© shutterstock.com

60-мӗш ҫулсен варринче, Токиора Олимпиада иртнӗ вӑхӑтпа тата унпа ҫыхӑннӑ шӑв-шавпа тупӑш тӑвас тесе Yamasa Clock фирма «Манпо-кей» ятлӑ (ӑна «Вунӑ пин утӑм» пек куҫарма пулать) утӑм шутне виҫмелли хатӗр сутлӑха кӑларнӑ.

Мӗнле сӑлтавпа ҫак ята суйланӑ-ши? Пӗтӗмпех маркетинга пула. Ку вӗт питӗ илӗртӳллӗ хисеп, ун пек кӑтарту патне ҫитессишӗн тӑрӑшма та пулать, тата ӑна пурнӑҫлама май ҫук теме те май ҫук. Чӑн та, ӑслӑлӑх тӗлӗшӗнчен ҫакӑн пек ят панине ҫирӗплетмен.

Унчченрех Аманда Палух эпидемиолог хӑйӗн ушкӑнӗпе пӗрле утасси сывлӑха тата вӑрӑм кун-ҫул ҫине мӗнле витӗ панине тӗпчес тӗлӗшпе АПШра пурӑнакан вӑтам ҫулсенчи 2 пин ытла ҫынна явӑҫтарнӑ. Тӗпчев ҫакна палӑртнӑ: кашни кун 7 пин утӑмран кая мар тусан вӑхӑтсӑр вилессинчен 50–70% таран сыхланма пулать. Апла-тӑк ытларах хускални кирлех-ши?

Чи тӗплӗ тӗпчевре вара Ази, Европа, Австралипе АПШ-ра пурӑнакан 47,4 пин ҫын даннӑйӗсемпе усӑ курнӑ. Кашни кун 6–7 пин утӑм тӑвакан ҫулланнӑ ҫынсен чӗрӗк пайӗн, сахалрах хускалу тӑваканнисемпе танлаштарсан, вӑхӑтсӑр вилесси 50% сахалрах пулнӑ. Ҫав вӑхӑтрах 10 пин утӑм ытла тӑвакансен те кӑтартусем ҫав шайрах пулнӑ.

Малалла...

Рюгу астероид

Рюгу астероид ҫинче аминокислотасем тупнӑ.

«Хаябуса-2» яппун аппарачӗ Ҫӗр ҫине Рюгу астероид ҫинчи тӑпра тӗслӗхӗсене илсе ҫитернӗ, вӗсенче вара аминокислотасем — белоксенче тӗл пулакан, пирӗн планета ҫинчи пӗтӗм пурнӑҫӑн никӗсӗ шутланакан органикӑллӑ пӗрлешӳсем — асӑрханӑ.

Тӗпчевҫӗсем вунӑ ытла аминокислота тӗсӗ тупса палӑртнӑ, вӗсем хушшинче глицин тата L-аланин, вӗсем ДНК кодӗнчи чӗрӗ организмсене упраҫҫӗ, протеиногенлӑ аминокислотасем, хӑйӗн тытӑмӗпе нефть евӗрлӗ нумай цикллӑ ароматлӑ углеводородсем, тата азотӑн темиҫе тӗрлӗ пӗрлешӳсем.

Рюгу — CI ушкӑн шутне кӗрекен хондрит евӗр астероид. Ун ӑшӗнче углерод, шыв тата органикӑллӑ япаласем питӗ нумай.

Авторсем шутланӑ тӑрӑх, пребиотикла органика молекулисем Рюгу ҫине ҫакнашкал астероидсем ытти космос объекчӗсемпе ҫапӑннӑ хыҫҫӑн вӗсен ҫийӗ ҫинче йӗркеленнӗ космос тусанӗпе лекме пултарнӑ.

Рюгу астероида 1999 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 10-мӗшӗнче АПШри Сокорро обсерваторинче шыраса тупнӑ. Унӑн диаметрӗ 920 метр. «Хаябуса-2» зонд ун ҫине 2018 ҫулхи авӑнӑн 21-мӗшӗнче анса ларнӑ.

2022-мӗш ҫулхи пӗчӗк дневник

Шупашкар, 2022-мӗш ҫулхи март уйӑхӗн 11-мӗшӗ, эрнекун. Шупашкарта пӗтӗмпех лӑпкӑ.

