Ҫӗнӗ ҫул ячӗпе чӑвашла саламлани сахал тесе Чӑваш Енри наципе культура аталанӑвӗн «Ирӗклӗх» халӑх пӗрлешӗвӗ Шупашкар хула администрацине ҫыру янӑ. Нумаях пулмасть Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн экономика аталанӑвӗ тата финанс енӗпе ӗҫлекен ҫумӗ М.Л. Семёнов «Ирӗклӗхе» хуравланинче ҫынсен шухӑшне тӗпе хурса чӑвашла май килнӗ ытларах саламлама тӑрӑшнине пӗлтернӗ. Малашне ҫак енӗпе тата та ҫине тӑрас шухӑшлине пӗлтернӗ.

Чӑвашла саламланине ҫирӗплетме сӑнӳкерчӗксем те ярса панӑ.

Ҫыру вӗҫенче тӳре-шара салам открыткисен тексчӗсене чӑвашла тӳлевсӗр куҫарса пулӑшма ыйтнӑ.

Хула администрацийӗн хуравне тишкернӗ май «Ирӗклӗх» хаваспах пулӑшма килӗшнине палӑртса: «Пулӑшма вара эпир яланах хатӗр», — тесе калать.

Виктория Тихонова

Паян, раштавӑн 13-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх филармони залӗнче «Чӑваш пики – 2015» конкурс иртрӗ. Унта Елчӗк районӗнчен — Диана Соснова, Йӗпреҫ районӗнчен — Анжела Ефимова, Тутар Республикинчен — Карина Григорьева, Шупашкар районӗнчен — Анна Кириллова, Куславкка тӑрӑхӗнчен — Елизавета Сергеева, Канаш хулинчен — Ольга Зайцева, Тӑвай районӗнчен — Анастасия Гурьева, Патӑрьел районӗнчен — Мария Самделова, Вӑрнар районӗнчен — Олеся Никитина, Комсомольски районӗнчен — Диана Карпова, Ҫӗрпӳ тӑрӑхӗнчен — Марина Арсентьева, Элӗк районӗнчен — Инесса Шашкина, Трак тӑрӑхӗнчен — Анна Васильева, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчен — Ксения Федотова, Муркаш тӑрӑхӗнчен — Виктория Тихонова, Етӗрне районӗнчен — Анастасия Матвеева, Чӗмпӗр облаҫӗнчен — Наталья Портнова, Хӗрлӗ Чутай районӗнчен Ирина Романова килчӗҫ.

Пикесем 5 номинацире тупӑшрӗҫ. Малтанах вӗсем хӑйсемпе паллаштарчӗҫ, унтан пултарулӑх конкурсӗ иртрӗ. Кун хыҫҫӑн хӗрсем ыйтусен хуравӗсене пӗлчӗҫ, хӑйсем пӗҫернӗ наци апат-ҫимӗҫӗпе паллаштарчӗҫ, хитре тумӗсене кӑтартрӗҫ.

Жюри пайташӗсем чылай вӑхӑт канашланӑ хыҫҫӑн пӗтӗмлетӳ турӗҫ.

Малалла...

Шупашкар районӗнчи

Станьял ялӗнче Хӗл Мучин резиденцине туса лартнӑ. Чӑвашла каласан, пӳртне темелле пуль-ха. Икӗ хутлӑскере районти культура ӗҫченӗсем капӑрлатнӑ.

«Чӑваш Енре кан» проекта пурнӑҫа кӗртнӗ май ҫитес ҫулхи кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче унта «Шупашкар районӗнчи этнохӗл» уяв иртмелле. Шупашкар районӗнчи клубсен централизациленӗ тытӑмӗнче программа кӑсӑк пулассине пӗлтереҫҫӗ. Такам кӑмӑлне те ҫӗклеме пултаракан аниматорсем хаваслантарӗҫ. Ҫунашкапа ярӑнма май килӗ. Наци кухнин апат-ҫимӗҫӗпе сӑйлӗҫ.

Станьялти Хӗл Мучи ҫуртне чӑвашла капӑрлатнӑ. Унти Хӗл Мучипе Юрпике те чӑвашла тумланнӑ. Вӗсемпе, сӑмах май, чӑваш телевиденийӗ те кӑсӑкланнӑ. Нумаях пулмасть тележурналистсем сюжет ӳкерсе кайнӑ.

Сӑнсем (20)

Шупашкар Ҫӗнӗ ҫула хатӗрленме пуҫлани пирки эпир пӗлтернӗччӗ.

Аса илтеретпӗр, республикӑн тӗп хулинчи Республика лапамӗнче 25 метр ҫӳллӗш пулать. Ҫӗнӗ чӑрӑша чӑваш орнаменчӗпе капӑрлатасшӑн тесе хула тӳре-шари пӗлтернӗччӗ. Хӗрлӗ лапамра вара тухья евӗр конструкцисем вырӑн тупассине те эпир асӑннӑччӗ.

