Патӑрьел районӗнчи Тури Туҫа шкулӗ районти ватӑ шкулсенчен пӗри. Ӑна 1840 ҫулхи раштавӑн 16-мӗшӗнче хута янӑ. Паллах, 172 ҫулхи ӗмӗрӗнче Тури Туҫа шкулӗнчен темиҫе ҫӗр ҫын пӗлӳ илсе тухнӑ, пурнӑҫ ҫулӗ ҫине тӑнӑ.
Ҫак шкултан вӗренсе тухса кайнисемпе пӗрлех паянхи кун шкулта вӗренекенсемпе ӗҫлекенсем вара кашни ҫулах унӑн ҫуралнӑ кунне паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫулсерен ҫак кун шкулта самоуправлени кунӗ иртет. Шкулти вӗрентекенсен вырӑнне ачасем йышӑнаҫҫӗ, уроксем параҫҫӗ. Кӑҫал вара ҫак куна урӑхларах ирттерме йышӑнчӗҫ. Шкул ачисемпе пӗрлех уроксене унччен ҫак шкулта ӗҫленӗ ветеран учительсем те ирттерчӗҫ.
Уроксем хыҫҫӑн пӗрлехи (виҫӗ ӑру: хальхи вӗрентекенсем, ачасем, ветеран учительсем) педсовет иртрӗ. Ачасемпе ветерансем ирттернӗ уроксем шкул ачисен кӑмӑлне кайрӗҫ. Малашне те ҫак йӗркене йӑлана кӗртме сӗнчӗҫ.
| РАШ | 10 |
Раштавӑн вуннӑмӗшӗнче Елчӗк районӗнчи Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта Чӑваш патшалӑх университечӗн преподавателӗсем — Е.П.Чекушкина, И.В.Сафронова, Е.Р.Якимова доцентсем, «Тантӑш» хаҫат редакторӗ В.Д.Николаев, Светлана Садал тата Марина Кумячева ҫамрӑк журналистсем, Владислав Московцев, Лариса Федорова студентсем ачасемпе кӑсӑклӑ тӗлпулу ирттерчӗҫ.
Чи малтанах хисеплӗ хӑнасем Курнавӑш шкулӗпе паллашрӗҫ, кунти музее кӗрсе курчӗҫ. Унтан чӑваш чӗлхипе литература кабинетӗнче пулчӗҫ. Сӑмах май каласан, Елена Петровна Чекушкина та, Марина Кумячева та ҫак шкулта вӗреннӗ. Елена Петровна 9-10 классенче вӗреннине аса илсе хӑй ларнӑ парта хушшинче асӑнмалӑх сӑн ӳкерттерчӗ.
Е.П.Чекушкина, И.В.Сафронова, Е.Р.Якимова доцентсем шкул ачисене чӑваш филологипе культура факультечӗ пирки каласа кӑтартрӗҫ. Малашне унта вӗренме каяс текенсене усӑллӑ сӗнӳсем пачӗҫ. Тӗлпулӑва Л.Федорова студентка илемлӗ юрӑпа чӗртрӗ, В.Московцев «Хӑравҫӑ мулкач» юптарӑва ӑста вуларӗ.
Республикӑри шкулсене тухса ҫӳресе шкул пурнӑҫӗпе паллашас тӗллевпе «Тантӑш» хаҫатӑн ӗҫченӗсем те кунта хаваспах килнӗ.
Патӑрьелти 1-мӗш шкулта чӑваш чӗлхине вырӑс чӗлхеллӗ шкул программипе вӗрентеҫҫӗ. Ӗнер вара, раштавӑн 5-мӗшӗнче, вӗрентекенсем ҫак шкула «Вырӑс чӗлхеллӗ шкулта чӑваш чӗлхипе литературине ытти предметсемпе ҫыхӑнтарса вӗрентесси» семинара пухӑнчӗҫ. Пурӗ районти 34 учитель хутшӑнчӗ.
