OLEV системӑллӑ автобус

Кӑнтӑр Корейӑра электробуссене (хайхи троллейбуссем ӗнтӗ) ҫӗнӗ технологипе авӑрланма шутлаҫҫӗ — OLEV система хайхи транспорт хатӗрне электричествӑпа провадасӑр тивӗҫтерет иккен. Нумай пулмасть ҫак ҫӗнӗлӗх ӗҫлеме те пуҫланӑ — Куми хулинче ҫул ҫине икӗ электробус тухнӑ. Вӗсен ӗҫне хакланӑ хыҫҫӑн ҫак системӑна малашне кӗртесси е ӑна пӑрахаҫласси пирки пӗтӗмлетӗҫ.

Электричествӑпа ҫӳрекен ахаль автобусӑн пӗр ҫитменлӗхӗ унӑн аккумуляторӗпе ҫыхӑннӑ. Вӑл пӗрре йывӑр, тепре — хаклӑ. OLEV системӑпа усӑ курсан вара электричество ҫул лаптӑкӗнчен килет. Тӗрӗссипе ҫул хыттине вырнаҫтарнӑ индукци катушкисем урлӑ. Авӑрланма машин тӗпӗпе хушши 17–20 см. ҫеҫ кирлӗ иккен. Тепӗр лайӑх ен — ҫак хатӗрсене ҫӳрев тӑршшӗпе лартса тухас тесен ҫулӑн 5–15 процентне ҫеҫ ҫӗнетмелле иккен. Авӑрлану чарӑнусенче тата парковкӑсенче иртет, ҫулпа пынӑ май та электричество хӑвачӗпе тивӗҫтерме пулать имӗш.

Икӗ электробус Куми хулинче 24 ҫухрӑмлӑ мартшутпа ҫӳрет иккен. Вӗсен ӗҫӗ кӑмӑла кайсан 2015 ҫул тӗлне тата 10 машин ҫул ҫине кӑларасшӑн.

Паян федераци органӗсен территорири пайӗсемпе Чӑваш Енри массӑллӑ информаци хатӗрӗсем епле ӗҫленине тишкернӗ. Ӑна федерацин Чӑваш Енри тӗп инспекторӗпе Геннадий Федоровпа Информаци политикин министерстви йӗркеленӗ. Мероприятие ведомствӑсен пресс-секретарӗсене йыхравланӑ.

Хӑйсем пирки каласа кӑтартакан материал массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче вырнаҫтарассипе РФ Пенси фончӗн уйрӑмӗ, Инкеклӗ ӗҫсен министерствин республикӑри тӗп управленийӗ тата Следстви комитечӗн управленийӗ хастар-мӗн. Федераци казначействин управленийӗ, Ют ӗҫсен министерствин Чулхулари элчелӗхӗн Шупашкарти уйрӑмӗ тата Раҫҫейӗн Финанс надзорӗн управленийӗ ҫинчен каласа паракан пӗр информаци те пулман иккен.

Шупашкарта ӗнер «Шевроле» тата «Опель» автомашинӑсен дилер центрӗ уҫӑлнӑ. Унта Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хутшӑннӑ.

Дилер центрне уҫнӑ компание Михаил Васильевич пысӑка хурса хакланӑ, мӗншӗн тесен ҫаврӑнӑҫуллӑ ҫав предприяти автомашинӑсем сутма хальхисене шутласан Шупашкарта виҫҫӗмӗш центр уҫать иккен. Республика ертӳҫи ҫамрӑксем валли ӗҫ вырӑнӗ туса пани уйрӑмах паха иккенне палӑртнӑ. Дилер центрӗсем уҫакан компани 400 ытла ӗҫ вырӑнӗ туса панӑ-мӗн. Ӗҫ укҫине те япӑх мар тӳлеҫҫӗ имӗш.

Хальхи центр машинӑсене сутнипе пӗрлех тӗрлӗ юсавпа та аппаланӗ. Машинӑн саппас пайӗсене те сутлӑха кӑларать.

