Уҫма хатӗрлекен ҫӗнӗ ача пахчи

Шупашкарта паян 127 ача пахчи. Вӗсене 30 пин ытла ҫӳренине пӗлтерет республикӑн тӗп хулин вӗренӳ управленийӗ. Ҫапах та черетре тӑракансем те пур-ха. Ача ҫуратакансем йышланса кайрӗҫ те, пурне те вырӑнпа тивӗҫтерме ҫӑмӑлах мар-тӑр ҫав…

Ҫывӑх вӑхӑтра Шупашкарта «Тӗлӗнтермӗш хули» ача пахчи уҫӑлмалла. Унӑн номерӗ 202 пулӗ. Вӑл Крылов урамӗнчи 5а ҫуртра вырнаҫнӑ. Вӑл 300-е яхӑн шӑпӑрлана йышӑнӗ.

Пахчана уҫас умӗн унта ҫӳреме пуҫлакан ачасен ашшӗ-амӑшӗпе педагогсемпе унта ӗҫлеме пуҫлакан специалистсем тӗл пулнӑ. Ашшӗ-амӑшне ушкӑнсене кӑтартса ҫӳренӗ, музыка тата спорт залӗсене илсе кӗртнӗ, сенсор пӳлӗмӗпе паллаштарнӑ.

Ятарлӑ плитка

Сусӑрсем валли, ҫав шутра куҫ курманнисем те, тӗрлӗ услови туса пама тӑрӑшаҫҫӗ. Хӑш-пӗр ҫӗрте светофор ҫул урлӑ каҫма юранӑ чухне пиклетет. Шупашкарта куҫ курманнисем валли ятарлӑ тактильлӗ плитка хума тытӑннӑ.

Чи малтанах ӑна куҫ япӑх куракансем ытларах ҫӳрекен вырӑнсенче — социаллӑ объектсен ҫывӑхӗнче — хурӗҫ. Юпа уйӑхӗнче «СтройДорКомплекс» тулли мар яваплӑ общество хулари ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ тата кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ районӗсенче ҫул урлӑ каҫмалли вырӑнсем патне плитка хума пуҫланӑ.

Кунсӑр пуҫне ку ӗҫ Кӑкшӑм, Сапожников, Ашмарин урамӗсенче пырать. Ҫак вӑхӑтра И.Я.Яковлев проспектӗнче ятарлӑ плиткӑсене хураҫҫӗ.

Тактильлӗ плитка Шупашкаршӑн ҫӗнӗлӗх. ЖКХ тата тавралӑха хӑтлӑх кӗртекен управленийӗнчен пӗлтернӗ тӑрӑх, 2014 ҫулта кунашкал ӗҫе тумашкӑн 27,5 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.

Ӗнер, чӳкӗн 20-мӗшӗнче, Улатӑр хулинче «Шыв» тулли мар яваплӑ общество предприятийӗнче Сӑр юханшывӗнчи шыв шайӗ хӑвӑрт аннӑран станци ӗҫӗ-хӗлӗнче пӑтӑрмах чутах сиксе тухман.

Ку Стемас ялӗ ҫывӑхӗнче пулнӑ. «Шыв» тулли мар яваплӑ обществӑн авариллӗ икӗ бригади пӑра тата пылчӑка тасатнӑ. Ҫавсене пула станци ӗҫӗ-хӗлӗ йӗркерен тухма пуҫланӑ.

Лару-тӑру пирки Улатӑр район администрацийӗнче канашлура сӳтсе явнӑ. Ӑна ЧР строительство министрӗ Олег Марков ертсе пынӑ. Пухӑннисем хулана шывпа пӑтӑрмахсӑр тивӗҫтермелли плана шухӑшласа тупнӑ.

Халӗ «Шыв» тулли мар яваплӑ общество штатлӑ режимра ӗҫлет.

Республика Ҫӗнӗ ҫул уявне хатӗрленет. Республика тӳремӗнче чӑрӑш лартма тытӑннӑ. Хулара Ҫӗнӗ ҫул программи раштав уйӑхӗн 20-мӗшӗнче старт илет.

Хула администрацийӗ уяв умӗн Ҫӗнӗ ҫул бульварӗ йӗркелеме шухӑшланӑ. Шупашкарта ҫулталӑкне икӗ хут Пултарулӑх бульварӗ иртет тӗк Ҫӗнӗ ҫулхине мӗншӗн йӗркелес мар? Ҫапла палӑртнӑ администрацире.

— Вал Ҫӗнӗ ҫулхи ярмӑрккӑ хулине ҫаврӑнӗ. Унта куравсем йӗркелӗҫ. Унтах раштавӑн 20-мӗшӗнчен пуҫласа уяв чӑрӑшӗсене сутӗҫ, — тенӗ хула администрацийӗн культура управленийӗн пуҫлӑхӗ Людмила Маркова.

