Пушӑ выртакан ҫӗр те - шалти ресурс

Республикӑри мӗнпур районта кӑҫал шалти ресурссене шырама ӗмӗтленеҫҫӗ. Кун пирки Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби республика пуҫлӑхӗ районсенче тӗлпулусем йӗркелени пирки пӗлтерекен хыпарсенчен пӗринче палӑртса хӑварнӑ.

Тепӗр тесен, шырама ӗмӗтленеҫҫӗ тени тӗрӗсех те мар-тӑр-ха. Шалти ресурссене шырамалли пирки вырӑнти активпа йӗркеленӗ курнӑҫусенче республикӑна ертсе пыракансем палӑртаҫҫӗ.

Экономика пирки калаҫнӑ май ял хуҫалӑхне те манмаҫҫӗ иккен. Михаил Игнатьев Элтепер, сӑмахран, ку отрасль йывӑрлӑха пӑхмасӑрах аталанассине палӑртать. «Ҫӗр пур, ҫӗр ҫинче пурӑнакан тата ӗҫлекен ҫынсем пур. Акса-тӑвакан ҫӗрсен лаптӑкӗсене ӳстермелле, ахаль выртакан лаптӑксене пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртмелле. Кашни гектарпа тухӑҫлӑ усӑ курмалла», — тенӗ вӑл ҫавӑн пек тӗлпулусенчен пӗринче.

Тӗнчери лару-тӑру ҫивӗчленсен, банксем кредитсен проценчӗсене ӳстерсен халӑх самаях аптӑраса ӳкрӗ. Ара, нумайӑшӗ пурӑнмалли ҫурта кредитпа ҫеҫ туянаять-ҫке-ха.

Патшалӑх ку ыйтуран айккинче юлман. Влаҫ антикризис планӗпе килӗшӳллӗн Раҫҫейре ҫурт-йӗр илмелли майсене лайӑхлатнӑ. Пуш уйӑхӗнчен пуҫласа банксем ипотека кредитне 13 процентлӑ ставкӑпа пама тытӑнӗҫ.

Постановление Дмитрий Медведев премьер-министр пушӑн 13-мӗшӗнче алӑ пуснӑ. Унпа килӗшӳллӗн ипотека кредичӗн ставки 13 процентран ытларах пулмалла мар.

Документра ҫӗршыври макроэкономика лару-тӑрӑвӗ япӑхланнӑ май ипотека кредитне илес тӗлӗшпе йывӑрлӑхсем сиксе тухнине палӑртнӑ. Ку йышӑну пӗрремӗшле рынокра туянакан ҫынсене пырса тивет.

Пӗлтӗр банксем ипотека кредитне вӑтамран 12,5 процентпа панӑ. Юлашки вӑхӑтра вара хӑшӗ-пӗри 20 процентпа сӗннӗ. 13 процентлӑ ставка тумашкӑн РФ Финанс министерстви укҫа-тенкӗ уйӑрса пулӑшӗ. Ку 2016 ҫулхи пуш уйӑхӗччен пулӗ.

Крым Республикин Ял хуҫалӑх министерствипе Чӑваш Ен аграри ведомстви калаҫу ирттернӗ. Унта мӗн пирки сӑмах хускатнӑ?

Сӑмах май, ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев ертсе пынӑ делегаци нумай пулмасть Крымран, Севастопольтен таврӑннӑ. Иҫӗм ҫырли, панулми, ытти улма-ҫырла, пахча-ҫимӗҫ Чӑваш Ене Крымран килме пуҫлӗҫ. Вӗсем патне кунтан чӑваш ҫӗрулмине ӑсатма тытӑнӗҫ.