1-мӗш шкулта чӑваш чӗлхипе литературине пурӗ 10 учитель вӗрентет. Тӗрлӗ меслетпе анлӑ усӑ курса Александрова О.Н., Гаврилова А.Н. (2 классем), Солдатова С.А. (7 класс), Бабаева Е.М., Путякова Н.А. (5 класссем), Сорокина Л.А., Федорова В.Ф. (8 классем), Каллина О.А. (3 класс) вӗрентекенсем 2-8 классенче кӑтартуллӑ уроксем ирттерчӗҫ. Уҫӑ уроксенче пулнӑ ытти учительсем кашни вӗрентекене паянхи кун хатӗрӗсемпе усӑ курнӑшӑн мухтарӗҫ, тӗрлӗ сӗнӳсемпе канашсем парса хӑварчӗҫ. Чӑвашсемпе пӗрлех ытти халӑх ачисем те чӑвашла лайӑх калаҫни хӑнана килнӗ вӗрентекенсен кӑмӑлне кайрӗ.
Семинара килнисем шкул пуҫлӑхне лайӑх кӗтсе илнӗшӗн тав турӗҫ, кунашкал уҫӑ уроксем ирттернине ырларӗҫ.
| ЧӲК | 27 |
Иртнӗ вырсарникун, чӳкӗн 25-мӗшӗнче, пирӗн ҫӗршывра Анне кунне анлӑн паллӑ турӗҫ. Ҫак уява нумаях пулмасть ҫеҫ уявлама пуҫларӗҫ пулин те, вӑл пурнӑҫра хӑйӗн вырӑнне тупрӗ-тупрех. Ҫӗршывӑн кашни кӗтессинчех аннесен ячӗпе концертсем, тӗлпулусем тата ытти мероприятисем ирттереҫҫӗ. Хырхӗрри тӗп шкулӗнче вӗренекенсем те ҫак уява кашни ҫулах паллӑ тӑваҫҫӗ. Хальхинче Р.Т. Морозова музыка учителӗпе В.Ф. Лепешкина аслӑ вожатӑй хатӗрленипе ачасем ялти ӳнер ҫуртӗнче пысӑк уяв концерчӗ лартса пачӗҫ.
Малтанах саламлӑ сӑмахсемпе ялти хӗрарӑмсен Совечӗн ертӳҫи Вера Анатольевна Горбунова тухса калаҫрӗ. Ялти обществӑлла тата художество пултарулӑх ӗҫне хастар хутшӑнакан Галина Шикована тата Надежда Корнилована Хисеп хучӗсем парса чысларӗ, ӗҫре тата кулленхи пурнӑҫра ӑнӑҫу сунчӗ. Хырхӗрри ял поселени администрацин пуҫлӑхӗ А.Н. Воробьев та пуҫтарӑннисене ӑшшӑн саламларӗ. «Анне — хаклӑран та хаклӑ сӑмах. Ача ӑнланса калакан пӗрремӗш сӑмах та — «анне». Тӗп хуламӑрта «Анне-управҫӑ» палӑкӗ инҫетрен мӑнаҫлӑн курӑнса ларать. Волгоградри Мамаев курган ҫинчи палӑк та анне ячӗпех хисепленсе тӑрать… Упрас пулать пурнӑҫ парнелекен аннене», — вӗҫлерӗ Анатолий Николаевич хӑйӗн сӑмахне.
Ыран, чӳкӗн 23-мӗшӗнче, Элӗк районӗнчи Карачура шкулӗ 150 ҫул тултарнине паллӑ тӑвӗ. Пуҫламӑшӗ 10 сехетре.
Карачура шкулӗн кун ҫулӗ Ассакасси ялӗнче пуҫланнӑ — 1862 ҫулта унта чиркӳ прихучӗн шкулне уҫнӑ. Вӑл пысӑк пулман, ҫурт лаптӑкӗ 20 тӑваткал метр кӑна пулнӑ. 1876 ҫулта шкул икӗ класлӑ шая ҫитнӗ. 1923 ҫулта вӑл Ассакассинчи тӑватӑ класлӑ шкул пулса тӑнӑ. Тепӗр икӗ ҫултан унта 6 класс таран вӗрентме пуҫланӑ. 1954 ҫулта вӑл Ассакассинчи вӑтам шкул пулса тӑнӑ. Вӑл вахӑтра унта 230 ача таран вӗреннӗ.