Сӑнсем (16)

Ҫурлан 10-мӗшӗнче Раҫҫейре Физкультурниксен кунне паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫӗмӗрлесем вара ҫак кун тӗлнӗ тӗрлӗ енлӗ ятарлӑ программа хатӗрленӗ.

«Труд» стадионта чи пӗлтерӗшлӗ мероприяти иртӗ. Унта хулари ача-пӑча клуб пӗрлешӗвӗсен хушшинче «Пирӗн картиш кубокӗ» ятпа мини-футбол турнирне ирттерӗҫ. Унсӑр пуҫне стадионта пляж волейболӗпе хула турнирӗ, хулара тӗрлӗ ушкӑнра ӗҫлекенсен ХII спартакиадин зачёчӗпе ҫӑмӑл атлетика енпе ӑмӑртусем, ахаль ҫынсем хушшинче стритболпа турнир, армспорт турнирӗ, ача-пӑча сывлӑхне ҫирӗплетекен «Соснячок» спорт уявӗ, тата ытти тӗрлӗ турнирсемпе ӑмӑртусем ирттерме палӑртнӑ.

Кӑмӑл пулсан ҫак кунхинех «Олимп» вӑй-хал культурин комплексӗ хӑнана йыхравлать — вӑл тивӗҫтерекен кашни спорт пулӑшӑвӗпе кашни тӳлевсӗр паллашма пултарӗ.

Паянхи пурнӑҫ укҫа-тенкӗ ҫинче тӑрать тесен те йӑнӑш пулмӗ. Юрать-ха вӑйпитти ҫамрӑксем кахаланмасан хӑйсене тӑрантарӗҫ. Ваттисене вара ку енчен йывӑртарах, пенҫи укҫине уйӑхсерен парса тӑраҫҫӗ пулин те вӑл пур тӑкакӗсене те саплаштараймасть ҫав.

Ку ыйтӑва татса пама вара депутатсем пуҫарӑннӑ. Саккун тӑвакансем шухӑшӗпе ӗҫлекен ҫамрӑка икӗ процентлӑ налука тӳлеттерме тытӑнмалла, укҫи вара ват ҫынсен аллине лекӗ.

Ҫӗнӗ саккун проектне Патшалӑх канашлавӗн депутачӗ Игорь Зотов сӗннӗ. Вӑл палӑртнӑ тӑрӑх ват ҫынсем хӑйсене туллинех тивӗҫтереймеҫҫӗ, ҫавӑнпа та ҫамрӑксен шучӗпе пенҫи укҫине хӑпартсан лайӑх пулӗччӗ.

Игорь Зотов ҫемье кодексӗнче те конкретлӑ хисепсене палӑртасшӑн, мӗншӗн тесен саккун йышӑнӑвӗпе ачисем хӑйсен ватӑ ашшӗ-амӑшне яланах кирлӗ пулӑшупа тивӗҫтерсе тӑмалла.

Депутат шухӑшӗпе ҫӗнӗ саккун пур ҫамрӑка та пырса тивмӗ. Ашшӗ-амӑшӗсерех ӳснӗ е пурнӑҫ тӑршшӗпе вӗсенчен усӑ курманнисем налук тӳллемӗҫ.

Ӗҫпе социаллӑ политика тата ветерансен ӗҫӗ-хӗлӗпе ӗҫлекен канашлӑвӗн комитетне ҫӗнӗ сӗнӳ кӑсӑклантарнӑ, анчах хальлеххе ӑна ҫирӗплетме васкамаҫҫӗ.

Малалла...

