Нумаях пулмасть ҫӗршыв Президенчӗ Владимир Путин федерацин субъекчӗсен, регионсенчи саккун кӑларакан органсен ертӳҫисемпе, пысӑк хуласен мэрӗсемпе тӗлпулнӑ. Унта «Хальхи вӑхӑтри экономика тата политика кун йӗркине, регионсенчи лайӑх практикӑсене» пӑхса тухнӑ.
Чӑваш Енрен унта Михаил Игнатьев Элтепер, Патшалӑх Канашӑн ертӳҫи Юрий Попов, Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков хутшӑннӑ.
Раҫҫей Президенчӗ тӗп вырӑнта — ҫынсем тесе каланӑ. Влаҫ ҫыннисен шӑпах пирӑншӑн, ҫынсемшӑн, ӑҫлемелле. Вӑл халӑхпа час-час тӗлпулмаллине те асӑнса хаварнӑ. Унтан Путин йывӑрлӑха парӑнмасӑр пӗр шухӑшлӑн ӗҫлекенсене пулӑшас тӑллевлине палӑртнӑ.
Чӑваш Енӗн экономика аталанӑвӗн Владимир Аврелькин Мускавра Раҫҫейӗн экономика министрӗн ҫумӗпе Олег Фомичевпа тӗлпулнӑ. Унта патшалӑхӑн тата муниципалитетӑн пулӑшӑвне «пӗр чӳрече» меслетпе кӳрессине тата «Русский Ветер» (чӑв. Вырӑс ҫилӗ) тулли мар яваплӑ обществӑн инновацилле проектне аталантарассине сӳтсе явнӑ.
Юлашкинчен асӑнни пирки каласан, унӑн проекчӗ электроэнергетика тухӑҫлӑхне энерги ҫӗнелсе тӑнине пула ӳстерме май памалла-мӗн. Ҫил энергийӗн оборудованине кӑларакан предприяти республикӑра пур-мӗн-ха. Вӑл — мультимегаватт класлӑ оборудовани кӑлараканскер. «Русский Ветер» общество ҫил энергетика пасарне тӗрлӗ пулӑшу кӳрет-мӗн.
Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Раҫҫей флот флагманӗн — «Кузнецов адмирал» авианосец-крейсерӑн пайташӗсемпе тӗл пулнӑ. Курнӑҫӑва республикӑри ытти тӳре-шара та пырса ҫитнӗ.
Виҫҫӗмӗш рангри капитан, карапӑн апат-ҫимӗҫ службин пуҫлӑхӗ, Ҫӗмӗрлере ҫуралнӑ Иван Орешников пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗршывӑн чи пысӑк ҫар флочӗн экипажӗнче 100-е яхӑн чӑваш каччи хӗсметре, вӑл шутран ҫурри килӗшӳпе ҫар ретӗнче тӑрать. Ентешсене Орешников ырӑ енчен кӑна мухтанӑ. «Пирӗн каччӑсем ҫар пуҫлӑхӗсем хушшинче ырӑ ят ҫӗнсе илни, Чӑваш Ене ҫурҫӗр флотра тивӗҫлипе кӑтартнишӗн республикӑшӑн пысӑк чыс», — тенӗ вӑл.
Чӑн та, пирӗн тӑрӑхра яшсене кадет класӗсенченех хӗсмет влали хатӗрлеме тытӑннӑ. Килӗшӳпе хӗсметре тӑракан уйрӑм командирӗн, енчен унӑн 5 ҫулхи стаж пулсан 100 пине яхӑн тенкӗ шалу тухать, ахаль матросӑн — 50 пине яхӑн. Кӑҫал Ҫурҫӗр флота Чӑваш Енри 100-е яхӑн каччӑ каймалла.
Элтеперпе тӗлпулнисем «Р-2» ракета катера «Чӑваш Ен» ят парас шухӑшлине пӗлтернӗ. Элтепере хӑйсен карапӗн сӑнӳкерчӗкне парнеленӗ.
Кунта сӑмах Михаил Игнатьев Элтепер Пӗтӗм Раҫҫейри Азербайджан Конгресӗн ертӳҫисемпе тӗл пулни пирки пырать. Чӑваш Енпе Азербайджан Республики килӗштерсе ӗҫлессине сӳтсе явнине Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ.
Курнӑҫӑва асӑннӑ Конгресӑн ӗҫ тӑвакан директорӗ Ильгар Гаджиев тата ҫав органӑн регионти уйрӑмӗн ертӳҫи Азиз Бадиров хутшӑннӑ. Республика ертӳҫисенчен Элтеперсӗр пуҫне ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов, экономика аталанӑвӗн министрӗ Владимир Аврелькин, культура министрӗ Вадим Ефимов, Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков пулнӑ.