Шкулӑн иккӗмӗш тапхӑрӗ 1978 ҫулта пуҫланнӑ теме пулать — вӑл Мӑн Карачурара икӗ хутлӑ кирпӗч ҫурта куҫнӑ. 1993 ҫулта ун ҫумӗнче шкул ҫулне ҫитмен ачасен «Березка» (чӑв. Хурӑн) ушкӑнӗ уҫӑлнӑ.
2008 ҫулта виҫҫӗмӗш тапхӑр ҫитнӗ — ӑна вӑтам шкул шайӗнчен тӗп шкул шайне антарса лартнӑ.
Паянхи кун шкулта Мӑн Карачурапа Пӗчӗк Карачурари, Мӑн Кӑканарпа Пӗчӗк Кӑканарти тата Ассакасси ачисем ҫӳреҫҫӗ, пурӗ 49 ача вӗренет.
Вӑрнар районӗнчи Ярмушка вӑтам шкулӗ ҫитес шӑматкун, чӳкӗн 24-мӗшӗнче, хӑйӗн 150 ҫулне паллӑ тӑвӗ.
Уяв программи:
□ 9:00–9:30 — Спорт ҫӑлтӑрӗпе зарядка тӑвасси;
□ 9:30–10:00 — Шкулпа территорийӗпе паллашасси;
□ 10:00–10:30 — Хӑнасен регистрацийӗ;
□ 10:30–11:30 — Шкулпа паллашасси;
□ 12:00–14:00 — Чыслав пайӗ;
□ 14:00–18:00 — «Шкул 150 ҫулта» уяв программи.
Ярмушка вӑтам шкулӗн кун-ҫулӗ 1862 ҫулта пуҫланнӑ. 1884 ҫулта ун ҫумне Авшак Элменри чиркӳ прихучӗн шкулӗ хушӑннӑ. 1940 ҫулта тулли мар вӑтам шкул пулса тӑнӑ. 1961 ҫултанпа сакӑр класс вӗренмелли шкул. 1975 ҫултан пуҫласа вара — вӑтам шкул.
Чӳкӗн 9-мӗшӗнче Елчӗк районӗн Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта вӗрентекенсем Шупашкарти К.В.Иванов ячӗллӗ Чӑваш академи драма театрӗнче Ф.Павлов ҫырнӑ «Ялта» спектакле кайса курчӗҫ. Пултаруллӑ ҫыравҫӑ драмӑра ӗлӗкхи чӑваш ялӗнче пулса иртекен ӗҫ-пулӑма ӗнентерӳллӗ сӑнласа кӑтартнӑ. Империализм вӑрҫине пула Елюкпа Ванюкӑн телейӗ пӗр туххӑмрах чӑл-пар саланса каять. Елюк, мӑшӑрӗ вӑҫӑра вилнӗ тесе, улталанса Ҫтаппана качча тухать. Туй вӑхӑтӗнче Ванюк хӑйӗн юратнӑ ҫыннине персе вӗлерет.
Куракансене Елюкпа Ванюкӑн телейсӗр шӑпи шухӑша ячӗ. Спектакльре ӗлӗкхи чӑваш вӑййи-ҫуйне, юрри-такмакне илемлӗн кӑтартса панине палӑртмалла. Ванюк рольне вылякан В. Карпов артист калӑпланӑ сӑнар уйрӑмах асра юлмалла пулса тухнӑ.
«Ялта» спектакль пурин кӑмӑлне те кайрӗ.
Чӳкӗн 1-мӗшӗнче Красноармейски шкулӗн тӑван ен культурипе халӑх сӑмахлӑхӗн пӳлӗмӗнче «Кӑмӑл» вӗренӳ пӗрлешӗвӗнче хушма пӗлӳ илекен тата чӑваш поэзине кӑмӑллакан ачасемпе Николай Янгер сӑвӑҫ тӗлпулу ирттерчӗ. Сӑлтавӗ те пысӑк. Ентеш поэтӑмӑр ҫак кунсенче 70 ҫулхи уявне паллӑ турӗ. Чи малтанах юбилярӑн пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ ҫинчен районти централизациленӗ вулавӑшӑн тӗп библиотекарӗ С.А.Гурьева каласа кӑтартрӗ, хӑйӗн сӑмахне поэта халалланӑ мультимедиллӗ слайдсемпе пуянлатрӗ. Сӑвӑҫ вара презентаципе килӗшӳллӗн хӑйӗн сӑввисене вуласа пачӗ.
