1842 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче пулса иртнӗ Шурча вӑрҫине Муркаш районӗнчи ҫав тӑрӑхри хастарсем асра тытаҫҫӗ.

Пӑлхав иртнӗренпе 120 ҫул иртнине халалласа 1962 ҫулта Шурча ялӗнче палӑк лартнӑ. 2018 ҫулхи чӳк уйӑхӗнче, Халӑх пӗрлӗхӗн кунӗнче, унта ҫӗнӗ палӑк уҫнӑ. «1842 ҫулта пӗтӗм тавраран пуҫтарӑннӑ темиҫе пин ҫын ҫакӑнта патша ҫарӗсемпе ҫапӑҫса тискер те юнлӑ ҫапӑҫӑва кӗнӗ. Ку чула хура халӑха ырӑпа асӑнакан тӑхӑмӗсем 2018 ҫулта лартнӑ», — тесе виҫӗ чӗлхепе ҫырса хунӑ.

Тимӗр Тяпкин Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, Козьмодемьянск уесӗнчи 38 хресчен пуҫ хунӑ, 100-е яхӑн ҫын суранланнӑ. Вырӑнти таврапӗлӳҫӗ, Вячеслав Мартынов, ҫав пӑлхава хутшӑннисене халалласа кӗнеке ҫырнӑ, халӗ ӑна хӑтланӑ.

Ӗнер, Пӗтӗм тӗнчери ачасене хӳтӗлемелли кун, Чӑваш Республикин ача-пӑчапа ҫамрӑксен вулавӑшӗнче Валентина Тараватӑн «Чӑн-чӑн туслӑх. Настоящая дружба» кӗнекине хӑтланӑ. Ҫӗнӗ кӑларӑм Чӑваш кӗнеке издательствинче нумаях пулмасть пичетленнӗ.

Кӗнекери тӗп сӑнарсем — Лена тата Вова, ял ачисем. Кӗнеке пуҫламӑшӗнче вӗсем ача пахчине ҫӳреҫҫӗ, пӗрле выляса кулаҫҫӗ.

Кӗнеке хӑтлавне хулари 37-мӗш шкул ачисем тата Чӑваш Енпе Чӗмпӗрти ҫыравҫӑсем: Николай Ларионов тата Раҫҫейри ҫыравҫӑсен союзӗн Чӗмпӗрти регионти уйрӑмӗн председателӗ Ольга Даранова — хутшӑннӑ.

Валентина Николаевна сӑвӑсене вырӑсла тата чӑвашла ҫырать. Унӑн 30 ытла кӗнеке пичетленнӗ, ҫав шутран 16-шӗ — чӑвашла.

Лондон

ТАСС пӗлтернӗ тӑрӑх, Аслӑ Британи территорийӗнче юлашки талӑкра COVID-19-тан вилни пирки пӗр тӗслӗхе те регистрацилемен. Кӑшӑлвирус пандемийӗ пуҫланнӑ хыҫҫӑн ҫакӑ кун хушшинче пӗр пациент пурнӑҫӗ те татӑлман пӗрремӗш кун пулса тӑрать.

2020 ҫулхи раштавӑн 19-мӗшӗнче Аслӑ Британин Премьер-министрӗ Борис Джонсон кӑшӑлвирусӑн ҫӗнӗ мутацине тупса палӑртни пирки пӗлтернӗччӗ, вӑл малтанхи вариантран 70% вӑйлӑрах ерме пултарнӑ.

2021 ҫулхи кӑрлачӑн 7-мӗшӗнче Аслӑ Британире кӑшӑлвирус ернӗ 68 053 тӗслӗхе тупса палӑртнӑ, унсӑр пуҫне 1325 ҫын пурнӑҫӗ татӑлнӑ, ҫакӑ эпидеми пуҫланнӑранпа чи пысӑк кӑтарту пулнӑ. Кун хыҫҫӑн инфекцие ҫаклатнисемпе тата вилнисенсен шучӗ чакса пынӑ.

Хальхи вӑхӑтра Аслӑ Британире кӑшӑлвирусран сыхлакан вакцинӑн пӗрремӗш дозипе 39,5 млн яхӑн ҫын е ҫӗршыври ҫитӗнсе ҫитнӗ халӑхӑн 75% сипленнӗ, вакцинӑн икӗ дозипе вара — 25,7 млн ҫын е ҫитӗнсе ҫитнӗ халӑхӑн 48,9 проценчӗ.

Ҫӗртмен 21-мӗшӗнче Пӗрлешӳллӗ королевствӑра кӑшӑлвирус пандемине пула тунӑ пур чарусене те пӑрахӑҫлама палӑртнӑ.

Чӑваш Республикинче иртнӗ талӑкра кӑшӑлвируса ҫаклатнӑ 47 ҫынна тупса палӑртнӑ, 2 ҫын чире пула вилнӗ.

Малалла...

