Геннадий Онищенко

Нумай пулмасть ЧР сывлӑх сыхлавӗн министрӗ Владимир Викторов хӗрарамӑн ҫичӗ арҫын пулнӑ тӑк вӑл хӗсӗр юлассине пӗлтернӗччӗ. Кун пирки Чӑваш халӑх сайтӗнче те хыпарланӑччӗ. Министр каланине тӗнче тетелӗнче хӗрӳ сӳтсе явнӑ. Ҫак кунсенче Раҫҫейри тӗп санитари тухтӑрӗ пулнӑ Геннадий Онищенко Владимир Викторов каланине комментари панӑ.

Геннадий Онищенко чи малтан министра республикӑри сывлӑх сыхлавӗнчи ҫивӗч ыйтусем тӗлӗшпе ӗҫлеме сӗннӗ. Ҫапах вӑл министрӑн сӑмахӗнче тӗрӗссине те тупнӑ.

«Ку тӗслӗхре ЧР сывлӑх сыхлавӗн министрӗ каланин шухӑшӗ ҫапларах: хӗрарамӑн ҫичӗ арҫын пулнӑ тӑк хламидиозпа тата ытти инфекципе чирлес хӑрушлӑх пысӑк. Ку вара хӗрарӑм хӗсӗрлӗхӗн тӗп сӑлтавӗсенчен пӗри, - тенӗ Геннадий Онищенко. – Викторов господин каланинче тӗрӗслӗх кӑштах пур, анчах «ҫиччӗ» хисепе ӑҫтан илнӗ вӑл? Ахӑртнех, ку концепци чӑваш сывлӑх сыхлавӗн шӑпи пирки шухӑшланӑ чухне ҫуралнӑ. Урӑхла ӑнлантарма пултараймастӑп. Пӗтӗмӗшле илсен, арҫынсене час-часах улӑштарсан инфекци ерес хӑрушлӑх питӗ пысӑк».

Алексей Матвеев

Шупашкар каччи, 33 ҫулти Алексей Матвеев, сноубордист пулнӑ. Шел те, унӑн пурнӑҫӗ ытла ир татӑлнӑ.

Алексей Сочире каннӑ. Нарӑс уйӑхӗн 13-мӗшӗнче вӑл сноубордпа ярӑннӑ. Пирӗн ентеш тӑрук ӳкнӗ, пуҫӗ ҫине гематома тухнӑ. Алексее кӑткӑс операци тунӑ. Арҫын комӑра пӗр эрне выртнӑ. Анчах, шел те, вӑл тӑна кӗреймен, нарӑс уйӑхӗн 21-мӗшӗнче унӑн чӗри тапма чарӑннӑ.

«Живая Кубань» тӗнче тетелӗнчи хаҫатра акӑ мӗн ҫырнӑ: тӑванӗсен шухӑшӗпе, Алексей сарӑмсӑр вилмен, ахӑртнех, ӑна такам ҫапса хӑварнӑ. Алексей опытлӑ сноубордист пулнӑ. Ҫитменнине, вӑл ӳкнӗ вырӑн яка пулнӑ, унта ӳксе вилмеллех суранланма та май ҫук имӗш. Ҫавӑнпа тӑванӗсем ҫав кун Роза Хуторта ярӑннӑ ҫынсенчен пулӑшу ыйтаҫҫӗ: тен, Алексей мӗнле ӳкнине кам та пулин курнӑ?

Халӗ Алексей Матвеевӑн ӳтне тӑван тӑрӑха илсе килес ыйтӑва татса параҫҫӗ. Кун валли укҫа та пухаҫҫӗ.

Сар.ru сӑнӗ

Паян, нарӑс 22-мӗшӗнче, Шупашкарти чукун ҫул ваксалӗнче Раҫҫей чысне хӗллехи Олимп вӑййисенче хӳтӗленӗ Татьяна Акимовӑна Чӑваш Енӗн спорт министерствин ӗҫченӗсем, тренерсем, тӑванӗсемпе ҫывӑх ҫыннисем кӗтсе илнӗ.

