2015 ҫулта Чӑваш Енре тивӗҫлӗ канури ҫынсен пурӑнмалли укҫан чи пӗчӗк виҫи 5771 тенкӗпе танлашӗ. Ку хисепе авӑнӑн 24-мӗшӗнче правительство ларӑвӗнче пӗлтернӗ.
Тивӗҫлӗ канури ҫынсен пурӑнмалли укҫан чи пӗчӗк виҫине пенси фондне ҫитерӗҫ.
Аса илтерер: кӑҫалхи 1-мӗш кварталти ку виҫе 5291 тенкӗпе танлашнӑ. Пенси фончӗн Чӑваш Енри управленийӗ 353 пин пенсионера, федераци ҫӑмӑллӑхӗпе усӑ куракан 108 пин ҫынна пӑхать.
Юратӑвӑн чикки ҫук теҫҫӗ халӑхра. Чӑн та, ҫапла-тӑр ҫав. Ҫав сӑмахӑн чӑнлӑхне паян Муркаш районӗнчи пӗр ялти мӑшӑр ҫирӗплетсе панӑ.
Паспортра штамп ларттараканӗсем — Йӳҫкасси ял тӑрӑхӗнчи Патаккассинчи Галина Яковлевнӑпа Алексей Петрович. Арӑмӗ — 67 ҫулта, упӑшки — 74-ра.
Ҫӗнӗ ҫынсене ЗАГС ӗҫченӗсем вӑрӑм ӗмӗр, хитре те хаваслӑ пурӑнма суннӑ.
Ҫырӑнса пурӑнакансем юлашки ҫулсенче сахалланса кайрӗҫ те ку чӑннипех те ырӑ пулӑм темелле-тӗр. Ара, ҫынсен пӗр пайӗ халӗ гражданла мӑшӑрлану текен хутшӑнура пурӑнать. Хӑналла мӑшӑрлану текен ӑнлав та сарӑлса пырать темелле. Кун пеккисем пӗр-пӗриншӗн тунсӑхласан пӗр-пӗрин патне хӑнана килсе кайнипех ҫырлахаҫҫӗ.
Сӑнсем (2)
Вӑхӑт иртнӗҫемӗн кашни ҫынах ватӑлать, юратнӑ ӗҫне хӑварса тивӗҫлӗ канӑва тухать. Ку пуриншӗн те тенӗ пекех йывӑр тапхӑр.
Ҫакна тӗпе хураҫҫӗ Комсомольски районӗнчи Ҫӗнӗ Мӑрат ялӗнчи культура ҫурчӗн ӗҫченӗсем. Кунта «Ватӑ ӑшши» клуб ӗҫлет.
Ҫак клуб темиҫе ҫул ӗҫлет. Унта ҫӳрекенсем — вырӑнти йӑла-йӗркене пӗлекенсем. Уйрӑмах Иосиф Ильин, Ольга Басникова, Лидия Борисова, Раиса Иванова, Лидия Евдокимова, Раиса Петрова, Мария Васильева хастар — ялти, районти пӗр мероприятирен те юлмаҫҫӗ.
Культура ӗҫченӗсем тата «Ватӑ ӑшши» клуб пайташӗсем йӑла-йӗркене вӗренеҫҫӗ, вырӑнти халӑх юррисене ҫырса илеҫҫӗ, асаилӳ каҫӗсене йӗркелеҫҫӗ, хӗрарӑмсен пуҫ хатӗрӗсене ӑсталаҫҫӗ.
Хӑш чухне ватӑсем Серафим аттепе те курнӑҫаҫҫӗ.
Ҫурлан 23-мӗшӗнче полицие Канашра пурӑнакан 79 ҫулти кинемей ҫитнӗ те 65 пин тенкӗ укҫи ҫухалнине пӗлтернӗ. Ӑна ватӑскер шкапра ҫакӑнса тӑракан пальто-куртка таврашӗн кӗсйинче упранӑ-мӗн.
Тӗрӗслев ирттернӗ хыҫҫӑн ҫурта ют ҫынсем кӗнине палӑртман. Оперативниксем «пурлӑха» кинемейӗн 9 ҫулти мӑнукӗ илме пултарнине палӑртнӑ. Чӑнах та ҫапла иккен.
Арҫын ача суйман, кинемейӗн укҫине илнине пӗлтернӗ. Вӑл ҫав укҫана темиҫе кунрах тӑкакланӑ: юлташӗсене хӑналанӑ, карас телефонӗсен номерӗсем ҫине укҫа хурса панӑ.
