Йӗпреҫ районӗнче вӗрентекене халалласа палӑк лартасшӑн. Ӑна тепӗр ҫул вырнаҫтарасшӑн. 3 эскиз хатӗрленӗ ӗнтӗ. Скульптор хӑшне суйлӗ — ҫавна вырнаҫтарӗҫ. Хальлӗхе ӑна тупайман-ха.
Палӑка 1-мӗш шкул умӗнче лартасшӑн. Унти ӗҫченсен шухӑшӗпе, вӑл хӗрарӑм пулмалла. Аллине кӗнеке тата глобус тытмалла. Мӗншӗн хӗрарӑм? Мӗншӗн тесен хальхи шкул унӑн хулпуҫҫи ҫине тиеннӗ.
Кунашкал монумент вырнаҫтарас шухӑш пӗлтӗрех ҫуралнӑ. 2015 ҫулхи юпан 3-мӗшӗнче, шкул 90 ҫул тултарнӑ чухне, пулас палӑк вырӑнне кирпӗч хунӑ.
Скульптора ҫитес вӑхӑтра тупасшӑн. Анчах вӑл мӗн чухлӗ укҫа ыйтӗ? Хыснара укҫа ҫук. Кӗмӗле шкултан вӗренсе тухнисем пухаҫҫӗ. Хальлӗхе 78 пин тенкӗ пур. Анчах вӑл ҫитмест-ха.
Шупашкарта мариинск класне уҫнӑ. Кунашкалли – пӗрремӗш хут. 14-мӗш кадет шкулӗнче 1-мӗш тата 5-мӗш классенче ӑс пухакансене вӗсен ретне йышӑннӑ.
Мӗнле класс-ха вӑл? Вӗсем предметсене ӑса хывнисӗр пуҫне кил культурине, хореографие, вокала вӗренӗҫ, ал ӗҫне хӑнӑхӗҫ. Хӗрачасем ыттисенчен урӑхларах тумпа ҫӳреҫҫӗ, ҫавӑнпа вӗсене уйӑрма питӗ ҫӑмӑл.
Мариинск класне 1862 ҫулта Мария Федоровна императрица пӗрремӗш хут йӗркеленӗ. Ячӗ те унранах пуҫланса кайнӑ. Ун чухне ку класра 7 ҫул вӗреннӗ. Тӗп предметсемсӗр пуҫне вӗсем этикета, ал ӗҫне, хореографие хӑнӑхнӑ, музыкӑна тата хӗрачасене кирлӗ ытти ӗҫе ӑса хывнӑ.
Кунашкал классене Октябрь революцийӗ хыҫҫӑн хупнӑ. Ҫӗнӗрен вӗсем иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗсенче вӑй илнӗ.
Филипп Лукин ячӗллӗ Шупашкарти ача-пӑча музыка шкулӗ Филипп Лукин ятне ямасть. Унта ҫӳресе музыка жанрӗпе ҫывӑхланнӑ ачасем сумлӑ вӗренӳ учрежденийӗсене кӗме пултараҫҫӗ.
Иртнӗ вӗренӳ ҫулӗнче унтан пӗлӳ туптаса тухнисенчен Арсений Васильев Хӳтӗлев министерствин Мускаври ҫарпа духовой училищӗне вӗренме кӗнӗ, Артем Фадеев — Чулухулари М.А. Балакирев ячӗллӗ музыка училищин фортепиано уйрӑмне, Мария Дашкова – Хусанти И.В. Аухадеев ячӗллӗ музыка училищин вокал уйрӑмне. Музыка шкулне 2012 ҫулта вӗренсе пӗтерсе хыҫҫӑн Шупашкарти Федор Павлов ячӗллӗ музыка училищинче ӑсталӑха туптанисенчен Мускаври, Хусанти патшалӑх консерваторийӗсене, Мускаври тӗн академине кайса кӗнӗ.
«Эпир хамӑр выпускниксемпе чӑннипех те мухтанатпӑр», — терӗ шкул директорӗ Наталья Толокнова.
Ҫӗнӗ Шупашкарти шкулта ют ҫӗршыври икӗ ача вӗренет. Вӗсем кунта Тунисран тата Италирен ылмашӑну программипе килӗшӳллӗн килнӗ.
Кӑҫал Тунисри Сейф Кридане тата Италири Людовика Мастина Ҫӗнӗ Шупашкарти гимнази сукмакне такӑрлатма тытӑннӑ.
