Шупашкарти пӗр аслӑ шкул вӗрентекенӗ явап тытӗ. Ҫӑмӑл мелпе пуяс килни ӑна суд сакки ҫине илсе ҫитернӗ. Кун пирки РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗн пресс-служби пӗлтерет.
Следовательсем тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх, 53 ҫулти вӗрентекен кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 15-17-мӗшӗсенче 46 студентран сӗтев илнӗ. Унӑн кӗсйине пӗтӗмпе 92 пин тенкӗ кӗнӗ. Студентсенчен кашниех 2-шер пин тенкӗ панӑ. Куншӑн вӗрентекен вӗсене хайӗн предмечӗпе зачёт лартса пама шантарнӑ.
Анчах вӗрентекенӗн ҫӑмӑл мелпе пуясси пулман. Кӑрлач уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ӑна йӗрке хуралҫисем тытса чарнӑ. Халь суд пулмалла.
1-мӗш курсра вӗренекен студент тивӗҫлӗ канури кинемее ҫаратнӑ. 72 ҫулти хӗрарӑм каҫхине урампа пынӑ. Такам чупса пынӑ та унӑн сумкине туртса илнӗ. Унта вара 5 пин тенкӗ пулнӑ.
Йӑлтах хӑвӑрт пулса иртнӗ. Ватӑскер тапӑннӑ ҫыннӑн сӑнне астуса юлайман. Сумкӑра банк картти те пулнӑ. Хурах унпа та усӑ курнӑ: кинемей патне унӑн карттипе лавккара таваршӑн тӳленӗ тесе смс килнӗ. Тӗлӗнмелле те, вӑрӑ карточкӑпа ЧР ШӖМӗ ҫывӑхӗнче вырнаҫнӑ лавккара тӳленӗ.
Вӑрра часах тытса чарнӑ. Вӑл – Чулхула облаҫӗнчи каччӑ, Шупашкарти пӗр аслӑ шкулта вӗренет. Хайхискер унччен те ватӑ ҫынна ҫаратнӑ пулнӑ. Ун чухне вӑл 7 пин тенкӗ йӑкӑртнӑ.
Ашшӗ-амӑшӗ куҫарса панӑ укҫа пӗтнӗ-мӗн унӑн, ҫавӑнпа кинемейсене ҫаратма шухӑшланӑ. Ҫапла ӑнлантарнӑ вӑл следовательсене.
Ӗнер Шупашкарта Раҫҫейӗн Общество палатин пайташӗ Вероника Крашенинникова пулнӑ. Асӑннӑ политолог Тулаш политика тата пуҫарусен институчӗн гендиректорӗ шутланать, «Звезда» (чӑв. Ҫӑлтӑр) телеканалпа «Прогнозы» кӑларӑма ертсе пырать.
Вероника Крашенинникова ӗнер, нарӑсӑн 13-мӗшӗнче, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культура керменӗнче ҫамрӑксемпе ҫӗршывӑмӑрӑн тулаш политикине сӳтсе явнӑ.
Политологпа ӗнерех Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ЧР Правительство ҫуртӗнче тӗл пулнӑ. Хӑнана Михаил Васильевич ҫамрӑксемпе курнӑҫнӑшӑн тав тунӑ.
Вероника Крашенинникова Элтепере истори тата общество пӗлӗвӗн вӗрентекенӗсем валли уҫӑ лекци ирттернине, вӗсем ӑна кӑсӑкланса итленине пӗлтернӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче «Этнография чувашского народа» ятпа ҫӗнӗ кӗнеке пичетленсе тухнӑ. Ӑна Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑxӗсен институчӗн ӑсчахӗсем пухса хатӗрленӗ. Ӗҫ ушкӑнне истори ӑслӑлӑxӗсен тухтӑpӗ В.П. Иванов тухӑҫлӑ ертсе пынӑ.
Ҫaк паха кӗнекере чӑвашсем ӑҫтан пулса кайни, халӑx йышӗ, наци тумтирӗ, капӑpлӑxӗсемпе апат-ҫимӗҫӗ, ҫeмье тата халӑх пурнӑҫӗ, йӑли-йӗрки, ӑруран ӑpӑва куҫнӑ пултарулӑхӗпе ӑcталӑxӗ, ӗненӗвӗ, ӳнерӗ тата ытти ҫинчен тӗплӗ ҫырса кӑтартнӑ.
Унсӑр пуҫне кӗнекене терминcен словарьне уйрӑммӑн кӗpтнӗ. Ҫaвӑнпа та вӑл вӗрентекенсемпе студентсемшӗн, аслӑ классенче ӑс пухакан ачасемшӗн тата чӑваш халӑxӗн истoрийӗпе, культурипе кӑcӑкланакансемшӗн усӑллӑ та кирлӗ пулма тивӗҫ.
Студентсен сесси хӗрсех пырать. Зачетсем, экзаменсем… Ахӑртнех, нумайӑшӗ ку тапхӑрта канлӗхне ҫухатнӑ. Теприсем, тен, нервисене лӑплантараймаҫҫӗ.
Раштав уйӑхӗн 20-мӗшӗнче 16 сехет ҫурӑра Шупашкарти «Студентсен хули» чарӑнура темӗнле ҫын И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн истори вӗрентекенне тапӑннӑ. Хайхискер ӑнсӑртран чупса пынӑ та 30 ҫулти арҫынна ҫурӑмӗнче икӗ хутчен кӗрслеттернӗ.