Ку тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарасшӑн.
Кӑҫалхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗ тӗлне Чӑваш Енри халӑх йышӗ 1 миллион та 240 пин ҫынпа танлашнӑ. Ку вӑл 2011 ҫулхинчен 10 пин те 534 ҫын, е 0,8 процент, чакнине пӗлтерет.
Ялта пурӑнакансен шучӗ ҫулталӑкра 6 пин ҫын (1,2 процент) сахалланнӑ, хуларисен 2,6 пин (0,3 процент) нумайланнӑ. Халӑхӑн йышӗнче хула ҫыннисем 60,2 процент йышӑнаҫҫӗ, ялтисем — 39,8 процент.
Юлашки вӑхӑтра ачасем ҫураласси йышланнӑ. 2013 ҫулта 2011-мӗшӗнчинчен 1 186 пепке ытларах кун ҫути курнӑ: пӗлтӗр 17 пин 351 ача ҫуралнӑ. Ҫураласлӑх коэффициенчӗ 8,5 процент хушӑннӑ. Ялта хуларинчен яланхиллех нумайрах ҫуратаҫҫӗ.
Пӗлтӗр халӑх шучӗ Шӑмӑршӑ, Елчӗк, Улатӑр, Етӗрне, Патӑрьел, Ҫӗмӗрле районӗсенче уйрӑмах чакнӑ. Вӗсенче йыш 3 процентран пуҫласа 2,2 процент таран катӑлнӑ. Шупашкар, Канаш, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисемпе Шупашкар районӗнче халӑх шучӗ йышланнӑ.
Ӗҫлеме пултарайманнисем яллӑ вырӑнта хуларинчен 1,3 процент нумайрах.
Паян пирӗн ҫӗршывра социаллӑ ӗҫчен кунне паллӑ тӑваҫҫӗ. Шупашкар районӗнчи Янӑшри вӑхӑтлӑх пурӑнмалли уйрӑмра халӗ 11 ватӑ ватлӑхри хӳтте тупнӑ. Ҫулӗсемпе ҫамрӑк мар пулин те кинемисемпе мучисем ахаль лармаҫҫӗ, социаллӑ ӗҫченсене пулӑшаҫҫӗ.
Галина Якимова кинемей, акӑ, ҫурта пурӑнма килни иккӗмӗш ҫула кайнӑ. Ку вӑхӑтра вӑл пуринпе те пӗр чӗлхе тупма ӗлкӗрнӗ. Вӑйӗ ҫитнӗ таран ӗҫлет те вӑл. Хӗлле юр хырнӑ, чӑлха-нуски ҫыхса чунне уҫнӑ. Ҫуркуннене вӑл тем пекех кӗтнӗ иккен. Чечек юратаканскер социаллӑ ӗҫченсемпе пӗрле чечек калчи ӳстернӗ, кайран вӗсене клумбӑна куҫарса лартнӑ. Халӗ вӗсене шӑварса-ҫумласа тӑрать. Галина Якимова шучӗпе, «Чечек вӑл — пурнӑҫ. Унпа калаҫма пулать, лайӑххипе усалли пирки каласа параятӑн». Йывӑрлӑх тенӗрен, пурнӑҫӗ ҫӑмӑл килмен. Икӗ упӑшки те вилнӗ, ачи-пӑчи пулман.
«Чӑваш Ен» ПТРК пӗлтернӗ тӑрӑх, Ҫӗрпӳре аслӑ ӳсӗмри ҫынсем валли университет уҫӑлнӑ. Кунта ватӑсем тӗрлӗ дисциплинӑна вӗренеҫҫӗ: копмьютертан пуҫласа пӗрремӗш медицина пулӑшӑвӗ парасси таранах.
Кунта ҫӳрекенсем психологпа иртекен занятире пӗр-пӗринпе хутшӑнма, пурнӑҫпа киленме вӗренеҫҫӗ. Ку ватӑсемшӗн уйрӑмах пӗлтерӗшлӗ. Шӑпах ҫакна шута илсе Ҫӗрпӳри социаллӑ пулӑшу паракан центрта ҫакнашкал университет уҫнӑ ӗнтӗ. Занятисем — тӳлевсӗр.
Кунта аслӑ ӳсӗмри студентсем компьютерпа ӗҫлеме хӑнӑхаҫҫӗ, хӑйсен прависем пирки лайӑхрах пӗлеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех тренингсем иртеҫҫӗ. Пурте пӗрле музейсене экскурсие ҫӳреҫҫӗ. Ватӑсем патне юристсем, тухтӑрсем килеҫҫӗ.