«Кашни спортсмен Олимп вӑййисене хутшӑнма ӗмӗтленет. Телее, ӑнтӑлни пурнӑҫланчӗ. Ӑмӑртусем кӑмӑл-туйӑма ҫирӗплетрӗҫ. Хама халӗ хӑюллӑрах туятӑп. Кӑҫалхи вӑйӑсем урӑхларах иртрӗҫ пулин те эпир пӗтӗм вӑйран тупӑшрӑмӑр, мӗн пултарнӑ таран кӗрешрӗмӗр», — чунне уҫнӑ Татьяна Акимова пуйӑсран ансанах.

Палӑртса хӑвармалла, спортсменка килӗнче вӑрах вӑхӑт пулмӗ, кӗҫех тӗнче кубокӗн чететлӗ тапхӑрне хутшанӗ. Вӑл пуш уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Финляндире пуҫланӗ. Пуш уйӑхӗн 22-25-мӗшӗсенче вара тӗнче кубокӗн 9-мӗш тапхӑрӗ Тӗмен хулинче иртмелле.

Ҫӗрпӳ районӗнчи пӗр ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе уголовлӑ ӗҫ пуҫарнӑ, ӑна Ҫӗнӗ ҫул уявӗ валли чӑрӑш каснӑшӑн явап тыттарасшӑн.

Чӑваш Республикин прокуратури хыпарланӑ тӑрӑх, уголовлӑ ӗҫ пуҫарма ял хӗрарӑмӗн ҫӑхавӗ хистенӗ. Хайхи хӗрарӑм йӗрке хуралне пырса ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ раштав уйӑхӗнче ял тӑрӑхӗн администрацийӗн ҫурчӗ ҫывӑхӗнче ӳснӗ чӑрӑша каснине хут ҫырсах пӗлтернӗ. Прокуратура ӗҫченӗсем ҫийӗнчех тӗрӗслев ирттернӗ те хӗрарӑм ахальтен ҫӑхавламаннине палӑртнӑ. Чӑнах та, хайхи ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ ертсе пыракан компани директорне рашитав уйӑхӗн 21-мӗшӗнче чӑрӑша касма хушнӑ, анчах ҫак ӗҫе тума вӗсен нимӗнле ирӗк те пулман.

Чӑрӑша каснӑран ял тӑрӑхӗ 50 яхӑн тенкӗлӗх шар курнӑ. Уголовлӑ ӗҫе малалла тишкереҫҫӗ.

Кӑҫалхи Ҫӑварни нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗнче пуҫланчӗ те нарӑсӑн 18-мӗшӗнче вӗҫленчӗ. Мӑнкун умӗнхи типпе кӗриччен 7 эрне маларах уявлаканскер вӑл ҫулсерен тӗрлӗ вӑхӑта килет.

Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Сӗнтӗрпуҫ ялӗнче кӗҫӗн ҫӑварнине уявлама культура Ҫурчӗ умне пуҫтарӑннӑ. Унта иртнӗ «Ҫӑварни ҫуни ҫут ҫуни» уява ачасем, ҫамрӑксем, ял-йыш тата ватӑсем хутшӑннӑ.

Уява ачасем пуҫланӑ. Вӗсем тӑвайккине пухӑнса ярӑнма тытӑннӑ. Кӑҫалхи ҫул «шыв ҫулӗ уҫакан» ача Богдан Ларионов пулнӑ, мӗншӗн тесен вӑл тӑвайккинчен пӗрремӗш ярӑнса аннӑ. Сӑвӑ каласа Богдан кантӑр вӑррине инҫетелле персе янӑ. Тӑвайккинчен камӑн ҫунашки инҫетерех анать, ҫавӑн тырри ӑнса пулать тесе шухӑшланӑ ӗлӗк чӑвашсем.

Ачасемпе ҫамрӑксем ҫунашкапа тупӑшнӑ, «Сӗнтӗр» халӑх фольклорне ҫӳрекенсем хӑйсен пултарулӑхне кӑтартнӑ. Ҫамрӑксемпе ачасем лашапа каттачи чупнӑ. Уявра тӗрлӗ чӑваш вӑййисене вылянӑ: «Икерчӗлле», «Ҫӑпаталла», «Лашалла», «Йытӑлла».