Михаил Игнатьев Чӑваш Еншӗн усӑллӑ пысӑк бизнес-проектсене аталантарма хатӗррине палӑртса хӑварнӑ.
Кӑҫал пирӗн ҫӗршывра Литература, Чӑваш Енре К.В. Ивановӑн ҫулталӑкӗ иккенне пӗлмен-илтмен ҫын юлмарӗ те пулӗ. Ҫавсене халалласа Шупашкарти Литература музейӗ (вӑл Константин Иванов ячӗпе хисепленет) ҫыравҫӑсемпе тата сӑвӑҫсемпе «Ҫыравҫӑ пулас килет» ятпа тӗлпулусем йӗркелеме тытӑннӑ. Пӗрремӗшӗ Светлана Гордеева поэтпа тата художникпа пулнӑ. Унпа курнӑҫма Шупашкарти 6-мӗш шкулта вӗренекенсене йыхравланӑ. Тӗлпулӑва пынисене чи малтанах музей тӑрӑх кӑтартса ҫӳренӗ май Константин Иванов пултарулӑхӗпе те паллаштарнӑ.
Литература музейӗнче ӗҫлекенсем Гордеевапа курнӑҫусем йӗркелесси йӑлана кӗнине пӗлтереҫҫӗ. Ҫапах та хальхине те музейҫӑсем кӑсӑклӑ ирттерме тӑрӑшнӑ. Ку хутӗнче ҫыравҫӑ ачасене кӑмпаллӑ карҫинкана хӑвӑрт тата илемлӗ епле ӳкермеллине кӑтартнӑ. Ачасене кӑсӑклантарас тесе «Небылица» сӑвӑри чӗрчуна ят парас тесе те пӗчӗккисем хытах пуҫ ватнӑ. Ачасене ҫыравҫӑ сӑвӑ епле ҫырнипе тата кӗнеке епле кӑларнипе те паллаштарнӑ.
Ҫапла, Сурхури тӗлӗнчех курнӑҫнӑ-ха, анчах хыпарне халӗ кӑна пӗлтӗмӗр те. Айхи тусӗсем тӗлпулни пирки республикӑн Культура министерстви паян пӗлтерчӗ.
Чӑваш халӑх поэчӗн тусӗсем, тӑванӗсем тата ҫывӑх ҫыннисем республикӑн наци вулавӑшне пуҫтарӑннӑ. Вӗсен хушшинче хамӑр ҫӗршыври тӗрлӗ хуларан (Мускавран, Питӗртен, Хусантан) ҫитнисем кӑна мар, Швецири хӑнасем те пулнӑ.
Пуҫтарӑннисем Г. Айхин, Б. Пастернакӑн, В. Хлебниковӑн, А. Крученыхӑн, А. Мирзаевӑн, Д. Воробьевӑн сӑввисене каланӑ май гитарӑпа каланине итленӗ, Айхин ҫырса илнӗ сассипе киленнӗ.
Вулавӑшра Айхин икӗ кӗнекин хӑтлавне те йӗркеленӗ. Пӗри — пӗлтӗрхи юпа уйӑхӗнче Айхи кунне ирттернӗ май кун ҫути кӑтартнӑ «Семь стихотворений» ятли, тепри — «Книга горизонта». Юлашкинчен асӑннине купӑс евӗр кӑларнӑ.
Ӗнер, раштавӑн 24-мӗшӗнче, чӑвашлӑхшӑн тӑрӑшакан ушкӑнсем пӗрле пухӑнса малашнехи пӗрлехи ӗҫсем пирки калаҫрӗҫ. Пухӑва «Хавал» пӗрлӗх ертӳҫи Александр Блинов (Алпарух), вӗренӳ институчӗн чӑваш чӗлхипе литературин кафедрин пуҫлӑхӗ Анна Егорова, «Салам» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Владислав Николаев, «Ирӗклӗх» пӗрлӗхӗн ертӳҫи Дмитрий Степанов, Чӑваш Республикинчи кинематографистсен пӗрлешӗвӗн пайташӗ Алексей Ефремов (Илтимер), Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп администраторӗ Николай Плотников (Аҫтахар) хутшӑнчӗҫ.
Пухура хускатнӑ тӗп ыйтусем: влаҫра чӑваш наци политикине ертсе пыракан ҫын ҫукки; вӗренӳ министерствинче чӑваш наци шкулӗсемпе ӗҫлекен ҫын ҫукки; тӳре-шарапа ҫыхӑнусене епле тытасси пирки; ӳнер ӗҫӗсене пропагандӑлас ӗҫре чӑваш чӗлхипе те усӑ курасси пирки; тӗрлӗ фильмсене чӑвашла куҫарасси пирки; ҫӗнӗлле, вуланмалли литература хайлавӗсене пичетлесси; программӑсемпе ӗҫлемелли ансат инструкцисем хатӗрлесси пирки.