Юпа уйӑхӗнче пултаруллӑ ҫыравҫӑ Нестер Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх правленийӗ сӗннипе «Ял пурнӑҫӗ» хаҫат урлӑ районти шкул ачисем хушшинче хӑй ячӗллӗ ҫамрӑк сӑвӑҫсен литература конкурсне йӗркелерӗ. Ӑмӑртӑва 20 сӑвӑҫӑн 50 ытла хайлавне тӑратнӑ. Тӗлпулура Николай Ершов ҫак конкурс пӗтӗмлетӗвӗпе те паллаштарчӗ. Сӑвӑҫ ячӗллӗ Премие (500 тенкӗ) Красноармейски шкулӗн 9-б класӗнче вӗренекен Александра Яковлева илме тивӗҫлӗ пулчӗ. Ӑна Н.Янгер ҫакна ҫирӗплетсе Диплом парса чысларӗ.
| ЧӲК | 04 |
Ку вӑхӑтри пурнӑҫра массӑллӑ информаци хатӗрӗсем еплерех вырӑн йышӑннине пурте каламасӑрах пит лайӑх ӑнланаҫҫӗ. Тӗнчен хӑш кӗтесӗнче мӗн пулса иртнине самантрах пин-пин ҫын пӗлме пултарать. Хыпарсене халӑх патне хӑвӑрт тата тӗрӗс илсе ҫитерес тесе журналистсем кунне-ҫӗрне пӑхмасӑрах тӑрӑшаҫҫӗ. Ҫамрӑк ӑрӑва та ҫак професси хӑй патне туртать. Ҫавӑнпах-та-и, тен, юпа уйӑхӗнче Хырхӗррри тӗп шкулӗнче «Журналист» кружок ӗҫлеме тытӑнсан унта ҫӳреме хаваспах кӑмӑл тӑвакансем пулчӗҫ. Кружока ҫӳрекенсем иртнӗ уйӑх вӗҫӗнче вӗрентекенсене тата пӗрле вӗренекен юлташӗсене хӑйсен пӗрремӗш хайлавӗсемпе паллаштарма ӗлкӗрчӗҫ те ӗнтӗ. Коридорта курӑмлӑ вырӑнта вырнаҫтарнӑ «Шкул хыпарӗсем» хаҫатра вӗсемпе вуласа паллашма май пулчӗ. Ҫамрӑк ҫыравҫӑсем ҫырнӑ хайлавсене сӑнкерчӗксем те илем кӳчӗҫ.
Кунпах ҫырлахса ларасшӑн мар-ха хырхӗррисем, ҫитес номер валли материал пухма тытӑннӑ та ӗнтӗ вӗсем. Кӗрхи каникул вӑхӑтӗнче ӑна та калӑпласа ҫитересшӗн. Хаҫатӑн пӗрремӗш номерне кӑларас ҫӗрте уйрӑмах Диана Ятмановапа София Никонова вӗренекенсен тӳпи пысӑк. Малашне те кружока ҫӳрекенсен ҫак ӗҫе хутшӑнас кӑмӑлӗ пысӑк.
Ҫирӗп сывлӑха сарас тӗллевпе Шӑмӑршӑ районӗнчи Васан шкулӗнче стена хаҫачӗсен ӑмӑртӑвне ирттерчӗҫ. Тупӑшӑва 1-9 классенчи вӗренекенсем хутшӑнчӗҫ — кашни хӑйӗн хаҫатне кӑсӑкларах та илемлӗрех хатӗрлеме тӑрӑшни курӑнчӗ.
Ӑмӑртӑва пӗтӗмлетнӗ хыҫҫӑн пуҫламӑш классем хушшинче 2-3 классем мала тухрӗҫ. 2-мӗш вырӑна — 2-мӗш класс, 3-мӗш вырӑна — 4-мӗш класс тухрӗ. Аслӑраххисем хушшинче чи маттуррисем 8-мӗш пулса тӑчӗҫ. 5-мӗш классен хаҫачӗ иккӗмӗш вырӑн йышанма пултарчӗ, 6-7 классен — 3-мӗш.
+13.3 °C