Константин Репин (сулахайра)

«Сывлӑх енчен хавшани — пурнӑҫ вӗҫӗ», — каларӑш тӗресех маррине республика спортсменӗсем хӑйсен тӗслӗхӗпе яланах ҫирӗплетме хатӗр. Ӗнер те, ҫурлан 6-мӗшӗнче сусӑрсем ҫӑмӑл атлетикӑпа тата шывра ишессипе Раҫҫейӗн юниорла пӗрлешӳллӗ ушкӑнӗн йышӗнче колясочниксен тата чӑлахсен халӑхсем хушшинчи спорт федерацийийӗн пӗтӗм тӗнчери юниорла вӑййисене (IWAS) хутшӑнма Пуэрто-Рико ҫӗршывне ҫул тытнӑ.

Ҫӑмӑл атлетикӑпа Раҫҫейӗн пӗрлешӳллӗ ушкӑнне пирӗн ентеш те — Ҫӗнӗ Шупашкарти ачасемпе ҫамрӑксен 2-мӗш спорт шкулӗн вӗренекенӗ Константин Репин (тренерӗ — Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ тренерӗ Андрей Михалов) та кӗнӗ.

Константин ахаль лекмен ҫак ушкӑна. Шупашкарта ҫӗртме уйӑхӗнче чӑлахсем хушшинче ҫӑмӑл атлетикӑпа чемпионат тата Раҫҫей первенстви иртнӗ. Ҫак ӑмӑртун пӗтӗмлетӗвсем тӑрӑх ӗнтӗ Константин Репин Тӗнче первинствине кайма тивӗҫнӗ. Пӗлме: ҫамрӑк спортсмен яшсем хушшинчи 100 тата 200 метр чупура ҫӗнтернӗ кӑна мар, унсӑр пуҫне унӑн кӑтартӑвӗ ҫӗршыв чемпионатӗнче Т-38 ушкӑнлӑ спортсменсем валли чи лайӑххи пулнӑ.

Пуэрто-Рикори пӗтӗм тӗнчери вӑйӑсем ҫурлан 16-мӗшччен пырӗҫ.

Малалла...

Паянхи кунсенче «чӑвашлӑх» проблеми ҫивӗччӗн тӑрать пуль, «эпӗ чӑваш» теме имменсе тӑракансен йышӗ те ӳсет пуль, чӑваш халӑх культурипе кӑсӑкланакансем те пуль сахал, ҫапах пӗтӗмӗшлӗ ӳкерчӗк ҫав тери синкерлех мар-ха. Чӑваш наци пуласлӑхӗшӗн пӑшӑрханаканнисем пулсан «чӑвашлӑх» тени упранса пурӑнӗ.

К.В. Иванов ҫырнӑ «Нарспи» поэма ҫинчен республикӑра пӗлмен ҫын та ҫук пуль. Хулари ҫамрӑксем те Нарспи хӗрен йывӑр шӑпи ҫинчен лайӑхах пӗлеҫҫӗ. Ӗмӗр каялла ҫырнӑ хайлав паянхи кунсенче те хӑйӗн кӑткӑслӑхне ҫухатман. Чӑвашсем кӑна мар ытти региосенче те «Нарспие» юратсах вулаҫҫӗ.

Вилемсӗр поэмӑна ют чӗлхесем ҫине малтан та куҫарнӑ, анчах ку таранчен пӗр хуплашка айӗнче темиҫе чӗлхепе куҫарнӑ «Нарспи» пичетленмен. Паян вара чӑваш культури ҫине ал сулманнисем чӑннипех те пысӑк ӗҫ пурнӑҫланӑ. Чӑваш Республикин халӑх поэчӗ Валери Туркай пуҫарӑвӗпе «Нарспи» поэма пӗр кӗнекере тӳрех 7 чӗлхепе тухнӑ (Шупашкар, 2013). Республика вулавӗшӗсемшӗн, чӑваш литературине кӑмӑллакансемшӗн, К.В.Иванов пултаруллӑхӗпе кӑсӑкланнисемшӗн ку чӑннипех те пысӑк парне.

Ҫакна та палӑртмалла, Валери Туркай пуҫараканӗ кӑна мар, ҫак кӗнекен хайлаканӗ те редакторӗ те пулнӑ.

