Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ Атӑл леш енче археологи шыравӗ ирттерет. Ӑна институтӑн аслӑ ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Николай Мясников ертсе пырать.
Хальхи вӑхӑтра археологсем 10-11-мӗш ӗмӗрсенче виле пытарнӑ вырӑнсене тӗпчеҫҫӗ. Паянхи куна вӗсем пуртӑ, ҫӗҫӗ, шӑрҫа, сулӑ, раковина, тункӑр тупнӑ.
Сӑмах май, пӗлтӗр археологсем Шупашкарти 1-мӗш больница вырӑнӗнче тӗпчевсем ирттернӗ. Ун чухне 15-мӗш ӗмӗр тата 16-мӗш ӗмӗр пуҫламӑшӗнчи артефактсене тупнӑ.
Ӗнер 16 сехет те 20 минутра Атӑл ҫинче, Чӑваш Ен тата Мари Эл чиккинче, баржӑпа кимӗ ҫапаннӑ. Ку инкек Куславкка районӗнчен инҫех мар пулнӑ.
Моторлӑ кимӗре икӗ пулӑҫ пулнӑ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗри вилнӗ, теприне ҫӑлма май килнӗ.
Инкеклӗ лару-тӑру министерствин Чӑваш Енри тӗп управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, халӗ ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатаҫҫӗ.
Полици капитанӗ Сергей Ежов Ҫӗнӗ Шупашкар ҫывӑхӗнче Атӑл ҫинче катерпа патрульте пулнӑ. Ӑнсӑртран вӑл пулӑшу ыйтса кӑшкӑрнине илтнӗ.
Пӗр арҫын путма пуҫланӑ иккен, шывран тухаймасть. Сергей Ежов ӗҫтешӗпе Максим Атласкинпа ӑна шывран туртса кӑларнӑ та катер ҫине хунӑ. Ӑна шӑнӑр туртса лартнӑ, хӑй тӑнне ҫухатман-ха.
Путма пуҫланӑ арҫын 30 ҫулта, вӑл – Самара ҫынни. Палӑртмалла: Сергей Ежов полици тытӑмӗнче 30 ҫула яхӑн ӗҫлесе 3 ҫынна путасран ҫӑлнӑ.
Паян Атӑлта баржӑпа вӗрсе хӑпартмалли моторлӑ кимӗ ҫапӑннӑ. Кун пирки ҫӑлав службине 15 сехет 46 минутра пӗлтернӗ. Ҫапла хыпарлать Инкеклӗ лару-тӑру министерствин Чӑваш Енри тӗп управленийӗ Телеграм-каналӗнче.
Инкек Куславкка районӗнчи Карӑчкин ялӗ ҫывӑхӗнче ҫыранран 300 метр аякра пулнӑ. Вӗрсе хӑпартмалли кимӗре 2 ҫын ларнӑ: 1958 ҫулта ҫуралнӑ арҫын тата 1960 ҫулхи хӗрарӑм. Шел те, арҫын вилнӗ. Хӗрарӑма ҫӑлма май килнӗ.
Ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, 21 сехет иртсен Ҫӗнӗ Шупашкарта арҫын ӑнсӑртран Атӑла кӗрсе ӳкнӗ. Юрать, ҫывӑхра шӑпах полицейскисем тата Рыбохрана инспекторӗсем ишсе иртнӗ. Вӗсем ӑна пулӑшнӑ.
Унта Атӑл хӗрринче ҫын пухӑнакан вырӑн пур. Шывран вӑл 5-6 метр ҫӳллӗшӗнче. Арҫын ҫавӑнтан ӳкнӗ. Ҫакна курнӑ ҫынсем каланӑ тӑрӑх, вӑл питӗ ӳсӗр пулнӑ.
Катерпа пынӑ полицейски тата патшалӑх инспекторӗ ҫав арҫынна ҫыран хӗррине илсе тухса тухтӑрсен аллине панӑ.
Ҫу уйӑхӗн 7-мӗшӗнче Атӑл юханшывӗнче икӗ ҫамрӑк инкеке лекнӗ. Кун пирки Республикӑри ҫӑлавпа шырав служби пӗлтерет.