Пӑрлакланни. Аптекӑра

Ӗнер аптекӑна эмел илме кайрӑм. Анчах, пирӗн Кӑнтӑр-Хӗвел анӑҫ микрорайонӗнче тротуарсем питӗ шуҫлак. Чӑваш радио пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарта тата Ҫӗнӗ Шупашкарта нумай ҫын шуҫса ӳксе, ури-аллисене хуҫаҫҫӗ. Ҫуран ҫӳреме питӗ хӑрушӑ. Хӑраса ӳксе, каялла килелле кайрӑм.

Паян аптекӑна кукӑр ҫулпа, машинӑсем ҫӳрекен асфальт сарнӑ ҫулпа кайрӑм. Ҫӳллӗ артериллӗ юн пусӑмӗ ан пултӑр тесе, эмел илтӗм.

— Мӗнле, «ятарлӑ ҫар операции» килӗшет-и? — эмел сутакан сутуҫӑран ыйтрӑм.

— Ытла килӗшмест, — хуравларӗ хӗрӗ.

— Апла украинецсен «националистсене» пӗтерме килӗшмест?

— Ку хӑрушӑ!

— Апла тав. Сывӑ пулӑр. Сирӗн тӑвансем лере ан лекчӗр.

— Тавах!

«Пятёрочкӑра»

Апат-ҫимӗҫ илмеллеччӗ. «Пятёрочка» супермаркета кӗтӗм. Улма-ҫырла пӗтӗмпех — импортлӑ. Хакӗсем ӳснӗ. Ахаль пенсионерӑн, е ӗҫченӗн нимӗн те илме май ҫук. Помидорсене хамӑр Ҫӗнӗ Шупашкар ҫумӗнчи Ольтикасси теплици хуҫалӑхӗнче ӳстереҫҫӗ пулсан та, курӑнмаҫҫӗ.

Малалла...

"Про Город" сайтӗнчи сӑн

Ырантан, пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнченпе, халӑх тетелӗ Инстаграм Раҫҫейре ӗҫлеме пӑрахӗ. Ӑна паян шӑп ҫурҫӗрте блокировка тӑвӗҫ.

Инстаграма сӳнтерме икӗ кун маларах йышӑннӑ. Ҫынсене унти информацие урӑх халӑх тетелне куҫарма икӗ кун панӑ.

Meta компани Украинӑра пурӑнакансене Инстаграмра Раҫҫей ҫарҫыннисем тӗлӗшпе пусмӑр тума чӗнсе каламашкӑн ирӗк панӑ. Кун хыҫҫӑн халӑх тетелне пирӗн ҫӗршывра блокировка тума йышӑннӑ.

Пуш уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн тӗп хулинче обществӑлла транспортпа ҫӳрессин хакне ӳстерме шутлани пирки эпир маларах пӗлтернӗччӗ. Пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Денис Вадимович Спирин ҫул ҫӳремелли хака ӳстересси пирки 624-мӗш постановлени алӑ пуснӑ. Ҫапла вара ырантан Шупашкар ҫыннисемпе хӑнисен троллейбуссемпе автобуссенче ҫӳренӗшӗн укҫа ытларах кӑларса хума тивӗ.

Троллейбуссенче карточкӑпа тӳлесен хак 25 тенкӗпе (маларах — 22 тенкӗ) танлашӗ, автобуссенче — 26 тенкӗпе (маларах — 23 тенкӗ). Ахаль укҫапа тӳленӗ чухне — 28 тата 29 тенкӗпе (маларах 26 тата 27 тенкӗ тӳленӗ) пулӗ. Проезднойсен хакӗ те ӳсӗ. Студентсемпе шкул ачисем унччен 725 тенкӗ тӳленӗ пулсан, халь 820 тенкӗ кӑларса хума тивӗ, ахаль ҫынсемшӗн вара хакӗ 1135 тенкӗпе (маларах — 1000 тенкӗ) танлашӗ.

Влаҫ ҫул хакне ӳстернине запчаҫ тӑкакӗсем ӳснипе, топливо хакланнипе тата транспорта тытса тӑмалли тӑкаксем хӑпарнипе ӑнлантараҫҫӗ.

chrio.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Чӑваш Енри ятлӑ-сумлӑ ҫынсемпе шкул ачисене паллаштарас, чӑваш чӗлхине вӗренессине, унпа кӑсӑкланассине ӳстерес тӗллевпе сӑвӑ-хайлав хитре вулакансен «Упрар тӑван чӗлхемӗре» республикӑри конкурсне ирттереҫҫӗ.

Унта 5-6-мӗш классенче вӗренекен ачасем (хамӑр тӑрӑхрисем кӑна мар, чӑвашсем пурӑнакан ытти регионтисем те) хутшӑнайӗҫ.

