Паллӑ ӗнтӗ, ҫӗр ҫинче икӗ пине яхӑн тӗрлӗ халӑх пурӑнать. Кашни халӑхӑнах хӑйне евӗр йӑли-йӗрки, тӗн-ӗненӗвӗ. Пирӗн Кӗтне тӑрӑхӗнче те авалтанпах ҫумма-ҫуммӑн чӑваш, вырӑс, тутар халӑхӗсем туслӑн пурӑнаҫҫӗ, ирҫе, ҫармӑс тата ытти халӑх ҫыннисем те тӗл пулаҫҫӗ. Ҫывӑхра пурӑнакан халӑхсем пӗр-пӗрин йӑлисене хӑнӑхса-ӑнланса пыма тӑрӑшаҫҫӗ. Ҫак пулӑм малалла аталантӑр тесе иртнӗ 2009/2010 ҫулӑн тӑваттӑмӗш чӗрӗкӗнче Раҫҫейри ятарласа суйласа илнӗ регионсенчи пӗтӗмӗшле вӗренӳ паракан шкулсенче ҫӗнӗ предмет — ОРКСЭ (Основы религиозной культуры и светской этики) вӗрентме тытӑнчӗҫ. Ӑна ертсе пыма кӗҫӗн классенче вӗрентекенсене ятарласа Вӗрентӳ институтне чӗнсе илсе хатӗрлени ҫинчен Комсомольски район хаҫатӗнче ҫырса пӗлтернӗччӗ. Пӗлтӗрхи тӑваттӑмӗш класра вӗренекен ачасем кӑҫал та ҫӗнӗ предмета малалла вӗренчӗҫ. Районти чылай ашшӗ-амӑшӗ ачисене православи тӗн йӗркине вӗрентме кӑмӑл турӗ. Унсӑр пуҫне хӑйсен пепкисене этика, ислам тата тӗнчери тӗн йӗркисемпе паллаштарас текенсем те пур. Ачасене вӗренме меллӗрех пултӑр тесе вӗрентӳ кӗнекисемсӗр пуҫне электронлӑ пособисем те кӑларнӑ.
Республикӑри демографи ҫитӗнӗвӗ чакса пыни обществӑн тӗрлӗ сийӗсене пырса тивет. Уйрӑмах профессиллӗ пӗлӳ паракан вӗрентӳ заведенийӗсене те. Юлашки ҫулсенче студентсен шучӗ ҫулсерен чакса пыни тӗпрен илсен ҫак сӑлтавпах ҫыхӑннӑ. Ҫавӑнпах университетри факультетсен пулас абитуриентсем ҫинчен халех шухӑшлама тивет.
Профориентаци ӗҫне чӑваш филологийӗпе культура факультетӗнче йӗркелесе янӑ ӗнтӗ. Факультет ӗҫченӗсем хулари, тӗрлӗ районти шкулсене уйӑрса илсе вӗсене ҫитсе курма палӑртса хунӑ. Ҫак тӗллевпех ытларикун, юпан 19-мӗшӗнче, И.Ю. Кирилловӑпа Е.Р. Афанасьева доцентсем, Л.В. Антонов ассистент Шупашкар хулинчи 49 № шкула (Хусанкай урамӗ, 23 ҫурт) 10-11-мӗш класра вӗренекенсемпе тӗлпулӑва кайса килчӗҫ. Акт залне шкул ачисемпе вӗрентекенсем пухӑнчӗҫ. И.Ю. Кириллова пухӑннисене пӗтӗмӗшле университетпа, факультетри специальностьсемпе паллаштарчӗ. Е.Р. Афанасьева ачасене культурологи специальноҫӗ ҫинчен тӗплӗнрех каласа пачӗ. Л.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерствин ҫӗнӗ вӗренӳ технологийӗсен центрӗнче Вӗрентекен ҫулталӑкне халалласа «Информаципе коммуникаци технологийӗсем — вӗрентекенсен ӑсталӑхӗпе пултарулӑхне аталантармалли майсенчен пӗри» ӑмӑртӑвӑн 2 (куҫӑм) турӗ вӗҫленнӗ. Унта пурӗ республикӑри 25 муниципалитетран 116 вӗрентекен хутшӑннӑ, вӗсенчен 61 вӗрентекен мала тухнӑ.
