере

Красноярск енӗн 80 ҫулхи юбилейне халалласа вӑл тӑрӑхра пурӑнакан чӑвашсем Чӳклеме ирттернӗ. Ӑна чӑвашсемпе пӗрлех унта пурӑнакан вырӑссем, белоруссем, тутарсем, украинецсем, поляксем, хакассем, эстонецсем тата ытти халӑх ҫыннисем уявланӑ.

Ҫанталӑк сулхӑннине пӑхмасӑрах уява халӑх йышлӑн пуҫтарӑннӑ. Унта Иркутск облаҫӗнчи чӑвашсен «Юлташ» наципе культура автономийӗн пайташӗсем Вероника Тимофеева ертӳҫӗпе пырса ҫитнӗ. Кунсӑр пуҫне Кемӗр, Томск облаҫӗсенчи, Чӑваш Енри, Хакас Республикинчи, Тыва Республикинчи чӑвашсем ҫитнӗ.

Мероприяти кӑнтӑрла пуҫланнӑ. Наци тумӗсене тӑхӑннӑскерсем вӑйӑ картине тӑнӑ, уява пухӑннисене те йыхравланӑ.

Уява ирттерме Красноярск крайӗнчи чӑвашсен наципе культура автономийӗн благочиннӑйӗ Иоанн Боев пилленӗ. Вырӑнти пуҫлӑхсем те пулнӑ. Сӑмахран, край кӗпӗрнаттӑрӗн общество ҫыхӑнӑвӗпе ӗҫлекен управленйиӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Рашит Рафиков, Казачински район пуҫлӑхӗ Юрий Озерских, Козульски район пуҫлӑхӗн ҫумӗ Лариса Аксентий, Красноярск крайӗн Гражданла ассамблейин канашӗн ертӳҫи Алексей Менщиков, нацисем хушшинчи культура центрӗн пуҫлӑхӗ Валентина Зорина тата ыттисем саламланӑ.

Малалла...

Вӑрнар районӗнчи шкулсен вӗрентекенӗсем акӑлчан чӗлхине лайӑхрах тӗшмӗртес тӗллевпе Аслӑ Британин тӗп хулине Лондона кайса килеҫҫӗ. Унтан ачасене лайӑхрах калаҫма вӗрентеҫҫӗ.

Юлашки ҫулта Лондонра ют чӗлхене вӗрентекен 3 учитель пулнӑ: Маргарита Савельева (Ярмушкари шкул), Мира Агилова (Вӑрнарти 2-мӗш шкул), Тамара Васянина (Кульцаври шкул). Вӗсем пурте акӑлчан чӗлхине 30 ҫул ытла вӗрентеҫҫӗ. Лондонра вӗсем 1-2 эрне пурӑннӑ.

Шкулта ачасем акӑлчан чӗлхине вӗренеҫҫӗ, ку предметпа ППЭ те кӗртеҫҫӗ. Ку йӑлтах — ытти патшалӑх ҫыннисемпе хутшӑнас, вӗсен культурипе историне вӗренес тӗллевпе. Вӗрентекенсем ют ҫӗршывра пулсан Тӑван ҫӗршыв тата хаклӑрах туйӑнма пуҫланине палӑртаҫҫӗ.

Мира Агилова аслӑ класс ачисене аслӑ Британи пирки каласа кӑтартасшӑн.

Кантӑр Корейӑра юниорсен самбо енӗпе тӗнче ӑмӑртӑвӗ иртнӗ. Раҫҫейӗн пӗрлештернӗ команди унта ҫӗнтернӗ.

Команда йышне Чӑваш Енӗн пикисем те кӗнӗ. 48 килограмм тайман виҫе категорийӗнче Эдера Лаврентьева ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ. Вӑл Казахстанри Айжан Жилкубаевӑна 12:0 шутпа выляса илнӗ.

44 килограмм тайман виҫе категорийӗнче Вера Лоткова ҫӗнтернӗ. Вӑл Казахстанри Жадыри Пайыза 1 минут та 11 ҫеккунтра ҫӗнме пултарнӑ.

Наталья Степанова вара ылтӑн медаль илеймен. Вӑл финалта Монголири спортсменкӑна выляса ярса кӗмӗл медаль илнӗ.

Пӗтӗмпе Раҫҫей спортсменкисем ӑмӑртура 25 медале тивӗҫнӗ.

Шупашкарпа Канаш хушшинче ҫӗнӗ йышши электропуйӑс ҫӳреме тытӑннӑ. Халӗ вакун питӗ хӑтлӑ. Хытӑ ларкӑч вырӑнне — ҫемҫе кресло. Телевизор тата wi-fi та пур.

Билет хакӗсем вара ҫавсемех юлнӑ. Ҫулсерен Чӑваш Енре хулаҫум пуйӑсӗсемпе 75 пин ҫын усӑ курать.

Вакунри ҫӗнӗ интерьера тунӑ чухне дизайнерсем пассажирсен кӑмӑлӗсене тивӗҫтерме тӑрӑшнӑ. 30 ҫулти вакун халӗ ҫӗнӗ пекех курӑнать: урайӗнче — кавир, чӳрече ҫинче — карӑ.

Халӗ вакунри кашни пассажир тӗнче тетелне тӳлевсӗр кӗме пултарать. Анчах ҫӗнӗлӗхе те хӑнӑхмалла-мӗн. Зинаида Клеверова пассажир ав хура аттипе таса вакуна кӗме шикленнӗ. Ара, варалас килмест-ҫке-ха. Ҫавӑнпа чылайӑшӗ кивӗ вакунрах каять.

Дача сезонӗ вӗҫленсен тепӗр вакуна вӗҫертӗҫ. Ҫапла ҫӗнни ҫеҫ тӑрса юлӗ. Билет хакӗ ӳсмӗ. Халӗ Шупашкартан Канаша ҫитмешкӗн 264 тенкӗ-мӗн. Пуйӑс унта 2,5 сехетре ҫитет.