Чулайӑшӗ скайппа калаҫма хӑнӑхнӑ, ҫавна май нумайӑшӗ компьютер туянма ӗмӗтленет-мӗн. Тӗлӗнмелле те, кунта хӗрарӑмсем ҫеҫ ҫӳреме кӑмӑл тунӑ. Вӗрентекенсем студентсене киле ӗҫ те параҫҫӗ. Тӗслӗхрен, хӗл валли курӑк пухса типӗтмелле.
Хӗрарӑмсем ытларах ҫыхма тата пӗҫерме вӗрентекен уроксене кӑмӑллаҫҫӗ иккен.
Вӗренӳ пӗр ҫул тӑсӑлать. Унтан студентсене виҫҫӗмӗш ӑру университечӗн лекцийӗсене итленине ӗнентерекен документ параҫҫӗ.
Йӗпреҫ районӗнче пассажир пуйӑсӗ ӗнер 88 ҫулти кинемее ҫапса кайнӑ. Инкек ирхи сакӑр сехет тӗлӗнче пулса иртнӗ.
Кинемее «Адлер–Новосибирск» маршрутпа каякан пуйӑс «Йӗпреҫ–Канаш» ҫулӑн 242-мӗш километрӗнче ҫапса хӑварнӑ. Ватӑ ятарлӑ вырӑнта каҫман-мӗн. Пуйӑс машинисчӗ кинемей пуйӑс кӑшкӑртнине хӑлхана чикмен имӗш. Тен, хӑлхи илтмен, куҫӗ те начартарах курнӑ-ши? Асӑннӑ районти Пӑвара пурӑннӑскер вырӑнтах вилнӗ.
Раҫҫейӗн Шалти ӗҫсен министерствин Чӑваш Енри лини пайӗ пуйӑс ҫулӗ ҫинче питӗ асӑрханмаллине асӑрхаттарать.
Нарӑсӑн 26-мӗшӗнче йӗрке хуралне Шупашкарти Энтузиастсен урамӗнчи пӗр ҫуртра ватӑ ҫын виллине тупнине пӗлтернӗ.
Кинемей 1927 ҫулта ҫуралнӑскер пулнӑ. Тӗрӗслев материалӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, кинмей пӗччен пурӑннӑ. Хваттершӗн тӳлемелли коммуналлӑ тӑкаксем пухӑннӑран Шупашкарти Мускав районӗн администрацийӗн ӗҫченӗсем ватӑскерӗн алӑкне ҫӗмӗрсе кӗнӗ.
Хваттере кӗрсен хуҫин виллине тупнӑ. Ӑна пусмӑрласа велернин йӗрӗ ҫук. Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, вӑл хӑйӗн килӗнче 2011 ҫулхи утӑ уйӑхӗнче пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Ҫакна ун ҫумӗнче тупнӑ транспортпа ҫӳремелли билет тата лавккаран туяннӑ сӗт хутаҫӗ ҫирӗплетеҫҫӗ. Ҫак тапхӑрта унӑн вилли унтах выртнӑ.
Халӗ ӗҫ тӗлӗшӗпе тӗрӗслев ирттереҫҫӗ.
Шупашкар хулин Ленин районӗнче Пӗтӗм тӗнчери ваттисен кунне халалласа хӑйне евӗр акци йӗркеленӗ. «Ырӑ кӑмӑл тата хисепе — киле» ят панӑскере волонтерсем хутшӑнаҫҫӗ. Вӗсем пахча ҫимӗҫ туянакан ватӑсене ҫав тавара киле йӑтса ҫитерме пулӑшӗҫ. Акцие асӑннӑ районӑн Ҫамрӑксен правительстви йӗркеленӗ.
Ыр кӑмӑллӑх ӗҫне авӑн уйӑхӗн 7-мӗшӗнчех пуҫарнӑ. Вӑл юпа уйӑхӗн 20-мӗшӗнче вӗҫленӗ. Аслӑ, вӑтам професси пӗлӗвӗ паракан шкулсенче вӗренекен ҫамрӑксем кашни канмалли кунах ирхи тӑхӑр сехетрен пуҫласа тӗп хуламӑрти «Николаевский» суту-илӳ комплексӗнче пулӗҫ. Унта хальхи вӑхӑтра «Кӗр парни — 2013» ял хуҫалӑх ярмӑркки иртет. Пулӑшу кирлӗ пулсан ҫамрӑксем ватӑсене пахча ҫимӗҫе киле илсе пырса парӗҫ.
+20.3 °C