Кунашкал ярмӑрккӑсем Европӑра анлӑ сарӑлнӑ. Анчах Шупашкарти унран уйрӑлса тӑрӗ. Шопингсӑр пуҫне ҫынсен савнисем валли парне хатӗрлеме май пулӗ. Урамра ӑшӑ пӳртре ӑсталӑх класӗсем иртӗҫ.

Бульвар тӑрӑх юмахри сӑнарсем те ҫӳрӗҫ. Унта Хӗл мучипе хускану та тӑвӗҫ. Урапа (машина) хуҫисене те хавхалантарма шухӑшланӑ. «Урхамахне» хитрелетекен водительсем 100 литр бензин тивӗҫме пултарӗҫ.

Республикӑн Ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн инспекцийӗн ӗҫченӗсем ҫак эрнери кӗҫнерникун Ача кунне палӑртасшӑн.

Пӗтӗм ҫӗршывӗпе иртекен ҫак кун инспекторсем Шупашкарти тӗп урамсене тухӗҫ. Пӗчӗк ачасене вӗсем аякранах ҫутӑ курӑнакан ятарлӑ лентӑсем тата чӗнӳллӗ канихветсем валеҫӗҫ.

Пропагандӑпа ӗҫлекен инспекторсем шкул ачисемпе тата ача пахчине ҫӳрекенсемпе тӗлпулма та палӑртаҫҫӗ. Курнӑҫура вӗсем ҫул-йӗр правилине пӑхӑнмалли пирки аса илтерӗҫ. Пульницӑра сипленекен шӑпӑрлансене те манмӗҫ. Вӗсене Ача кунӗпе саламлӗҫ, хӑвӑртрах сывалма сунӗҫ.

Ҫул-йӗрпе патруль службин экипажӗсем ачасем уйрӑмах йышлӑ ҫӳрекен вырӑнсенче тӑрӗҫ, водительсем ҫул-йӗр правилине епле пӑхӑннине сӑнӗҫ.

Акци ирттернӗ май шкул ачисене Патшалӑх автоинспекцийӗн музейне кӗртсе кӑтартма та палӑртнӑ. Вӑл Ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн инспекцийӗн тӗп ҫуртӗнче вырнаҫнӑ. Унта 1937 ҫулхи юпан 5-мӗшӗнчен пуҫласа пухнӑ материалсемпе пуянлатнӑ. Экскурси хыҫҫӑн ачасене ҫул-йӗр правилисене хӑнӑхтаракан мульфильм кӑтартӗҫ.

Сӑмах май, ачасемлӗ ҫул ҫинчи инкексем ҫулталӑк пуҫланнӑранпа 186 хутчен пулса иртнӗ, вӗсенче пилӗк ача вилнӗ, 204-ӑн суранланнӑ.

Малалла...

Чӑваш Енре пӑрлӑ ҫумӑр ҫунӑранпа, республикӑра инкеклӗ лару-тӑрӑва пӑрахӑҫланӑранпа вӑхӑт самай иртрӗ ӗнтӗ. Анчах ҫав вӑхӑта аса илтерекенни пур-ха. Республикӑри ҫулсен хӗррипе хуҫӑлса аннӑ йывӑҫсем йӑваннине иртен-ҫӳрен куратех.

Ку кӑна мар. Шупашкарта та ӳкнӗ йывӑҫсене пуҫтарса ӗлкӗреймен иккен. Шупашкар хула администрацийӗн чиновникӗсем планеркӑра хулари районсен пуҫлӑхӗсен, коммунальщиксен ӗҫӗпе кӑмӑлсӑррине палӑртнӑ. Картишсенче хуҫӑлнӑ йывӑҫсене ахаль ҫынсем кӑна мар, влаҫрисем те кураҫҫӗ вӗт.

Пӑрлӑ ҫумӑр хыҫҫӑн юлнӑ йывӑҫсене пуҫтарманнине кура планеркӑра Алексей Ладыковпа Леонид Черкесов районсен тата управляющи компанисен пуҫлӑхӗсем умне тӗллев лартнӑ: йӑлтах пуҫтармалла!

Аса илтерер: юпа уйӑхӗнче ҫунӑ пӑрлӑ ҫумӑра пула республикӑри 515 ял шар курнӑ, унта 100 пин ҫын пурӑнать. Юпан 19-мӗшӗнче ЧР Элтеперӗ республикӑра инкеклӗ лару-тӑру режимӗ пулнине йышӑннӑ.

Республикӑн автоинспекцийӗнче ӗҫлекенсем ҫул-йӗр ҫинче вилнисене асӑнса ҫак вырсарникун Шупашкарти хӗрарӑмсен мӑнастирӗнче Панихида ирттерме палӑртаҫҫӗ. Ӑна Ҫул-йӗр ҫинчи инкекре шар курнисене асӑнса ирттереҫҫӗ. Ун пек куна 2005 ҫултанпа пӗтӗм тӗнчипе палӑртаҫҫӗ.

