"Про Город" сайтри сӑн

Юпа уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Чулхула облаҫӗнчи колони-поселенирен Канашра ҫуралнӑ арҫын Сергей Колоколов тухса тарни пирки хыпарланӑччӗ. Ӑна «преступлени тӗнчинче» Колокольчик ятпа пӗлеҫҫӗ. 49 ҫулти арҫынна колони-посление 3 ҫул та 6 уйӑхлӑха ӑсатнӑ пулнӑ.

Преступник ирӗкре шӑп та лӑп 10 кун пулнӑ, ӑна юпа уйӑхӗн 31-мӗшӗнче тытса чарнӑ. Арҫынна Чулхула облаҫӗнчи Сухобезводное поселокӗнче 16 сехет те 20 минутра ярса илнӗ. Халӗ ун тӗлӗшпе колонирен тарнӑшӑн тепӗр пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Палӑртмалла: Сергей Колоколов пӗрре мар судпа айӑпланнӑ.

Паян, чӳк уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, Николай Воробьев ӑсчах ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитнӗ. Вӑл Сарту облаҫне (ун чухне кӗпӗрне пулнӑ) кӗрекен Хвалынск хулинче 1894 ҫулта ҫуралнӑ.

Николай Воробьев этнограф, географ, истори наукисен докторӗ, профессор пулнӑ. Хусанти университетӑн географи факультетӗнче вӗреннӗ. Ҫурҫӗр-Хӗвелтухӑҫ археологи тата этнографи институтӗнче, Тутар АССРӗн патшалӑх музейӗнче ӗҫленӗ, Хусанти пединститутӑн географи факультечӗн деканӗ, Хусанти университет профессорӗ пулнӑ, СССР Наукӑсен академийӗн Чӗлхе, литература тата истори институчӗ Хусанти филиалӗнче тӑрӑшнӑ.

Николай Воробьев ертсе пыракан экспедици 1949–1951 ҫулсенче чӑваш халӑхӗн культурипе йӑлине тӗпченӗ. Вӑл ертсе пынипе каярах автор коллективӗ чӑвашсен пурлӑх культурин аталанӑвӗ пирки ӗҫ пичетленӗ.

Чӳк уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче лару иртӗ. Истори наукисен кандидачӗ Георгий Матвеев ӑсчахӑн пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллаштарӗ.

"Самана" кӑларӑм скриншочӗ

Юпа уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Наци телекуравӗпеАлександр Магаринӑн «Самана» ятлӑ кӑларӑмӗ черетлӗ хут экран ҫине тухнӑ. Хальхинче хӑна Виталий Станьял пулнӑ.

Виталий Петрович малтан «Коммунизм ялавӗ» хаҫатӑн яваплӑ секретарӗ пулнӑ, Александр Магарин «Сувар» хаҫатӑн яваплӑ серетарӗнче ӗҫленӗ. Икӗ журналист тӗлпулура Чӑваш наци конгресӗ, наци вӗренӗвӗпе ӑслӑлӑхӗн пуласлӑхӗ, республикӑри чӗлхе ыйтӑвӗ тата ытти пирки калаҫнӑ.

Эсир кӑларӑма курман тӑк унпа тӗнче тетелӗнче паллашма пултаратӑр: http://www.ntrk21.ru/video/43341. Ӑна Наци телекуравӗпе тепӗр хутчен кӑтартӗҫ, вӑл ыран, чӳкӗн 2-мӗшӗнче, 18 сехетре эфира тухӗ.

Ӗнер, юпа уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрсен театрӗнче 87-мӗш сезон уҫӑлнӑ. Ҫав ятпа унта «За синими туманами» спектакль кӑтартнӑ.

Ҫӗнӗ сезон уҫӑлнине тата ӳнер учрежденийӗ юсав хыҫҫӑн ҫӗнелнине театр хӑйӗн Фейсбукри страницинче хыпарланӑ. Кинотеатр пулнӑ ҫурт урамран халӗ, чӑн та, хитреленнӗ. «Чувашский государственный ордена Дружбы народов ТЕАТР ЮНОГО ЗРИТЕЛЯ имени М. Сеспеля» тесе аякран курӑнмалла ҫырса хунӑ.