Пенси фончӗн Инстаграмри сӑнӗ

65 ҫулти Роза Кондратьева Пенси фондне 25 ҫула яхӑн ертсе пынӑ. Ӗнер вӑл тивӗҫлӗ канӑва кайнӑ.

ЧР Элтеперӗ Олег Николаев Роза Алексеевнӑна пенсие тухиччен «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орденпа чысланӑ.

Палӑртмалла: Роза Кондратьева Вӑрнар районӗчи Мӑн Явӑш ялӗнче 1955 ҫулта ҫуралнӑ. 1997 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче ӑна РФ Пенси фончӗн Чӑваш Енри уйрӑмӗн управляющине лартнӑ.

Хальхи вахӑтра Пенси фончӗн управляющин тивӗҫӗсене Валерий Николаев пурнӑҫлать.

ЧР Элтеперӗ Олег Николаев Чӑваш наци телерадиокомпанийӗн директорне Вадим Ефимова ӗҫрен кӑларасси пирки хушу алӑ пуснӑ. Палӑртмалла: 47 ҫултискер ку должноҫре 2 ҫул ӗҫлерӗ. Ӑна директора 2019 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче ҫирӗплетнӗ.

Вадми Ефимов тӗрлӗ ҫулта Вырӑс драма театрне, Чӑваш драма театрне ертсе пынӑ, унтан Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн социаллӑ ыйтусемпе тата обществӑпа ҫыхӑнса ӗҫлекен ҫумӗ пулнӑ. 2012-2015 ҫулсенче ЧР Культура министерствине ертсе пынӑ.

Ҫӗртме уйӑхӗн 10-мӗшӗнчен пирӗн республикӑра ҫӑмӑллӑхлӑ ипотека кредичӗ парассипе ҫӗнӗ программа ӗҫлесе кайӗ. Унта хутшӑнас кӑмӑллисен заявксене ҫав кунтан йышӑнма пуҫлӗҫ. Республикӑра пурӑнакансен ипотека илнӗ чух тӳленӗ пирвайхи взносӑн 20 процентне тавӑрас шанчӑк пур.

Ку ҫӑмӑллӑха ҫурт-йӗр илме черетре тӑракан ҫынсем, ҫавӑн пекех шанчӑксӑр застройщик-стройорганизацисене пула шар курнисем илейреҫҫӗ. Ҫӑмӑллӑхпа усӑ курас тесен ҫӗнӗ ҫурт-йӗре туянмалла.

Программӑна хутшӑнма заявление вырӑнти администрацире ҫырса памалла. Тӗплӗнрех хыпарланипе Чӑваш Ен Стройминӗн сайтӗнче паллашма пулать.

Павел Порфирьева строительство, архитектура тата ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министрӗн ҫумӗнчен кӑларнӑ. Тивӗҫлӗ йышӑнӑва республика ертӳҫи Олег Николаев алӑ пуснӑ.

Строймин ертӳҫин ҫумӗн пуканне Павел Порфирьев хӑй вӑхӑтӗнче конкурс пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх тивӗҫнӗ. Ӑна министерствӑри яваплӑ вырӑна 2019 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче шанса панӑ. Маларах Порфирьев Шупашкар хула администрацийӗнче ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗнче тӑрӑшнӑ.

Хальхи вӑхӑтра Чӑваш Ен строительство министрӗн Павел Даниловӑн икӗ ҫум: Владимир Максимов (пӗрремӗш ҫум) тата Михаил Коледа.

Бангладешра 70 бенгали тигрне вӗлернӗ браконьера арестленӗ. Ӑна 20 ҫул хушши тытайман.

Хабиб Талукдер, Тигр Хабиб ятпа палӑрнӑскер, Индипе Бангладеш хушшинчи чикӗре вырнаҫнӑ Сундарбан мангров вӑрманӗнче сунарта ҫӳренӗ. Би-би-си пӗлтернӗ тӑрӑх вӑл сахалтан та 70 сайра тӗл пулакан чӗрчуна вӗлернӗ. Ку районта бенгали тигрӗсен тӗнчери чи пысӑк йышӗ пурӑнать, ҫутҫанталӑкра вӗсем пурӗ те темиҫе пин ҫеҫ юлнӑ.

50 ҫулти Талукдер хӑйӗн карьерине вӑрманта пыл пухнипе пуҫланӑ. Пыл пухакансенчен пӗри Абдус Салам каланӑ тӑрӑх, вырӑнти ҫынсем Хабиба «пӗр енчен хисеплеҫҫӗ, тепӗр енчен унран хӑраҫҫӗ те». Унӑн сӑмахӗсем тӑрӑх, «вӑл вӑрманти тигрсемпе пӗччен ҫапӑҫма пултаракан хӑрушӑ ҫын».