Асӑну кунӗнче Шупашкар тӑрӑх автоаварие лексе лапчӑнса ларнӑ, инкек вӑхӑтӗнче ҫынсем вилнӗ машина хӑпартса лартнӑ эвакуатор ярӗҫ. Машина ҫине ҫул ҫинче мӗн чухлӗ ҫын шар курнине кӑтартакан цифра ҫырса хурӗҫ.

Сӑмах май каласан, Ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн патшалӑх инспекцийӗн республикӑри управленийӗн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал кӑна ҫул ҫинче 1587 инкек пулнӑ. Вӗсенче 203 ҫын вилнӗ, 1898 ҫын суранланнӑ.

Ӗнер Шупашкарта ҫӗнӗ проект пуҫланнӑ. Вӑл «Ҫӗнӗ ҫул картишӗ» ятлӑ. Конкурсра Ҫӗнӗ ҫул мероприятийӗсене чи лайӑх ирттерекен картише палӑртӗҫ.

Проект тӗп тӗллевӗ — ҫынсен кӑмӑлне хӑпартасси, тавралӑха уяв сӗмӗ кӗртесси. Унта хутшӑнакансем картишре ирттермелли мероприятисен проектне хатӗрлеҫҫӗ. Вӗсене 1–10 балпа хаклӗҫ.

Заявкӑсене раштав уйӑхӗн 5-мӗшӗччен Шупашкар хула администрацийӗн МИХсемпе ӗҫлекен тата ҫамрӑксен политикин управленийӗнче пӑхса тухаҫҫӗ. Конкурс раштавӑн 10-мӗшӗччен иртӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсене ятарлӑ комисси палӑртӗ.

Пӗрремӗш вырӑн — 1, иккӗмӗш вырӑн — 2, виҫҫӗмӗш вырӑн — 3 пулӗ. Вӗсене дипломсемпе тата Ҫӗнӗ ҫул мероприятийӗсене ирттермешкӗн укҫапа хавхалантарӗҫ.

1-мӗш вырӑншӑн 30 пин тенкӗ парӗҫ, 2-мӗшшӗн — 20 пин тенкӗ, 3-мӗшшӗн — 10 пин тенкӗ.

Шупашкарти Петров урамӗнчи авариллӗ 9-мӗш ҫуртран ҫынсем тӳре-шара уйӑрнӑ вӑхӑтлӑх вырӑна куҫни пирки унчченех ҫырнӑччӗ. Халӑха пӗрле хӑйсен япалисене илме ирӗк панӑ. Тӳре-шара вара ҫурт умӗнче хурал тӑратма шантарнӑ.

Анчах ҫав вӑхӑтра авариллӗ ҫурта бомжсем куҫ хывнӑ та унти япаласене йӑкӑртма тытӑннӑ. Петров урамӗнчи 9-мӗш ҫуртра пурӑннисем нумаях пулмасть унта пухӑннӑ. Куҫ умне ҫӗмрӗк чӳречесем, алӑксем тухса тӑнӑ.

Ҫынсем пӗлтернӗ тӑрӑх, бомжсем чӳречесене ҫӗмӗрсе пӑрӑхсене, пралуксене, пластик чӳречесене, алӑксене йӑтса тухнӑ. Ҫурт ҫывӑхӗнче полици ӗҫченӗсем те, хурал та пулман-мӗн.

Ҫынсем полицейскисене ҫийӗнчех чӗннӗ. Анчах бомжсем вӗсем ҫитнӗ тӗле тарма ӗлкӗрнӗ. Пӗрине ҫавах тытса ӗлкӗрнӗ. Ӑна полицейскисене панӑ. Администраци ӗҫченӗсем те ҫурт патне пынӑ. Вӗсем ҫынсене ҫурт умне хурал тӑратма шантарнӑ.

Сӑнсем (13)

Хӑтлӑ троллейбус

Шупашкара кӗҫех ҫӗнӗ троллейбуссем килсе ҫитмелле. Чӳкӗн 6-мӗшӗнче Шупашкар хула администрацийӗ Сарӑтури «Энергомашсервис» тулли мар яваплӑ обществӑпа килӗшӳ алӑ пуснӑ. Унпа килӗшӳллӗн, Шупашкар ҫӗнӗ икӗ троллейбус туянать.

Пӗр троллейбус 4,15 миллион тенке кайса ларать. Хӑтлӑ троллейбуссем Чӑваш Ене 30 кунра килмелле. Вӗсене маршрута раштав уйӑхӗнче кӑларма палӑртаҫҫӗ.

Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, хальхи йышши троллейбуссем хӑтлӑхпа уйрӑлса тӑраҫҫӗ. Унта лармалли 23 вырӑн. Пӗтӗмпе 113 ҫын кӗме пултарать.

Троллейбуссене энергие перекетлемелли хатӗрпе тивӗҫтернӗ. Ӑна туса кӑларакан савут вӑл 14 ҫул йӗркеллӗ ӗҫлессе шантарать.