Ҫавна курнисенчен хӑшӗсем театр ятне чӑвашла ҫырманнине асӑрханӑ. Александр Блинов чӑваш хастарӗ те ҫавна палӑртнӑ, Чӗмпӗрти Николай Ларионов ҫыравҫӑ та. «Аван, анчах Чӑваш Республикинче чӑвашла та ҫырмалла!», — тенӗ, тӗслӗхрен, Чӗмпӗрти йӑхташӑмӑр.

Театр пуҫлӑхӗ Елена Николаева чӑвашла пулатех тесе шантарнӑ, хальлӗхе вӑхӑт ҫитменнине палӑртнӑ.

Лауреатӑн кӑкӑр ҫине ҫакмалли палли

Нестер Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх 2019 ҫулшӑн литературӑпа ӳнерте тата культура аталанӑвӗнче палӑрнӑ пултаруллӑ ҫынсене Нестер Янкас ячӗллӗ Преми памашкӑн кандидатсем тӑратмашкӑн халӑх умне сӗнӳпе тухать. Кандидат ҫинчен калакан автобиографипе характеристикӑна тата ӑна тӑратакан организацин ыйтса ҫырнине Преми паракан комиссине 2019 ҫулхи раштавӑн 20-мӗшӗччен ҫитермелле.

Нестер Янкас ячӗпе хисепленекен преми тӗллевӗ ҫакӑн пек: чӑваш культурипе искусствине, литературипе чӗлхине аталантарас, культурӑпа истори палӑкӗсене упрас, халӑхсен туслӑхне ҫирӗплетес, ӳссе ҫитӗнекен ӑрӑва тӗрӗс-тӗкел воспитани парас, уйрӑм ҫынсен пултарулӑхне аталантарас, наци культурин ҫитӗнӗвӗсене халӑх хушшинче сарас енӗпе тунӑ ӗҫсемшӗн хавхалантарасси.

Премие чӑваш культурине, литературипе искусствине малалла аталантарас ӗҫре уйрӑмах палӑрнӑшӑн, республикӑмӑрти тата районти ял ҫыннисен тӗрлӗ социаллӑ сийӗн культура аталанӑвӗнчи халӑх пултарулӑхӗн хастарлӑхне ӳстернӗшӗн параҫҫӗ.

Премие уйрӑм пултаруллӑ ҫынсене, пултарулӑх коллективӗсене, шкулсемпе ача сачӗсене, патшалӑх предприятийӗсемпе учрежденийӗсене, коммерциллӗ фирмӑсене тата ӗҫ коллективӗсене пама пултараҫҫӗ.

Малалла...

Юпа уйӑхӗн 30-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнчи Пысӑк Упакасси ялӗн масарӗнче Ҫемен Элкерӗн асӑну палӑкне (кенотафне) вырнаҫтарчӗҫ.

Чӑваш халӑх сӑвӑҫин пысӑк ӗмӗчӗ тинех пурнӑҫланчӗ: вилес умӗн вӑл хӑйне тӑван ялӗн масарӗнче пытарма каласа хӑварнӑ-ҫке! Палӑка вырнаҫтарма ялти таванӗсем хастар хутшӑнчӗҫ, сӑвӑҫӑмӑра асӑнмалли вырӑна сӑваплӑ шывпа тасатрӗҫ, унта вилтӑпри ҫинчен илсе килнӗ ҫӗре те хучӗҫ. Ку вырӑнта малашне хӑйсен ентешне кашни ҫимӗкрех асӑнма килӗшсе татӑлчӗҫ.

Ял хуҫалӑхӗнче ӗҫлекенсем, тата тӗрӗсрех каласан, тыр-пул туса илекенсем, ҫумӑрлӑ ҫанталӑкра хытах нушаланни вӑрттӑнлӑх мар. Тар такса ӳстернӗ тыр-пула тӗшӗлӗсе кӗртнипех ӗҫ вӗҫленмест-ҫке. Ӑна типӗтмелле. Сушилкӑсем вара пур хуҫалӑхра та ҫук.

Канаш районӗнчи «Родина» хуҫалӑхра кӑҫал конвейер йышши сушилкӑна хута янӑ. Унпа халӗ усӑ кураҫҫӗ ӗнтӗ.