Халӗ Шупашкарти тӗп чӑрӑша вырнаҫтарса пӗтернӗ. 25 метр ҫӳллӗ елка ҫинче тӑван халӑхӑмӑрӑн элеменчӗсем те вырӑн тупнӑ. Вӗсем — 60 сантиметртан пуҫласа 140 сантиметр таран диаметрлӑ ҫуталакан ҫӑлтарсем, 60 штук вырнаҫтарнӑ. Вӗсем хӗвеле, килӗшӳпе ҫураҫӑва палӑртаҫҫӗ.

Чӑрӑша раштавӑн 19-мӗшӗнче ҫутатма тытӑнӗҫ. Шупашкар хула администрацийӗ елкӑна ҫутиччен савӑнӑҫлӑ лару-тӑрӑвах йӗркелеме палӑртать.

Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ ҫитес ҫул «Чувашская мифология: этнографический справочник» (Чӑваш мифологийӗ: этнографи справочникӗ) ӑслӑлӑх кӑларӑмӗ кун ҫути кӑтартма хатӗрленет.

Кун пирки институт пуҫлӑхӗн ҫумӗ Геннадий Николаев Чӑваш Республикинче гуманитари ӑслӑлӑхне аталантарассипе ӗҫлекен канашӑн виҫӗмкунхи ларӑвӗнче пӗлтернӗ. Лару пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.

Кӗнеке чӑвашсем тӗнче тытӑмӗ пирки, Турӑсем пирки тата ҫавӑн йышши ытти япала пирки епле шухӑшланине пухса пӗр ҫӗре пӗрлештермелле. Культурӑпа мифологи пӗр-пӗринпе епле ҫураҫса-килӗштерсе тӑни те унта вырӑн тупмалла. Тӗрӗк тата финн-угор халӑхӗсемпе танлаштарсан чӑвашсен тӗнче курӑмӗ, мифологийӗ мӗнпе улшӑнса е хӑш енчен пӗр пеккине тишкерни те ҫӗнӗ кӗнекере вырӑн тупмалла.

Ларӑва ертсе пынӑ Иван Моторин премьер-министр мифологинчи сӑнарсене ӑслӑлӑх ҫыннисем кӑна мар, усламҫӑсем те усӑ курма пултарнине палӑртса хӑварнӑ.

Чӳк уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Балаково хулинчи Наци культурисен ҫуртӗнче Сарӑту чӑвашӗсен «Ентеш» наципе культура автономийӗн савӑнӑҫлӑ пухӑвӗ иртнӗ.

Чӑваш Енрен унта Культура министерствин наци ӗҫӗсене тимлекен уйрӑмӗн специалисчӗ Эдуард Краснов, ЧНК Президенчӗн пӗрремӗш ҫумӗ Валерий Клементьев, Етӗрнери «Виръял» ансамбль хутшӑннӑ.

Унти чӑвашсен наципе культура автономине, сӑмах май, хӑй вӑхӑтӗнче хайхи Валерий Клементьев ертсе пынӑ. «Вӑл сӗннипех халӗ Capту чӑвашӗсен автономийӗн ӗҫӗсене Сергей Васильев йӗркелесе пырать», — тесе хыпарлать ЧНКн пресс-ҫыруҫи Зоя Яковлева.

«Ентешӗн» пухӑвне Пенза чӑвашӗсен автономийӗн ертӳҫи Денис Щербаков, Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи «Кӗмӗл cacӑ» конкурсӑн кӑҫалхи ҫӗнтерӳҫисенчен пӗpu Екатерина Карамзина, Capӑту енчи чӑвашсен юрӑ-ташӑ ушкӑнӗсем хутшӑннӑ.

Capту чӑвашӗсене уявпа Балаково хулин администрацийӗн культура пайӗн пуҫлӑхӗ Вячеслав Дерябин саламланӑ.

Пирӗн тӑрӑхрах кайнисем Сарту чӑвашӗсене Хисеп грамотисемпе хавхалантарнӑ.

Республикӑра Культура пулӑмӗсен марафонӗ иртнӗ май паян Красноармейскинче "Ай, юрлар-и юррине" ятпа черетлӗ мероприяти иртет. Унччен вӑл Пӑрачкаври ача ҫуртӗнче пулнӑ.

"Ай, юрлар-и юррине" проект - "Уяв" халӑх фольклор ансамблӗн фолк-шоувӗ. Ку проект Чӑван Ен Элтеперӗн гранчӗшӗн иртнӗ конкурсра ҫӗннӗ.

Пӑрачкаври фолк-шоуна ача ҫуртӗнче пурӑнакансемпе унта ӗҫлекенсем кӑна мар, Пӑрачкавра пурӑнакансем те пухӑннӑ. Шупашкарти Клубсен тӗп тытӑмӗн ("Уяв" ансамбль асӑннӑ тытӑмра шутланать, ӑна РФ тата Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Зинаида Козлова ерсте пырать) методисчӗ Екатерина Осипова пӗлтернӗ тӑрӑх, проекта фольклор ансамблӗн 30 ҫулхине халалланӑ.