Тапӑннӑ ҫын питне шарфпа хупланӑ. Хӑй 170-175 сантиметр ҫӳллӗш. Полицейскисем тӗрех «Квадрат» планпа ӗҫлеме пуҫланӑ, анчах преподавателе тапӑннӑ ҫынна тупайман. Вӗрентекене пульницӑна илсе кайнӑ, халӗ унӑн пурнӑҫӗ хӑрушлӑхра мар.
И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧПУ студенчӗсемпе вӗрентекенӗсем аслӑ шкултах шӑл сиплеме пултараҫҫӗ. Нумаях пулмасть унта стоматолог пӳлӗмӗ уҫӑлнӑ. Унта хальхи йышши хатӗр-хӗтӗр вырнаҫтарнӑ. Стоматолог сипленине радиовизиограф сӑнаса тӑрӗ.
Стоматолог пӳлӗмӗнче терапевт та ӗҫлӗ. Кирлӗ пулсан ортопедпа ортодонт та килӗҫ.
Студентсен тухтӑр патне кайма, черете ҫырӑнма вӑхӑт та ҫук. Малашне вӗсем аслӑ шкултан тухмасӑрах специалист патне лекейӗҫ. Сӑмах май, Чӑваш Енри нихӑш аслӑ шкулта та хальлӗхе стаматолог пӳлӗмӗ ҫук.
Тахҫан вӗренӳ учрежденийӗсенче тухтӑр пӳлӗме пулнӑ. Кунашкал йӗрке вӗренӳ тытӑмне ҫӗнӗрен таврӑнма пуҫланӑ. ЧППУра стоматолог пӳлӗмне уҫма сахал мар укҫа тӑкакланнӑ. Ҫапах университет инвестицисем тӑкака саплаштарасса шанаҫҫӗ.
Раҫҫейри чи ҫамрӑк университетсенчен пӗри – И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ – паян 50 ҫул тултарнӑ.
1967 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, вӗренӳ ҫулӗ пуҫланиччен 2 эрне юлсан, СССРти Министрсен канашӗ Чӑваш патшалӑх университетне йӗркелесси пирки постановлени алӑ пуснӑ.
Республика хими, машиностроени, медицина, экономика тытӑмӗсенче ҫитӗнӳсем тунинче Чӑваш патшалӑх университечӗн тӳпи те пур. Вӑл пилӗк факультетпа ӗҫлеме пуҫланӑ. Ҫур ӗмӗрте вӑл регионти пысӑк организации пулса тӑнӑ. Халӗ унта 16 пин ытла студент вӗренет.
Японири Токио университечӗн ют чӗлхесен факультетӗнче аспирантурӑра вӗренекен Мураками Такенори чӑваш чӗлхине вӗренме килнӗ. Вӑл И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ чӑваш чӗлхипе культурин пӗтӗм тӗнчери ҫуллахи шкулне ҫӳрӗ. Шкул ҫурла уйӑхӗн 6-20-мӗшӗсенче ӗҫлӗ.
Мураками чӑвашла вӗренес тесе вӗренӳпе методика литреатурине тата словарьсем туяннӑ. Аспирант пулас диссертаци валли те материал пухать.
Япони ҫынни пирӗн республикӑра епле пурӑнӗ-ха? Ӑна аслӑ шкулӑн студентсен пӗтӗм тӗнчери клубӗн пайташӗсем пулӑшӗҫ. Мураками пушӑ вӑхӑчӗпе усӑ курса Атӑл леш енне, Шупашкарти «Ҫӗнтерӳ паркӗ» асӑну комплексне ҫитсе килнӗ ӗнтӗ. Вӑл «Сувар» этнокультура паркӗпе паллашма та ӗлкӗрнӗ.
Ҫӗршыв ертӳҫи Чӑваш Енре ҫуралнӑ тепӗр ачана саламлӗ. Маларах Шупашкарти 53-мӗш шкулта 7-мӗш класс пӗтернӗ Софья Морозована Раҫҫей Президенчӗ Владимир Путин паспорт панӑччӗ. Ҫӗршыв ертӳҫи Шупашкар пикине тата унпа паспорт илнӗ ытти ачана «14 ҫула ҫитнӗ ҫӗре эсир нумай пултарнӑ», — тесе ырланӑ. Софья Морозова кадет шкулӗнче вӗренме май килнишӗн Раҫҫее тав тунине палӑртнӑ. Олимпиадӑсенче, ытти енпе те вӑл хастар, вӗсене яланах хутшӑнать.
Халӗ Федерацин айӑплава пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлекен службин Самарти юридици институтӗнче вӗренсе пӗтерекен Александр Петрова пиллӗкпе вӗренсе пӗтернӗ ятпа саламланӑ.
Чӑваш каччине тата ҫар аслӑ шкулӗсенче вӗренекенсене Владимир Путин паян Кремльте йышӑннӑ.
И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн вӗрентекенне ӗҫ пӳлӗмӗнче вӗлернӗ, унӑн виллине тупнӑ. Ку ҫӗртме уйӑхӗн 15-мӗшӗнче пулнӑ.
Вӑл ЧПУн медицина факультечӗн экстремаллӑ кафедринче студентсене вӗрентнӗ. Профессор Шупашкарти Васкавлӑ медпулӑшу пульницинче ӗҫленӗ. Шӑпах ҫавӑнта пӳлӗмре унӑн виллине тупнӑ та.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, профессорӑн кӗлетки ҫинче сурансем тупнӑ. Ку ӑна пусмӑрласа вӗлернине кӑтартать. Студентсем каланӑ тӑрӑх, инкек умӗн пӗр кун маларах вӑл патшалӑх экзаменне тыттарнӑ.
Студентсем профессор хаваслӑ тата лайӑх ҫын пулнине ӗнентереҫҫӗ. Ку тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Халӗ следстви пырать.
+6.3 °C