Иккӗмӗш турта ҫӗнтернисем хушшинче Красноармейски районӗн педагогӗ те пур. Вӑл — Красноармейски 2-мӗш шкулӗнче чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗ Михайлов Виталий Михайлович. Учитель «Предметпа класс тулашӗнче ИКТ-па усӑ курса мероприяти ирттересси» проект хатӗрлесе тӑратнӑ. Жюри членӗсем унӑн ӗҫне пӗрремӗш вырӑн парса хакланӑ.
Саламлатпӑр!
Кӑҫал К.В. Иванов ҫуралнӑранпа 120 ҫитнӗ ятпа иртекен мероприятисем малалла тӑсӑлаҫҫӗ. Нумай пулмасть Канашӑн 1-мӗш шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенӗсем ятарлӑ мероприятие пухӑнчӗҫ.
Чи малтан пухӑннӑ вӗрентекенсем умӗнче шкул директорӗ Антипина М.В. тухса калаҫрӗ. Унтан Канашӑн чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсен ассоциацийӗн ертӳҫи К.В. Иванов сӑввисене вулакансен ӑмӑртӑвӗн йӗрки пирки пӗлтерчӗ.
Сӑвӑ вулакансене Каллина Н.П., Васильева О. Л., Ефимов П. И., Абакумова Р.М. хакларӗҫ. Пӗрремӗш вырӑн И.М. Хумышевӑна лекрӗ — вӑл «Нарспин» «Туй» сыпӑкӗн вулавне кӗвӗпе илемлетрӗ. Ытти хутшӑнакансем ҫаксем пулчӗҫ: 1-мӗш шкул вӗрентекенӗсем «Нарспири» «Атте-анне» пая пӗрле вуласа пачӗҫ; Нарспи сӑнарӗнче Сидорова Т.М. пулчӗ; Н.В. Алексеевӑпа (5-мӗш шкул) Г.В. Иванова (7-мӗш шкул) «Нарспин» «Юмӑҫ патӗнче» сыпӑка вуласа пачӗҫ; 10-мӗш шкул вӗрентекенӗ Н.В. Павлова Нарспи сӑнарӗнче вӑтанчӑклӑхпа сӑпайлӑха палӑртма пултарчӗ; Кириллова А.И. 19-мӗш ӗмӗрти хӗрарӑм сӑнарне уҫса пама пултарчӗ.
«Пулӗҫ аслӑ, ҫивӗч ӑслӑ кӗнекеҫӗсем…» Ҫеҫпӗл кӗтнӗ кӗнекеҫӗсенчен пӗри — филологи наукисен кандидачӗ Геральд Васильевич Лукоянов (1935 – 2001). Вӑл хӑйӗн ӗмӗрӗнче пӗччен е урӑх авторсемпе пӗрле 40 яхӑн вӗренӳ кӗнеки ӑсталанӑ, вӗсенчен хӑшӗ-пӗри 10 ытла кӑларӑмпа тухнӑ.
Шкулта унӑн кӗнекисемпе 1965 ҫултанпа вӗренеҫҫӗ. Ҫав йышра «Чӑваш чӗлхи» (3-6 классем валли), «Тӑван литература» (4-5 кл.), «Чӑваш сӑмахӗ» (3-7 кл.), «Савӑнӑҫ кӗнеки», «Тӑван чӗлхе», «Ҫеҫпӗл», «Шевле», «Килти вулав кӗнеки», «Ҫыру тетрачӗ» пур. Вӑл хатӗрленӗ кӗнекесен пӗрлехи тиражӗ икӗ миллиона ҫывхарнӑ! Ҫакӑн чухлӗ кӗнеке калӑплама пултарнӑ ӑста хӑй пурӑннӑ вӑхӑтра чысне-сумне питех курайман — наградӑсемпе хисеплӗ ятсем илеймен. Геральд Васильевич ача пек уҫӑ кӑмӑллӑ та тӳрӗ чунлӑ ҫынччӗ, хурине «шурӑ» теме пултараймастчӗ. Ҫакӑ ӑна пӗчӗккисем валли кӗнеке хайлама пулӑшнӑ, анчах пуҫлӑхсен умӗнче ырӑ ятлӑ пулма чӑрмантарнӑ.