Чӑваш Енре ял хуҫалӑх экономикӑри тытӑмра пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнать. Пирӗн республика ял хуҫалӑх культурине ӳстерес енӗпе опытпа та пайланать. Халӗ ав крымсене ҫӗрулмипе пулӑшас енӗпе ӗҫлеҫҫӗ. Унта «иккӗмӗш ҫӑкӑра» ӳстерме йывӑр-мӗн. Сӑлтавӗсем пур. Чи малтанах Украина Ҫурҫӗр Крым каналне хупнӑран уйсене шӑварма май ҫук.

Чӑваш Ене вара Крымран хаклӑ мар, тутлӑ улма-ҫырла килме тытӑнӗ. Халӗ ҫурутравра ял хуҫалӑх техники ҫителӗксӗр. Унччен крымсем ӑна Украинӑран тара илнӗ, паян вара ҫурмаутрава хӑйне тракторсем, комбайнсем кирлӗ. Чӑваш Ен Крыма ку енӗпе пулӑшма пултарӗ-мӗн. Унти ведомство Чӑваш Енре «Енисей» комбайнсем кӑларнипе кӑсӑкланаҫҫӗ.

Чӑваш Енӗн Экономика аталанӑвӗн министерстви И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗпе студенстене лавккана яма калаҫса татӑлнӑ. Аслӑ пӗлӳ илекен ҫамрӑксен тӗллевӗ — ӑҫта мӗн хак тӑнине министерствӑна пӗлтерсе тӑрасси.

Нарӑсӑн 16-мӗшӗнче асӑннӑ министерство «Чӑваш Ен фончӗ» общество организацийӗн волонтерӗсем, унта И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУ студенчӗсем кӗреҫҫӗ те, канашлу ирттернӗ. Унта тӳре-шарапа ҫамрӑксем килӗштерсе ӗҫлесси пирки калаҫса татӑлнӑ. Волонтерсен тавар хакӗ ӑҫта йӳнӗреххине палӑртса ҫынсем патне министерство урлӑ ҫитермелле.

Студентсем тавара йӳнетсе сутмалли акцисене хӑш лавккасем ирттернине те систерсе тӑрӗҫ. Кирлӗ информацие Экономика аталанӑвӗн министерствин сайтӗнче шырамалла.

«Пысӑк укҫа-и вӑл е пӗчӗк укҫа-и?» — тесе тек укҫа шутласа ҫӳретчӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче пыракан камитсенчен пӗринчи сӑнар. 600 миллион тенкӗ пирки те тӗрлӗрен хаклама пулать-тӗр-ха. Апла-и, капла-и, анчах ҫав укҫана Канаша монохуласене модернизацилес тӗллевпе федераци хыснинчен уйӑрса пани, мӗн тесен те, ырӑ хыпар.

Нарӑсӑн 6-мӗшӗнче унта монохуласене модернизацилес енӗпе тӑрӑшакан ӗҫ комиссийӗн ларӑвӗ иртнӗ. Ларӑва Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев хутшӑннӑ. Унччен вӑл «Аталану тата тулаш экономика ӗҫ-хӗлӗн банкӗ» патшалӑх корпорацийӗн ертӳҫин ҫумӗпе, монохуласене модернизацилессипе ӗҫлекен правительство комиссийӗн ӗҫ ушкӑнӗн ертӳҫипе Ирина Макиевапа тӗлпулнӑ, Элтепер Администрацийӗн пресс-служби хыпарланӑ тӑрӑх, «хӑш-пӗр ыйтӑва сӳтсе явнӑ».

Канаш пирки каласан, федераци хыснинчен килекен 600 миллион тенке «территорие аталантарма» ярӗҫ. Игнатьев Ҫӗнӗ Шупашкарпа Улатӑр монохуласене ун пек тӗллевлӗ укҫа маларах лекнине пула шута илнӗ ӗҫсӗрлӗх виҫине Ҫӗнӗ Шупашкарта 7 хута яхӑн, Улатӑрта 5 хута яхӑн чакарма май килнӗ.

Малалла...