Сейф каланӑ тӑрӑх, малтанах вӑл шикленнӗ. Кунта ҫитсенех каччӑ ӑна мӗнле кӗтсе илнинчен тӗлӗннӗ, лӑпланнӑ. Вӑл нимӗҫ элчин ҫемйинче пурӑннӑ.
Людовика Раҫҫейре авӑнӑн 1-мӗшне уявланинчен тӗлӗннӗ. Италире вӗренӳ ҫулӗ авӑнӑн 15-мӗшӗнче пуҫланать, ӑна питех уявламаҫҫӗ.
Ют ҫӗршывран килнӗ ачасем вырӑс чӗлхине тӗшмӗртӗҫ.
Паян Комсомольски районӗнчи Элпуҫӗнче ҫӗнӗ шкул уҫнӑ. Хӗрлӗ хӑю касма хутшӑннӑ Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑра ҫулсерен пӗр-икӗ шкул уҫнине палӑртнӑ май вӗрентӗве аталантарассин малашлӑх планӗнче 10 ҫулта 16,5 пин ачалӑх 32 шкул тума пӑхса хӑварнине пӗлтернӗ. Кун валли 12,5 миллиард тенкӗ кирлине асӑнса хӑварнӑ. Михаил Игнатьев ҫӗнӗ шкулсене кашни районпа хуларах тӑвассине каланӑ.
Вырӑнти шкулти 9-мӗш класра вӗренекен хӗрачан амӑшӗ, Галина Кузнецова, республика ертӳҫине тав тунӑ. Ӑшӑ сӑмаха вӑл районти депутатсен ячӗпе те каланӑ. «Эпир тахҫантанпах ҫак куна кӗтнӗ. Шкул кермен пекех», — тенӗ вӑл.
Элпуҫ ачисем унччен 1960 ҫулта тунӑ ҫуртра вӗреннӗ. Ҫӗнӗ шкула 165 ачалӑх хӑпартса лартнӑ.
Пӗрремӗш класра вӗренекенсен урокӗ ыттисенчен кӗскерех пулмалла. СанПина улшӑну кӗртнӗ хыҫҫӑн пӗрремӗш класрисене кӑрлач уйӑхӗнчен пуҫласа вӗренӳ ҫулӗ вӗҫлениччен урокра 40-шар минут кӑна лартмалла. Вӑрмар районӗнчи шкулсенчи кун пирки пӗлмен-ши — кӑлтӑка прокуратура тӗрӗслевӗ вӑхӑтӗнче асӑрханӑ.
Надзор органӗ вӗренӳ учрежденийӗсенчи право акчӗсем саккуна килӗшсе тӑнипе тӑманнине тишкернӗ. Вӑрмар районӗнчи 16 организацире вырӑнти хутсене маларах асӑнна СанПинпа килӗшсе тӑмалла йӗркелемен. Вӑйра тӑракан саккунлӑ мар актсене пӑрахӑҫлама прокуратура хут ҫырса панӑ. Надзор органӗ асӑрхаттарнине вӗренӳ учрежденийӗсем ӑша хывнӑ, кутӑнлашса тӑмасӑрах кӑлтӑка пӗтернӗ: ӗҫлӗ хута ҫӗнетсе йӗркеленӗ.
Тутарстан Республикин Патшалӑх Канашӗн депутачӗ чӑваш спортсменӗсене пӗлет, унти юстици министрӗ чӑваш ташшине кӑмӑллать. Ҫакна вӑл Теччӗ районӗнчи Ҫармӑс ялӗнчи шкулта пулнӑ чух палӑртса хӑварнӑ.
Кӳршӗллӗ ҫак республикӑра чӑвашла тухса тӑракан «Сувар» хаҫат ҫырнӑ тӑрӑх, Ҫармӑсри Культура ҫуртне тата шкула Президент программисемпе тӗпрен юсанӑ. «40 ҫулти шкулӑн тӑррине витсе чӳречисене улӑштарнӑ, стенисене тикӗслесе сӑрланӑ, тултан тӗрлӗ тӗслӗ шӑвӑҫпа сапланӑ. Шкулта ача сачӗ валли те вырӑнсем тунӑ, — хыпарлать хаҫат. — Вӗренекенӗсем нумаях мар, 37 кӑна. Кӑҫал пӗрремӗш класа 3 ача каять. Апла пулин те вӑтам шкул статусне хальлӗхе вӑл сыхласа хӑварнӑ-ха».