Вӑл пирӗнтен камалсӑр (выр. Скоропостижно) уйрӑлса кайнӑранпа кӗҫех вунӑ ҫул ҫитет ӗнтӗ. Аслӑ пӗлӳ илнӗ, ӑна-кӑна ӑнланакан ҫынсенчен Геральд Лукоянов пирки ыйтса пӑхатӑн та ку ята пӗлекеннине сахал тупатӑн.
Кӗнекен тулли ячӗ — «Телей ҫӑлтӑрӗ — гимнази директорӗ». Автор унта Трак чӑваш-нимӗҫ гимнази директорӗн Г.И.Юлмасовӑн ӗҫӗ-хӗлне, 55 ҫулхи кун-ҫулне, ҫемйин аталанӑвне тата унӑн пурнӑҫри ҫитӗнӗвӗсене ҫутатса панӑ. Кӗнеке 50 экземплярпа «Ҫӗнӗ вӑхӑт» типографире пичетленсе тухнӑ. Калӑпӑшӗ — 24 страница.
Кӗнеке ум сӑмахне автор хӑех ҫырнӑ. Унта ҫапла каланӑ:
«Тӗкӗр ҫине пӑхатӑп та, ниепле майпа та хама икӗ «пиллӗклӗ» хӗрарӑм тесе калама пултараймастӑп. Йӑлтӑртатакан кӑвак куҫ, ӗҫ шухӑшлӑ сӑн-пит, пурнӑҫ йӗрӗсем вуҫех те ҫук. Таҫти никам пурӑнман утравра пурӑнатӑп тейӗн.
Тӗкӗр ҫине пӑхатӑп та, хама телейсӗр теес килмест. Юратнӑ мӑшӑр тaтa икӗ улӑп ывӑл пур. Вӗсене эпӗ юрататӑп. Вӗсем те мана алӑра йӑтса ҫӳреҫҫӗ.
Тӗкӗр ҫине пӑхатӑп та миме витӗр шкул ҫуртне куратӑп. Таса тa ҫутӑ классем, тӗлӗнмелле пултаруллӑ ӗҫтешсем, нумай-нумай ҫунатлӑ ачасем...»
Красноармейски район энциклопеди кӗнекинчен (автор ӑнлантарӑвӗпе): «Юлмасова Галина Илларионовна ҫурла уйӑхӗн 19-мӗшӗнче ҫуралнӑ. 2010 ҫулта 55 ҫул тултарать. Янкас шкулне 1970 ҫулта вӗренсе пӗтернӗ хыҫҫӑн 1972 ҫулта вӑтам пӗлӳ пӗтерни ҫинчен Красноармейски шкулӗнче аттестат илет.
Паян Красноармейски районӗнчи шкулсенче те пӗрремӗш шӑнкӑрав янӑрарӗ. Пӗлӳ кунӗнче шкул партти хушшине 1900 ача ларчӗ. Вӗсенчен 156-шӗ — пӗрремӗш хут.
Красноармейски район администрацийӗн пуҫлӑхӗ В.В.Александров ялти иккӗмӗш номерлӗ шкулта пулчӗ, ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ пуҫланнӑ ятпа ачасене, вӗрентекенсене, ашшӗ-амӑшне тата педагогика ӗҫӗн ветеранӗсене саламларӗ. Тӗрлӗ конкурсра ҫӗнтернӗ вӗренекенсемпе вӗрентекенсене Хисеп хучӗсемпе Дипломсем парса чысларӗ. Савӑнӑҫлӑ линейкӑра шкул директорӗ С.М.Николаева тата районти педагогика ӗҫӗн ветеранӗсен организацийӗн ертӳҫи Л.Г.Григорьев тухса саламлӑ сӑмах каларӗҫ. Пӗрремӗш шӑнкӑрава кӑҫал вунпӗрмӗш класра вӗренекен Миша Фризенпа пӗрремӗш класс вӗренекенӗ пачӗҫ.