Конкурс темисем ҫапларах: «Тӑван енӗм чаплӑ ҫынсемпе пуян» (Раҫҫей тата тӗнче шайӗнчи паллӑ ҫынсем пирки), «Мухтава тивӗҫлӗ ҫынсене чыслар» (Чӑваш Республики шайӗнче паллӑ ҫынсем пирки), «Мухтав сана, ентешӗм» (район е ял шайӗнче паллӑ ҫынсем пирки).

Пултарулӑх ӑмӑртӑвне икӗ тапхӑрпа ирттерӗҫ. Малтан — муниципалитет шайӗнче, кайран — республикӑра.

Ӗҫсене пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗччен chrio18@rchuv.ru электрон адреспа ярса памалла.

culture.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗсем

Шупашкарти Вырӑс драма театрӗнче ҫӗнӗ спектакль лартма хатӗрленеҫҫӗ. Ӑна культура учрежденийӗн 100 ҫулхи юбилейне халаллӗҫ. Спектакль лартма Чӑваш Ен Элтеперӗн укҫипе усӑ курӗҫ.

«Леди на день» спектакле Олег Данилов пьесипе лартӗҫ. Ун валли Шупашкара Раҫҫейри паллӑ театр тата кино режиссёрне, Раҫҫей искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченне Дмитрий Астрахана чӗнсе илнӗ.

Дмитрий Астрахан — «Ты у меня одна», «Перекресток», «Желтый карлик», «Всё будет хорошо», «Алхимик» тата ытти фильм режиссёрӗ. Вырӑс драма театрӗн труппипе вӑл пуҫласа ӗҫлӗ.

Иртнӗ талӑкра 115 ҫын сывалнӑ, 114 ҫын чирленӗ. Ҫапла пӗлтерет статистика. Апла сывалакансен йышӗ чирлекенсенчен нумайрах пулнӑ.

48 ҫынна пульницӑна вырттарнӑ. Юлашки талӑкра 3 ҫын кӑшӑлвируса пула пурнӑҫран уйрӑлнӑ.

Пандеми пуҫланнӑранпа республикӑра 75125 ҫын инфекциленнӗ. Вӗсенчен 54199-шӗ сывалнӑ. Хальхи вӑхӑтра Чӑваш Енре 16444 ҫын кӑшӑлвируспа чирлет. Республикӑра коллектив иммунитечӗ 45 процентпа танлашать.

avatars.mds.yandex.net/get-zen сайтри сӑн

Республикӑра сахӑр хакӗ тӑрук хӑпарсан, вӑл лавкка сентрисем ҫинчен ҫухалма тытӑнсан тӳре-шара хаксене, тавар саппасӗсене сӑнаса тӑма пуҫланӑ. Ку тӗллевпе ятарлӑ штаб та йӗркеленӗ.

ЧР Экономика министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗтӗм сахӑра Раҫҫейре туса кӑлараҫҫӗ, ҫавна май вӑл дефицит мар. Юлашки вӑхӑтра сахӑр сентресем ҫине таврӑнма пуҫланӑ.

Апла лавккасенче сахӑр мӗншӗн ҫук? Ҫынсем саппас валли тесе туянма тытӑннӑ. Кӑшӑлвирус сарӑлма тытӑнсан халӑх хура тул илме тытӑнӑччӗ. Ку информаци тапӑнӑвӗн витӗме те. Халӗ ҫакнашкал каларӑш та пур: ӗнер памперс кунӗ пулнӑ, паян сахӑр кунӗ, ыран вара кӗрпе.

Пӗтӗмлетсе каласан: тавар дефицичӗ пулас хӑрушлӑх ҫук. Апла килограмӗ-килограмӗпе кӗрпе, сахӑр туянма кирлӗ мар.

im0-tub-ru.yandex.net сайтри сӑн

Чӑваш Енре кӑгӑлвирусран хӳтӗленес тӗлӗшпе вакцинаци планне тултарнӑранпа пӗрех. Кун пирки ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерстви пӗлтерет.

Республикӑра вакцинацилеме палӑртнӑ ҫынсен 73,1 проценчӗ прививка тунӑ.

Ҫапах ӗҫлемелли пур-ха. Ку 60 ҫултан аслӑраххисене пырса тивет. Ку ӳсӗмри ҫынсене вакцинацилессине вӑйлатмалла.

Республикӑра вакцина ҫителӗклех. Аслисем валли "Спутник V" пур. 12-17 ҫулсенчисем валли вара "Спутник М" кӳрсе килнӗ.