Ҫӑварни уявӗ улӑмран тунӑ ҫӑварни катемпине ҫунтарнипе вӗҫленнӗ. Малтанах катемпи тавра ҫӑварни юрри юрласа ташланӑ, кайран ҫунакан катемпи урлӑ сиксе ырӑ-усалсенчен, чир- чӗртен тасалнӑ.

Малалла...

Чӑваш Енӗн тӗп хулинче ваттисем валли хӑна ҫурчӗ уҫӑлнӑ. «Социаллӑ хӑна ҫурчӗ» ят панӑскерте ваттисемпе сусӑрсем вӑхӑтлӑх хӳтлӗх тупма пултараҫҫӗ.

Ҫӗнӗ проектпа паллаштарнӑ май Шупашкарти халӑха социаллӑ пулӑшу кӳрекен комплекслӑ центр пуҫлӑхӗ Ренада Федорова хӑна ҫуртне кинеми-мучине, сусӑрсене вӗсен ачи-пӑчи, ҫывӑх тӑванӗсем ӗҫпе е канма тухса кайнӑ вӑхӑтра йышӑнассине пӗлтернӗ. Сӑмахран, командировкӑна кайма тивсен. Е тата канма каяс тесен.

Халсӑррисене пӑхакансем киле таврӑниччен вӗсен ҫывӑх ҫыннисем хӑна ҫуртӗнче талӑкӗпех пурӑнӗҫ. Вӗсене апат ҫитерӗҫ, ытти енӗпе пулӑшӗҫ.

«Социаллӑ хӑна ҫурчӗпе» усӑ курнишӗн укҫа тӳлемелле.

Шупашкарта 2015 ҫултанпа ваттисемпе сусӑрсем валли «Ача пахчи» ӗҫлет. Вӑл — халсӑррисене ачи-пӑчи ӗҫре чух пулӑшма уҫнӑскер.

Сар.ru сӑнӗ

Паян, нарӑс уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Пӗтӗм тӗнчери тӑван чӗлхе кунӗнче, Шупашкарта чӑваш чӗлхипе литературин олимпиади иртнӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн Вӗрентӳпе ҫамрӑксен политикин министерстви хыпарлать.

Официаллӑ сайтра палӑртнӑ тӑрӑх, регионсен хушшинчи ҫак олимпиадӑна 149 вӗренекен хутшӑннӑ. Пурте вӗсем тӑван районӗн шайӗнчи олимпиадӑра ҫӗнтернӗ е призер пулса тӑнӑ. Палӑртса хӑвармалла, чӑваш чӗлхи олимпиадине Пушкӑртстан, Тутарстан республикисенчи, Чӗмпӗр облаҫӗнчи шкулсенче вӗренекен чӑваш ачисем те хутшӑннӑ. Йӗркелӳҫӗсем ыйтусене шкул ачисем тӗпчев ӗҫне хутшӑнма хӑнӑхчӑр тесе хӑйнеевӗрлӗ хатӗрленӗ.

Аса илтерер, Пӗтӗм тӗнчери тӑван чӗлхе кунне вара ЮНЕСКОн Тӗп конференцийӗн пуҫарӑвӗпе 1999 ҫултанпа паллӑ тӑваҫҫӗ.

Паян, нарӑсӑн 21-мӗшӗнче, пӗтӗм тӗнче Тӑван чӗлхе кунне уявлать.

Кунталӑкра (календарьте) ҫакнашкал уяв пуррине халӑх пӗлсех каймастчӗ. Чӑваш чӗлхин уявӗ тесен акан 25-мӗшне аса илетчӗҫ. Чӗлхе пирки калаҫма, унӑн йывӑрлӑхӗсене сӳтсе явма халӑхӑн ҫав кун кӑначчӗ. Пӗтӗм тӗнчери Тӑван чӗлхе кунӗ те пурри пирки пӗлсех каймастчӗҫ.