Трак чӑваш-нимӗҫ гимназийӗнче Красноармейски район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ, вӗрентӳ пайӗн пуҫлӑхӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ учителӗ Ю.
Ак ачасен ҫуллахи каникул вӗҫленчӗ те — авӑнӑн 1-мӗшӗ ҫитрӗ. Шкул ачисем, студентсем вӗренӳ заведенийӗсене ҫул тытрӗҫ. Паян — пӗлӳ кунӗ.
Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнче Чӑваш Енре пурӗ 503 шкул ӗҫлӗ. 126 пин ача ҫӳрӗ (2009-2010-мӗш вӗренӳ ҫулӗнче 125,8 пин пулнӑ). Пӗрремӗш хут партта хушшине 12 842 ача ларӗ (малтанхи ҫул — 12 208). 2009-10 вӗренӳ ҫулӗнче пӗр вӗрентекен ҫине вӑтамран 13 ача (Раҫҫейре — 10) килнӗ. Вӑтамран классенче 19,59 ача пулнӑ (Раҫҫейре — 18), вӑл шутра хула шкулӗсенче — 24,93; ялтисенче — 15,55.
2010-2011 вӗренӳ ҫулӗнче икӗ ҫӗнӗ шкул хута кайӗ: Патӑрьел районӗнче Сӑкӑт шкулӗ уҫӑлӗ, Тӑвай районӗнче — Кивӗ Элпуҫ шкулӗ. Ҫуртсене темиҫе уйӑх каялла ҫеҫ хӑпартма пуҫланӑ пулин те раштав уйӑхӗ тӗлне вӗсене уҫасшӑн. Сӑмах май, юлашки 10 ҫул хушшинче республикӑра шкулсем валли пурӗ 152 ҫӗнӗ ҫурт хӑпартнӑ.
Республикӑра хальхи вӑхӑтра 439 шкул умӗнхи вӗренӳ учрежденийӗ ӗҫлет, вӗсене пурӗ 53 728 ача ҫӳрет.
22 аслӑ вӗренӳ заведенине пурӗ 73 409 студент вӗренӗ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи шкулсене ҫитес вӗренӳ ҫулӗнче пурӗ 2300 ача вӗренме кайӗ — кун пирки районӑн официаллӑ сайчӗ пӗлтерет. Пурӗ 13 шкул ӗҫлӗ — Сӗнтӗрвӑрринче 3 шкул, тата ҫавӑн пекех Аслӑ Хуракассинче, Карапашра, Кукашнире, Октябрьскинче, Сӗнтӗрпуҫре, Ҫичӗпӳртре, Турханкассинче, Урхас Кушкӑра, Чӑнкассинче, Шӗнерпуҫре, Шуршӑлта. Пӗрремӗш хут шкула 208 ача кайӗ.
Чӑваш Республикин вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви сӗннӗ май пур шкулта та пӗрремӗш кун Право пӗлӗвӗн кунне ирттерӗҫ — ачасене вӗсен прависем пирки вӗрентӗҫ.
Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ ҫитсе пынӑ май тӗрӗслевсем иртеҫҫӗ. Акӑ нумай пулмасть, эрнекен, ҫурлан 27-мӗшӗнче шкул автобусӗсене тӗрӗслекен пӗрлехи комисси членӗсем Етӗрне районне ҫитсе вырӑнти автобуссем 2010-11 вӗренӳ ҫулӗнче пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкулсене ачасене турттарма епле хатӗрленнине тӗрӗслерӗҫ. Вӗсемпе пӗрле Етӗрне районӗнчи ҪҪХПИ ШӖУ (ОВД ГИБДД) инспекторӗ тата Чӑваш Республикинчи Патавтоҫул управленийӗн патшалӑх инспекторӗсем пучӗҫ. Тӗплӗ тӗрӗслерӗҫ.
Етӗрне районӗнчи вӗренӳ учрежденийӗсенче пурӗ 20 автобус: 20 КАВЗ, 3 САРЗ, 3 ПАЗ, 2 Газель.
Тӗрӗслевҫӗсем пур хут та йӗркеллине, техника юсавлине ҫирӗплетрӗҫ — ача-пӑчана вӗсем шкула илсе ҫӳреме юрӑхлӑ.
+4.3 °C