Абдул Маннан офицер пӗлтернӗ тӑрӑх, полици те, вӑрман управленийӗ те нумай ҫул хушши Талукдера арестлеме хӑтланнӑ. Вӑл, хӑйне тахҫантанпах вӑрмана кӗме чарнӑ пулин те, Сундарбана вӑрттӑн лекме ҫул тупнӑ, тискер чӗрчунсем ҫине сунара ҫӳренӗ», — каласа панӑ полицейски, браконьер хурахсемпе ҫыхӑнни пирки те хушнӑ.

2018 ҫулхи даннӑйсем тӑрӑх, Бангладешра ирттернӗ тигрсен шутлавӗпе килӗшӳллӗн Сундарбанра вӗсен йышӗ 2015 ҫулта палӑртнӑ чи пӗчӗк кӑтартуран (ун чухне 106 ҫеҫ пулнӑ) 114 таран ӳснӗ.

Малалла...

Шупашкарта тата ытти хуласенче тӑван (чӑваш) чӗлхепе уса курса ӳстермелли ача сачӗсем пулмалла. Кун пек шухӑша пӗрре мар ӗнте каланӑ. Яваплӑ чиновниксем те илткеленӗ пулӗ,анчах та халлӗхе ку енпе ӗҫлени сисӗнмеҫ.

Тен ытла шӑппӑн,е сахалтарах ҫын кун пирки каланӑ ? Нимех те мар,тепӗр хут та кун пирки ыйтса тата чӗнсе калӑпӑр. Ҫуккине хӑнӑхнӑран пулӗ ыйтаканӗ сахалтарах пулмалла. Ун пек ача сачӗсем пулма пултарассине те ӗнентерме ҫук теприсене. Пулман ун пекки Шупашкарта ? Тӑхӑрвуннӑмӗш ҫулсенче тума тапраннӑ теҫҫӗ,кайран таҫтан чарнӑ пулмалла?

Конституци енчен илсен пулмалла темелле,анчах та пирӗн Шупашкарта "чӑваш чӗлхипе ӳстермеллисем" ҫук? Хусантах тутар чӗлхипе усӑ курса ӳстермеллисем чылай , майсене,Конституципе килӗшӳллӗн туса панӑ пулать. Шупашкарта тата мӗне пула чӑваш ачисем валли тӑван чӗлхепе усӑ курса ӳстермелли майсем туса параймаҫҫӗ ? Ҫулталӑкне темиҫе сехет,е Чӗлхе Кунӗ пирки мероприятисем ирттерни ытларах ятне туни пулнине ӑнланатӑр пулӗ? Шупашкарта чӑваш ачисем пурӑнни пирки манмалла мар .

Малалла...

Ҫу уйӑхӗ вӗҫленнӗ май иртнӗ тапхӑрти ӗҫе пӗтӗмлетме вӑхӑт ҫитрӗ. Иртнӗ уйӑхра Чӑваш чӗлхи лабораторийӗ пурӗ 39 695 мӑшӑр хатӗрлерӗ — 40 пине кӑшт ҫеҫ ҫитеймест. Ака уйӑхӗн вӗҫӗнче эпир 790 пин мӑшӑр тӑвайрӑмӑр, ҫу уйӑхӗн 10-мӗшӗнче 800 пин урлӑ каҫрӑмӑр та, уйӑха 829 пин те 887 мӑшӑрпа вӗҫлерӗмӗр. Паянах ку кӑтарту 830 пин урлӑ иртӗ ӗнтӗ. Ҫапла май миллион мӑшӑр тӑвиччен 170 пин кӑна юлчӗ. Сӑмах май, хальхи вӑхӑтра пирӗн миллион мӑшӑр пур та ӗнтӗ — ыттисем, пирӗн «чӑваш чӗлхин икчӗлхеллӗ ҫӳпҫинче» ҫук пулин те, тӗрлӗ ҫӑлкуҫсенчен пухӑннисем пек выртаҫҫӗ. Кунта тӗрлӗ словарьсенчен хатӗрленӗ мӑшӑрсем, пӗр-пӗр программӑсене чӑвашлатнӑ хыҫҫӑн тунисем тата ытти йышшисем кӗреҫҫӗ.

Ҫу уйӑхӗнчи текстсем мӑшӑрсене хатӗрлеме ҫӑмӑллисем пулчӗҫ. Ҫак сӑлтава пулах ӗнтӗ 40 пине яхӑн мӑшӑрлама пултартӑмӑр та. Ак, калӑпӑр, Эмма Выгодскаян «Алжир тыткӑнӗнче» повеҫне (унта 3,1 пин мӑшӑрччӗ) тӑватӑ кун хушшинче мӑшӑрласа пӗтертӗмӗр. Гариф Губайӑн «Бакенщик хӗрӗ» те ҫӑмӑллӑн мӑшӑрланать — кашни кун пиншер мӑшӑр хатӗрлеме май пур.

Енчен те маларах пирӗн текста тӳрлетекенсем ӗлкӗрсех пымастчӗҫ пулсан, халь ытларах енӗпе хӑвӑртлӑх мӑшӑрлакансенчен килет.

Малалла...