Ҫӗнӗлле сушилкӑпа паллаштарас тесе республикӑри ял хуҫалӑх предприятийӗсен ертӳҫисене маларах каланӑ хуҫалӑха пухнӑ. Асӑннӑ оборудование Воронежра туса кӑлараҫҫӗ иккен. Хальхи вӑхӑтра ытти хуҫалӑхра шахта, бункер тата каруҫҫел йышшисемпе усӑ кураҫҫӗ. Конвейерли хӑвӑрт, пӗр пек тата хӑвӑрт типӗтет, энергие те перекетлӗ тӑкаклать тесе ӗнентереҫҫӗ.

Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерствинче ӗнер «RailPro» компани тата Чукун ҫул техникин тӗп савучӗн пайташӗсем пулнӑ. Вӗсем Сергей Артамонов министрпа хӑмла туса илес ыйтӑва сӳтсе явнӑ.

«RailPro» компанин укҫа-тенкӗ енӗпе ӗҫлекен пуҫлӑхӗ Алексей Ванюшин хӑйсен предприятийӗ крафт сӑрине туса илессипе тимленине пӗлтернӗ. Вӗсем Раҫҫейре туса кӑларнӑ хӑмлапа усӑ курасшӑн иккен. Компани ҫӗршывӑн тӗрлӗ регионӗнчи хӑмлаҫӑсен опытне тишкернӗ. Чӑваш Енри вӗсене килӗшнӗ.

Компани пирӗн республикӑра хӑмла туса илме ӗмӗтленет. Хальхи вӑхӑтра бизнес-плана сӳтсе яваҫҫӗ, ытти ыйтӑва тишкереҫҫӗ.

Хӑнасене Сергей Артамонов министр хӑмла отрасльне республикӑра пулӑшнине, килӗштерсе ӗҫлеме кӑмӑл пуррине пӗлтернӗ.

Чӑваш режиссерӗн Алекс Платӑн документлӑ ӗҫӗ Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенчи Лос-Анджелес хулинче иртнӗ кинофестивальте палӑрнӑ. «Запечатленные временем» ӗҫе «Marina del Rey Film Festival 2019» кинофестивальте «Лучший международный документальный фильм» (чӑв. Халӑхсем хушшинчи чи лайӑх документлӑ фильм) номинацире чысланӑ.

ЧР Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, кинофестивале тӗнчери 300 ытла ӗҫе тӑратнӑ. Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин вӑхӑтӗнчи нуша-терте ҫутатса паракан ӗҫ Америкӑри куракансене тыткӑнланӑ.

Фильма Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 75 ҫул ҫитнӗ тӗле ӳкернӗ. Сценари авторӗ тата режиссерӗ – Алекс Плат, композиторӗ тата сасӑ режиссерӗ – Алексей Гордеев.

Шупашкар районӗнче вырнаҫнӑ «Юрма» кайӑк-кӗшӗк хапрӑкӗ пирки тӗрлӗрен калаҫнине илтме тивет. «Правда ПФО» тӗнче тетелӗнчи хаҫат юпа уйӑхӗн вӗҫӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ял хуҫалӑх предприятине панкрута кӑларас ыйтупа ЧР Арбитраж судне тавӑҫ ҫитнӗ. Тавӑҫне шӑрҫалаканни — «Устойчивое развитие Поморья» ятлӑ фонд. Предприяти 35 миллион тенкӗ парӑма кӗнине кӑтартнӑ тавӑҫра.

Ҫав вӑхӑтрах предприятире хальхи вӑхӑтра ҫӗнӗ инвесторсем хуҫаланнине палӑртмалла. Ҫӗнӗ хуҫа — Волгоградри «МегаМикс» тулли мар яваплӑ общество. Ӗнер ҫавӑн тӗп пуҫлӑхӗпе Василий Фризенпа тата «Юрма» агрохолдинг пуҫлӑхӗпе Сергей Разаевпа Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Правительство ҫуртӗнче тӗл пулнӑ.

ЧР Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, хапрӑкра ӗҫ укҫине вӑхӑтра тӳленине, ҫынсене ӗҫе илнине, комбикорм савутне ҫӗнетессине, унта Германири специалистсене йыхравлассине, аш-какая вырӑнта тирпейлессине пӗлтернӗ. Кайӑк-кӗшӗк каяшне тирпейлемелли савута хута ярасси пирки те калаҫнӑ.