Ҫавах та юлашки ҫулсенче ку уяв пӗлтерӗшӗ ӳссе те ӳссе пырать. Ҫулран ҫул ӑна анлӑрах та анлӑрах паллӑ тӑваҫҫӗ. Гуманитари институчӗпе вӗренӳ заведенийӗсенче уява халалласа тӗрлӗ мероприятисем ирттересси йӑлана кӗчӗ ӗнтӗ. Тепӗр май каласан, пирӗн тӑван чӗлхен шӑпи халӑха вӑйлӑрах та вӑйлӑрах пӑшӑрхантарма пуҫлани курӑнать.

Паллах, Чӑваш халӑх сайчӗ те ҫак куна хӑйне май палӑртмасӑр ирттерсе яма пултараймасть. Ҫавӑнпа та эпир паян пӗр ыйту ҫӗклесшӗн. Вӑл вырӑсла калаҫассипе, тӗрлӗ мероприятисенче сӑмах каланӑ чухне вырӑс чӗлхи ҫине куҫнипе ҫыхӑннӑ. Ытларах чухне вӗсем ҫакна «пурне те ӑнланма пултӑр» тенипе сӑлтавлаҫҫӗ. Вырӑсла куҫнӑ чухне те малтан кун пирки асӑнса та хӑвараҫҫӗ.

Ман шутпа ҫакӑ чӑваш халӑх культурин, уйрӑмах унӑн чӗлхин, чи хӑрушӑ чирӗсенчен пӗри.

Малалла...

1-мӗш курсра вӗренекен студент тивӗҫлӗ канури кинемее ҫаратнӑ. 72 ҫулти хӗрарӑм каҫхине урампа пынӑ. Такам чупса пынӑ та унӑн сумкине туртса илнӗ. Унта вара 5 пин тенкӗ пулнӑ.

Йӑлтах хӑвӑрт пулса иртнӗ. Ватӑскер тапӑннӑ ҫыннӑн сӑнне астуса юлайман. Сумкӑра банк картти те пулнӑ. Хурах унпа та усӑ курнӑ: кинемей патне унӑн карттипе лавккара таваршӑн тӳленӗ тесе смс килнӗ. Тӗлӗнмелле те, вӑрӑ карточкӑпа ЧР ШӖМӗ ҫывӑхӗнче вырнаҫнӑ лавккара тӳленӗ.

Вӑрра часах тытса чарнӑ. Вӑл – Чулхула облаҫӗнчи каччӑ, Шупашкарти пӗр аслӑ шкулта вӗренет. Хайхискер унччен те ватӑ ҫынна ҫаратнӑ пулнӑ. Ун чухне вӑл 7 пин тенкӗ йӑкӑртнӑ.

Ашшӗ-амӑшӗ куҫарса панӑ укҫа пӗтнӗ-мӗн унӑн, ҫавӑнпа кинемейсене ҫаратма шухӑшланӑ. Ҫапла ӑнлантарнӑ вӑл следовательсене.

Паян, нарӑс уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Раҫҫей Федерацийӗн Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗнче ҫӗнӗ пуҫлӑхпа паллаштарнӑ. Кун пирки нарӑс уйӑхӗн 9-мӗшӗнче РФ Президенчӗ хушу кӑларнӑ.

Чӑваш халӑх сайтне вулакансене ку хыпара РФ Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗн пуҫлӑхӗ ылмашмаллине унчченех пӗлтернӗччӗ-ха.

Чӑваш Енри тӗпчевҫӗсен пуҫлӑхӗ пулма Александр Полтинин юстицин генерал-майорне ҫирӗплетнӗ.

2011 ҫултанпа Александр Полтинин РФ Следстви комитечӗн транспорт енӗпе ӗҫлекен Атӑлҫи следстви управленине ертсе пынӑ.

РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управлениӗн пуҫлӑхӗнче 10 ҫул ытла тӑрӑшнӑ Александр Мигушов малашне Мари Элта ӗҫлеме пуҫласси ҫинчен сӑмах ҫӳрет.