Малалла...

Ку инкек иртнӗ шӑматкун пулнӑ. Сыхланакана Турӑ сыхлать тенине аса илтерме тивӗҫ вӑл.

Куславккара пурӑнакан 41 ҫулти вӑй питти ҫав кун икӗ тусӗпе Атӑл юханшывӗ хӗрне пулла кайнӑ. Кун пек пулӑма епле паллӑ тумӑн-ха тенӗ-ши мӑнтарӑнсем?.. Аванах ӗҫнӗ иккен. Унтан 41 ҫулти арҫын резина кимӗ ҫине ларса утрав енне ишме шут тытать. Пӗрле пулнисем тусӗ ҫула хускалнине сиссе те ӗлкӗреймен имӗш. Шывра чӳхенсе тӑракан кимме асӑрхасан тусӗ унтах ҫывӑрса кайнӑ пуль тесе те шухӑшланӑ иккен. Анчах кимӗ пушшине ӑнланнӑ хыҫҫӑн ҫӑлавҫӑсене чӗнсе илнӗ. Лешсем арҫын виллине ҫырантан инҫех мар тупнӑ…

Тӑмран япала ӑсталакансем кӑҫал Шупашкарта симпозиума пуҫтарӑнӗҫ. «КераМагия» ят панӑ мероприяти тӗрлӗ регионти маҫтӑрсене пухмалла. Ҫав шутра Чулхулари, Кисанти, Нальчикри, Егорьевскри, Мускавпа Питӗрти ӑстасем. Тӑмран илемлӗ тем тӗрлӗ япала хатӗрлеме май пуррине вӗсем пултарулӑх лаҫҫисенче кӑтартӗҫ. Ӑсталӑха ӑша хывас текенсене вара хӑш-пӗр вӑрттӑнлӑха ним мар вӗрентӗҫ.

Симпозиум ҫак уйӑхӑн 10-25-мӗшӗсенче иртӗ.

Канашлура. Б. Филатов сӑнӗсем

Ҫулла ҫуна, хӗлле урапа хатӗрлеме хушнӑ ваттисем. Патне ҫитсен хускалса кайсан тем туса ӗлкӗрмелле… Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ертсе пынипе ирттернӗ ҫак кунсенчи канашлусенчен пӗринче ҫӳлерех асӑннӑ шухӑша тӗпе хурса калаҫнӑ та.

Коммуналлӑ хуҫалӑх отрасльне хӗле хатӗрлес ыйтӑва сӳтсе явнӑ та унта. Юсамаллине юсаса ҫитерсен те чӑрмав пуласран хӑрамалла. Ара, газшӑн, ҫутӑшӑн, коммуналлӑ хуҫалӑхпа ҫыхӑннӑ тата ытти тӑкака вӑхӑтра тӳлесе татмасан ҫав пулӑшӑва кӳрекенсем ним те мар кутӑнлашма пултараҫҫӗ. Ҫурла уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне парӑм виҫине муниципалитетсем 27 процент чакарнӑ. Кун пирки строительство министрӗ Олег Марков асӑнса хӑварнӑ. Виҫӗ муниципалитет (канашлу пирки хыпарланинче вӗсене ятран асӑнман та, хӑшӗсем иккенне пӗлейместпӗр) парӑм тавраш пухман-мӗн. Ҫав вӑхӑтрах Ҫӗмӗрле хулин тӳлемелли аванах пуҫтарӑннине каланӑ. Парӑмлӑ управляющи компанисене те асӑнса хӑварнӑ. Кунта 318,5 миллион тенкӗ таран пухса янӑ «Новэк», 57,3 миллионлӑ «Реал-Люкс», 37,9 миллионлӑ «Ниди» компанисене кӗртнӗ. «Коммуналлӑ технологисем» обществӑн парӑм чакма мар, чӗрӗк пай ытларах хушӑнса кайнӑ иккен — 454 миллиона ҫитнӗ.

Малалла...