Тӗлпулу вӗҫленнӗ хыҫҫӑн кунашкал кайран та пухӑнсан пӑсмасть тесе пӗтӗмлетрӗҫ.
Красноярскри чӑвашсен наципе культура автономийӗ тата асӑннӑ тӑрӑхри Патшалӑхӑн универсаллӑ вулавӑшӗ Раҫҫей халӑх художникӗн, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗн Владимир Мешковӑн юлташӗсен тӗлпулӑвне ирттернӗ. Курнӑҫу раштавӑн 13-мӗшӗнче пулнӑ.
Художникӑн 95 ҫулхи юбилейне халалланӑ тӗлпулӑва унӑн живпопиҫне хаклакан 100 ытла ҫын пухӑннӑ. Унӑн хӗрӗсемпе мӑнукӗ те ун пек мероприятирен пӑрӑнман.
Экран ҫинче ӑстан ӳкерчӗкӗсене кӑтартнӑ, биографипе, фотоматериалсемпе паллаштарнӑ. Мешкова лайӑх пӗлнисем унпа ҫыхӑннӑ самантсене аса илнӗ. «Ҫеҫпӗл» тата «Юманлӑх» хӑй тӗллӗн вӗреннӗ ушкӑнсем чӑваш халӑх юррисене шӑрантарнӑ, чӑваш ташшине кӑтартнӑ.
«Хыпар» Издательство ҫурчӗ районсенче «Хыпар» ИҪ кунне паллӑ тӑвассине йӑлана кӗртсе пырать. Хальхинче, раштав уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, хыпарҫӑсем Вӑрмар районне ҫитнӗ.
Тӗлпулу Вӑрмарти Культура ҫуртӗнче иртнӗ. Вӑрмар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Константин Никитин ҫырӑнтару кампанине пырса тивекен ҫивӗч ыйтусене сӳтсе явнӑ. Издательство ҫурчӗн директорӗ-тӗп редакторӗ Валери Туркай «Хыпар» хаҫатӑн тиражӗ питӗ пӗчӗк пулнине пытарман.
Константин Никитин вӑрмарсем хаҫатпа пӗрле пуласса, ӑна ҫитес ҫур ҫуллӑха ҫырӑнасса пӗлтернӗ. Валери Туркай вара малашне хаҫат халӑха ҫӗнӗ терминсемпе йӑлӑхтармасса, вӑл тӗпрен улшӑнасса, ҫӗнӗ рубрикӑсем уҫӑласса шантарнӑ.
«Хыпар» ҫумӗнче ытти хаҫат та тухса тӑрать. Вӗсемпе редакторсем паллаштарнӑ. Хаҫата сӳтсе явнӑ ҫӗре хастар вулакансем те хутшӑннӑ. Районти историпе таврапӗлӳ музейӗн директорӗ Василий Цыфаркин, РФ тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ тата ӗҫ ветеранӗ Николай Васильев, Вӑрмарти почтамт пуҫлӑхӗ Сергей Риманов тухса калаҫнӑ.
Тӗлпулу вӗҫӗнче Культура ҫуртне пухӑннисене чӑваш эстрада артисчӗсем Алина Михайлова тата Александр Ильин савӑнтарнӑ.
Шупашкарти 101-мӗш ача пахчине ҫӳрекен шӑпӑрлансем юр пеме вӗреннӗ. Ахаль ҫынпа е воспитательпе мар. Ҫак ӗҫе вӗсене ҫӑмӑл атлетика енӗпе тӗнче класлӑ спорт мастерӗ, Китайра иртнӗ Олимпиадӑн кӗмӗл призерӗ, Чӑваш Ен рекордсменки Марина Максимова хӑнӑхтарать.
Паллӑ спортсменсем ачасене сывӑ пурнӑҫ йӗркине пӑхӑнма вӗрентекен проектсене час-часах хутшӑнаҫҫӗ.
Хальхинче Марина Максимова ачасене ывӑтассин историйӗпе тата тӗрлӗ снарядсемпе — сӑнӑпа, ядропа, дискпа — паллаштарнӑ. Ачасем уҫӑлма тухсан юр персе техникӑна ҫирӗплетнӗ. Пӗчӗкскерсем кашниех хӑйӗн вӑйне кӑтартма тӑрашнӑ.
Паллӑ спортсменсемпе Шупашкарти кашни ача пахчинчех тӗлпулусем иртеҫҫӗ. Ку ачасене спортпа туслаштарма пулашать. Ку тӗллеве Леонид Черкесов тата Алексей Ладыков лартнӑ.
+20.3 °C