Икӗ каччӑ вӗрсе хӑпартнӑ кимӗпе ярӑннӑ. Тӑрук вӗсене хум пырса ҫапнӑ, кимӗ ҫаврӑнса ӳкнӗ. Хайхискерсем ҫывӑхри утрав ҫине хӑйсем тӗллӗн ҫитнӗ те ҫӑлав службине шӑнкӑравланӑ.
Ҫӑлавҫӑсем патне хыпар 14 сехет ҫурӑра ҫитнӗ. Вӗсем патне «Беркут» кимӗпе ҫитнӗ. Каччӑсене утрав ҫинчен ҫыран хӗррине илсе тухнӑ.
Паян ирхи 3 сехет те 44 минутра Атӑл леш енчи «Водник» кооперативра пушар тухни пирки пӗлтернӗ. Вӑл – Ҫӗнӗ Шупашкара хирӗҫ.
Пушара Чӑваш Енри тата Мари Элти ҫӑлавҫӑсем сӳнтернӗ. Ҫулӑм кирпӗч ҫурта тӗп тунӑ, кӳршӗсен пӳрчӗн фронтонӗ сиенленнӗ.
Пушара сӳнтерсен икӗ виле тупнӑ. Вӗсем – упӑшкипе арӑмӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, пушар юсавсӑр электропралука пула тухнӑ. Халӗ терӗслев пырать.
Шупашкара теплоходсем килме пуҫланӑ. Черетлӗ туризм сезонӗ ака уйӑхӗн вӗҫӗнче пуҫланнӑ.
Ака уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Шупашкарти юханшыв портне «ВодоходЪ» туркомпанин икӗ теплохочӗ: «Кронштадт» тата «Мстислав Рострапович» — килсе чарӑннӑ.
Атӑл юханшывӗ тӑрӑх ҫулҫӳреве тухнӑ туристсене шурӑ Шупашкарӑмӑрти экскурсоводсем тата «Ҫавал» фольклорпа эстрада ансамблӗ юрӑ-ташӑпа ӑшшӑн кӗтсе илнӗ. Хӑнасем валли икӗ экскурси: ҫуран ҫӳресе, ҫавӑн пекех ҫуран тата автобуспа ҫӳресе паллашмалли экскурсисем йӗркеленӗ.
Туристсем Шупашкарпа ырӑ аса илӳсемпе сывпуллашнӑ.
Ӗнер, ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Атӑл леш енче, Шупашкар лесничествинче, пушар пулнӑ. Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа республикӑра вӑрман пушарӗ пулманччӗ-ха. Ку- пӗрремӗш тӗслӗх.
Ҫулӑм Астраханка кӳлли ҫывӑхӗнче тухнӑ. Пушарнӑйсем вырӑна хӑвӑрт ҫитнӗ. Ятарлӑ техника та пулнӑ.
Пӗр сехетрен ҫулӑма сарӑлма чарнӑ. Кайран ӑна вуҫех сӳнтернӗ.
Пушар 0,12 гектар ҫӗр ҫинче алхаснӑ.
Ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, Шупашкарта пурӑнакан арҫын, 1952 ҫулта ҫуралнӑскер, Атӑл урлӑ йӗлтӗрпе каҫма шутланӑ та чутах путса вилмен.
Республикӑри ҫӑлавпа шырав служби пӗлтернӗ тӑрӑх, арҫын йӗлтӗрпе пынӑ чухне ҫӳхе пӑр тӗлӗнче анса кайнӑ. Юрать-ха, йӗлтӗр патакӗсем пулӑшнипе тухайнӑ. Кун хыҫҫӑн вӑл леш енчи дачӑсем патне ҫитсе типӗ тум тӑхӑннӑ.
Арҫын шыва кӗрсе ӳкни пирки ҫӑлавҫӑсем патне те хыпар ҫитнӗ. Вӗсем ӑна дачӑсем патӗнче шыраса тупнӑ. Арҫын медпулӑшу илме хирӗҫленӗ.
+12.3 °C