«Газпром межрегионгаз Шупашкар» тулли мар яваплӑ общество муниципалитетсенчен парӑмсене ҫине тӑрса шыраса илме тытӑнасшӑн-мӗн. «Газпромӑн» компанийӗ хӑш-пӗр район тата хысна учрежденийӗ тӗлӗшпе суда тавӑҫпа тухнӑ.

Юлашки икӗ эрнере кӑна вӑл темиҫе тавӑҫ шӑрҫаланӑ. Кун пирки Чӑваш Енӗн Арбитраж сучӗн сайчӗ хыпарланӑ иккен. Канаш хули 48,2 миллион тенкӗ парӑма кӗрсе кайнӑ пулать, Улатӑр – 30,6 миллионлӑх, Ҫӗмӗрле – 11,1 миллионлӑх. Кунсӑр пуҫне компани Ҫӗрпӳ, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Улатӑр, Куславкка, Элӗк, Пӑрачкав, Сӗнтӗрвӑрри тата ытти хӑш-пӗр хуларан парӑма вӑйпа шыраса илесшӗн имӗш. Тавӑҫ виҫи 2 миллион тенкӗрен пуҫласа 6,4 миллион тенкӗ таран-мӗн. Кунсӑр пуҫне хӑш-пӗр хысна учрежденийӗ тӗлӗшпе те тавӑҫ хатӗрленӗ.

Анчах канма мар. Сӑмах кунта налук каникулӗ пирки пырать. Кун ҫинчен ҫӗршывӑн Промышленноҫпа суту-илӳ министерстви пӗлтернӗ иккен.

Шухӑшланине пурнӑҫа кӗртсен промышленноҫ предприятийӗсене тупӑшран илекен налукпа ҫӑмӑллӑх кӗрӗҫ. Асӑннӑ налука вӗсем халӗ 20 процент тӳлеҫҫӗ, ҫав шутран 18 проценчӗ регионсен хыснине юлать, ытти федерацине куҫать. Ку налука федераци хыснине пачах тӳлеттерме пӑрахасшӑн, регионсене каяканнин ставкине 5 процент чакарасшӑн. РФ Промышленноҫ министерстви налук каникулне 10 ҫул таранах парасшӑн. Страховой взнос тӳлессипе — 6 ҫул.

Налук ҫӑмӑллӑхӗ панине пула федераци хысни 10 ҫулта 159 миллиард тенкӗ ҫухатӗ, анчах ҫӑмӑллӑхсене кура ҫӗнӗ предприятийсем уҫӑлнине кура 2,2 триллион тенкӗ тухӑҫ курӗ.

Сӑмах май, ҫӑмӑллӑха пули-пулми сапаласшӑн мар. Вӑл чӗр тавар мар бизнеса тата инвесторсене пырса тивет. Укҫа хывакансене каласан, вӗсен ҫулталӑкне 20 миллион тенкӗрен кая мар, виҫӗ ҫулта 50 миллион тенкӗрен кая мар, пилӗк ҫулта 200 миллионран кая мар укҫа хывнине пӑхаҫҫӗ.

Пуҫӗпех мар та, анчах ҫак специалистсен пулӑшӑвӗпе усӑ курса тӑкакланассине палӑрмаллах чакармалла. Ҫапла шухӑшлать иккен ҫӗршывӑн Экономика аталанӑвӗн министерстви Раҫҫейӗн кӑҫалхи социаллӑ экономика аталанӑвӗн прогнозне юсаса ҫӗнетнӗ май. Ку хута вӑл хӑйех улшӑну кӗртнӗ-ха.

Хальхи вӑхӑт ыйтнӑ пек хатӗрленӗ прогноза нефтӗн баррелӗ 50 доллар тӑнине шута илсе хатӗрленӗ. Ҫӗршывӑн Экономика министерствин шучӗпе, ҫынсен тупӑшӗ 9 процент чакӗ.