Куракансене "Уяв" ансамбль тата унӑн "пепки" "Юрай чечекӗ" ансамбль, Л. Шиманская ячӗллӗ классика ташшин халӑх ансамблӗ (ертӳҫи - Мария Антонова) тӑван халӑхӑмӑрӑн наци пуянлӑхӗпе, ҫав шутра ҫипуҫпа татат йла-йӗркепе, паллаштарнӑ.

Тӗмен хулинчи патшалӑх университечӗн Кӗпӗрнаттӑр залӗнче "Чуваши с симбирским характером" (Ҫӗпӗр кӑмӑлӗллӗ чӑвашсем) документлӑ телефильм хӑтлавӗ иртнӗ.

Фильмӑн чи пирвайхи геройӗсем - Анат Тавда районӗнчи Пӗчӗк Хутор ялӗнче пурӑнакансем.

Хӑтлава Хӗвеланӑҫ Ҫӗпӗрти тата Кӑнтӑр Уралти чӑвашсен наци автономийӗсен пайташӗсем, Ҫӗпӗрти ӑсчахсем, студентсемпе вӗренекенсем хутшӑннӑ.

Фильма сенкер экран ҫине кӑҫалхи раштав ҫуррисенче кӑларӗҫ.

Документлӑ картинӑна Чӑваш патшалӑх университечӗн профессорӗ Владимир Васильев тата Чӑваш наци конгресӗн пресс-службин ертӳҫи Зоя Яковлева телережиссер ӳкерни пирки эпир пӗлтернӗччӗ. Вӗсем Сургут, Нефтеюганск, Тобольск тата Тӗмен хулисене, вӑл тӑрӑхри Пӗчӗк Хутор, Канаш, Анат Тавда ялӗсене ҫитсе те курнӑччӗ.

Чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗн ертӳҫи Иван Моторин «Этносла Чӑваш Ен» инвестици проектне пурнӑҫа кӗртес ыйтупа ӗҫлӗ канашлу ирттернӗ.

Аса илтеретпӗр, ку проект икӗ пайран тӑрать: Шупашкар районӗнчи Кӑшавӑш тӑрӑхӗнчи «Ясна» экоялтан тата Шупашкара 500 ҫул ятлӑ культурӑпа кану паркӗнче тӑвакан «Амазони» этнокомплексран.

Канашлӑва правительство пуҫлӑхӗн ҫумӗ Алла Салаева, культура министрӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Константин Яковлев, Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков хутшӑннӑ.

Константин Яковлев каланӑ тӑрӑх, паянхи куна «Амазони» этнокомплексра электричество, газ кӗртессипе тата ҫул тӑвассипе ӗҫлеҫҫӗ. «Яснара» вара ку ӗҫсене пӗтӗмпех пурнӑҫланӑ.

Республкиӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче ӗнентернӗ тӑрӑх, «Чӑвашавтодор» предприяти хӑй ҫине илнӗ яваплӑха туллин пурнӑҫламан. Ҫавна кура Чӑваш Республикин Культура министерстви объектсенче транспорт инфратытӑмне пурнӑҫлама ҫӗнӗрен аукцион ирттерме палӑртнӑ. Иван Моторин подрядчиксене объектсене вӑхӑтра хута ямалли, ӗҫ графикне пӑсма юраманни пирки ҫирӗп асӑрхаттарнӑ.

Малалла...

Чӑваш наци конгресӗн пресс-служба ертӳҫи Зоя Яковлева, И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУ профессорӗ, Владимир Васильев культуролог, Kӳкeҫpu "Бичурин тата паянхи самана" музей пуҫлӑхӗ Ирина Удалова Тӗмен тӑрӑхӗнчи чӑвашсен "Тӑван" ассоциацийӗ ирттернӗ "Бичурин вулавӗсем" ӑслӑлӑхпа практика конференцине хутшӑннӑ.

ЧНКн пресс-ҫыруҫи Зоя Яковлева пӗлтернӗ тӑрӑх, мероприятине чӑваш историне, культурипе йӑли-йӗркине тата тӑван чӗлхене аталантарас тӗллевпе вӑл тӑрӑхра вуннӑмӗш хут ирттереҫҫӗ.

Конференцин пленарлӑ ларӑвне ЧР информаци политикипе массӑлла коммуникацисен министрӗ Александр Иванов, культура, нацисен тата архив ӗҫӗсен министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫласа пыракан Константин Яковлев, ЧНК президенчӗн пӗрремӗш ҫyмӗ Валерий Клементьев, президиум пайташӗсем Юлия Анисимова тата Геронтий Никифоров та хутшӑннӑ. Вӗсем инҫетри тӑрӑхпа видеоҫыхӑну мелӗпе калаҫу йӗркелерӗҫ.