Юсав ирттернӗ шкулпа клуба ҫӗнӗрен уҫма Теччӗ районӗн пуҫлӑхӗ Рамис Сафиуллов, Республика Правительствинчи Теччӗ районӗн кураторӗ, ТР юстици министрӗ Лариса Глухова, ТР Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Ольга Павлова, РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Ильдар Гильмутдинов килсе ҫитнӗ. Ильдар Гильмутдинов ачасемпе педагогсене, пухӑннӑ ҫынсене тӑван чӗлхене (сӑмахӗ кунта, эп ӑнланнӑ тӑрӑх чӑваш чӗлхи пирки пырать) упрама чӗнсе каланӑ.
Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ пуҫланиччен республикӑри пур шкулӑн та алӑк уҫма хатӗрленмелле. Анчах кӑҫал икӗ пӗлӳ ҫурчӗ ачасене йышӑнма хатӗр мар.
Чӑваш Енре 999 вӗренӳ учрежденийӗ ӗҫлет. Вӗсенчен 99 проценчӗ юсав ӗҫӗсене вӗҫленӗ. Икӗ шкулта вара – Шӑмӑршӑ районӗнчи Пӑчӑрлӑ Пашьелти пӗлӳ ҫурчӗ тата Ҫӗмӗрлери 2-мӗш шкул – ачасене йышӑнма хатӗр мар. Ҫавна май ачасене ҫывӑхри шкулсене автобуспа илсе ҫӳрӗҫ.
ЧР Правительствинче иртнӗ канашлура ачасен апатланӑвӗ пирки те калаҫнӑ. Пур шкулта та апатлану пур. Ялсенчи шкулсенче апатланнӑшӑн нумай тӳлемелле мар – 16-25 тенкӗ. Хулара вара ачан ҫинӗшӗн 40-60 тенкӗ кӑларса хумалла. Хальлӗхе хаксене ӳстересси пирки калаҫмаҫҫӗ.
Республикӑри пур шкулта та ачасене тӳлевсӗр учебниксемпе тата пособисемпе тивӗҫтернӗ.
Комсомольски районӗнчи Элпуҫ ялӗнче ҫӗнӗ шкул кӗҫех хута кайӗ. Унта 165 ача ҫӳреме пултарӗ. Кунсӑр пуҫне 40 шӑпӑрлан валли ача пахчинче вырӑн пулӗ.
Утӑ уйӑхӗн 19-мӗшӗнче строительство объектӗнче планерка иртнӗ. Ӑна район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Самаркин ертсе пынӑ.
Халӗ шкулта шалти ӗҫсене пурнӑҫлаҫҫӗ: плиткӑсем хураҫҫӗ, мачча тӑваҫҫӗ, стенасене сӑрлаҫҫӗ. Шкул ҫывӑхӗнчи территорие те хӑтлӑлатаҫҫӗ. Унта нумай функциллӗ спорт лапамӗ, хоккей курупки тунӑ.
Пӗрремӗш хутра апатланӑш, спортзал пулӗҫ. Унтах акт залӗ вырнаҫӗ. Иккӗмӗш хутра вара вӗренмелли пӳлӗмсем, лаборатори, вулавӑш, директор пӳлӗмӗ, завуч тата вӗрентекенсен пӳлӗмӗсем пулӗҫ. Планеркӑра палӑртнӑ тӑрӑх, ӗҫсем графикпе килӗшӳллӗн пыраҫҫӗ.
Элӗк районӗнчи Чӑваш Сурӑмӗнчи пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнче кадет класне уҫма хатӗрленеҫҫӗ.
Кадет класне уҫма, шкул директорӗ Зоя Васильева пӗлтернӗ тӑрӑх, хай Ача-пӑча пултарулӑх центрӗнче ӗҫленӗ чухнех шухӑшланӑ. «Кӳршӗ районсенче ун пек классем пур-ҫке. Эпир вара мӗнрен кая?», — пуҫ ватнӑ вӑл.
2006 ҫулта районта Чӑваш Сурӑм шкулӗн бази ҫинче «Ҫамрӑк космонавтсем» юхӑм уҫнӑ. Вӗсен ятарлӑ кӑвак тӗслӗ тум пулнӑ. Арҫын ачасемпе хӗрачасем унта хаваспах ҫӳренӗ. Анчах ҫак юхӑм нумаях пыман. Ырӑ пуҫарӑва шута шкулта кадет класӗ уҫма палӑртнӑ.
Районта, сӑмах май каласан, ун пек класс ҫук. Ашшӗ-амӑшӗ кадет класне уҫассине ырласа йышӑннӑ. Кадет класне ҫӳрекенсем ҫар енӗпе университет-института е училищене вӗренме кайма пултараҫҫӗ-ҫке тата ҫар службине хатӗрленсе ҫитеҫҫӗ.
+6.3 °C