Министерство шухӑшланӑ тӑрӑх, ҫынсем апат-ҫимӗҫ мар тавар туянассине 10,5 процент чакармалла, тӳлевлӗ пулӑшу виҫине — 5 процент. Кӗмӗле перекетлес тесен чи малтанах ҫынсен юристсенчен 8,3 процент сахалтарах пулӑшу ыйтма тытӑнмалла, тухтӑрсенчен — 7,8 процент, культура мероприятийӗсене ҫӳрессине 7,6 процент чакармалла, турист ҫулҫӳревне — 6,7 процент.

Ҫак уйӑхра пирӗн республикӑна «Раҫҫей чукун ҫулӗ» акционерсен обществи йӗркеленӗ урапа ҫинчи экспозици пирӗн пата килсе ҫитӗ. Чи малтанах, нарӑсӑн 8–9-мӗшӗсенче, унпа ҫӗмӗрлесем паллашма пултарӗҫ. Тепӗр кунне вӑл Канаша ҫитсе чарӑнӗ. Нарӑсӑн 11–13-мӗшӗсенче республика тӗп хулинче пурӑнакансемпе унӑн хӑнисем урапа ҫинчи экспозицие хаклайӗҫ.

Экспозици кунӗсенчен пӗрисенче, нарӑсӑн 11–12-мӗшӗсенче, сӑмах май каласан, «Чукун ҫул техникине кӑларакансен пӗрлешӗвӗ» предприятин регионти конфренцийӗ ӗҫлемелле.

Куҫса ҫӳрекен экспозици вӑхӑтӗнче Раҫҫейри тата чикӗ леш енчи партнерсем чукун ҫул отрасльне аталантармалли ҫӗнӗ йышши хатӗрсене кӑтартӗҫ. Куҫса ҫӳрекен комплекс 8 курав вакунӗнчен тӑрать. Вӗсенчен кашниех — пӗр-пӗр проекта е компание халалланӑскер.

Куҫса ҫӳрекен экспозицие виҫӗ ҫул каялла йӗркелеме тытӑннӑ. Ҫав вӑхӑтра комплекс 221 пине яхӑн километр ҫӗннӗ, Раҫҫейри 16 чукун ҫул хулинче пулнӑ, Казахстанпа Белоруҫе те ҫитнӗ.

Китай «Мускав — Хусан» пысӑк хӑвартлӑхлӑ магистраль проектне тума пулӑшассине пӗлтереҫҫӗ. Ҫакна Китай Халӑх Республикин посолӗ Ли Хуэй каланӑ.

Посол пӗлтӗр юпа уйӑхӗнче Дмитрий Медведев премьер-министр тата Китай Халӑх Республикин премьер-министрӗ Ли Кэцян 19-мӗш тӗлпулӑва ӑнӑҫлӑ ирттернине аса илтернӗ. Ун чухне пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ магистральсен строительствин тытӑмӗнче килӗштерсе ӗҫлесси пирки меморандум йышӑннӑ, ӗҫ ушкӑнне йӗркеленӗ.

Ли Хуэй каланӑ тӑрӑх, Китай хӑйӗн ҫыннисене «Мускав — Хусан» пысӑк хӑвартлӑхлӑ магистраль проекчӗн малтанхи проект документацине тишкерме тата хатӗрлеме янӑ. Вӗсем ку енӗпе Раҫҫейӗн политикипе те паллашнӑ.

Ли Хуэй Китайра пысӑк хӑвартлӑхлӑ магистраль строительстви енӗпе пысӑк опыт пуррине палӑртнӑ. Унта кирлӗ технологисем пур-мӗн. Китай Раҫҫей проекчӗпе интересленет, ҫавӑнпа ӑна пулӑшу кӳме те хатӗр-мӗн.

Китай ҫакна икӗ ҫыршывӑн суту-илӳпе экономикине аталантарас, ҫирӗплетес тӗллевпе те тунине палӑртать.